در نخستین «همایش سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکی» تحلیل و بررسی می‌شود
نحوه قراردادهای آتی سکه در بورس
سخنرانان کلیدی این همایش دکتر بهمنی، دکترمسعود نیلی، دکتر غنی‌نژاد، دکتر پرویز عقیلی، دکتر کمیجانی، دکتر فرخ قبادی و دکتر محمد نهاوندیان هستند.
در حاشیه برگزاری این همایش، یک کارگاه آموزشی نیز با عنوان «آشنایی با قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ایران» برگزار می‌شود که مدرس آن آرش مرشد سلوک از جمله مدرسین کلاس‌های آموزشی نحوه قراردادهای آتی در کانون کارگزاران بورس اوراق بهادار و روزنامه دنیای اقتصاد است و از کارگزاران باسابقه بورس کالای ایران نیز به‌شمار می‌رود.
قراردادهای آتی به عنوان ابزار مبادلاتی جدید تا به اندازه‌ای جذاب بوده که در مدت کوتاه عمر این مبادلات در بورس کالا توانسته علاوه بر بورس‌‌بازان، نظر بسیاری از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و حتی عامه مردم را نیز به خود معطوف کند، در همین حال کارشناسان معتقد هستند با توجه به نوسان این نوع مبادلات و تازگی آنها حتما باید از قبل اطلاعات بازار را جمع‌آوری و پردازش کرده و سپس به این بازار ورود کرد و به هیچ وجه بدون داشتن اطلاعات از پیشینه بازار نباید به بازار آتی وارد شد، از این رو شرکت در این کارگاه آموزشی به علاقه‌مندانی که تاکنون فرصت حضور در کلاس‌های آموزشی مرتبط با مبادلات آتی روزنامه دنیای اقتصاد را نداشتند توصیه می‌شود. علاقه‌مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر با دبیرخانه همایش با شماره ۳-۸۷۷۶۲۲۴۲ تماس گرفته یا به وب‌سایت همایش به آدرسwww.iran-money.com مراجعه کنند.
تعریف قرارداد آتی
امروزه شاهد گسترش روز افزون ابزارهای مالی در بازارهای مالی دنیا هستیم که پایه خلق ابزارهای مالی جدید به نیاز روز بازار به یک فرآیند معین بر می‌گردد. از جمله مهم‌ترین این نیازها را می‌توان در حوزه ریسک مشاهده کرد. در شرایط امروز کسب‌و‌کار، بازارها دچار نوسانات بسیار هستند و این نوسانات منشا بسیاری از انواع ریسک‌ها می‌شود. ابداع ابزارهای مالی مختلف جهت پوشش این ریسک‌ها نتیجه احساس ضرورت به برخورداری از ابزارهای خاص جهت هدفی خاص محسوب می‌شود. درکشور ما نیز شرایط پر نوسان در بازارهای مختلف کسب‌و‌کار به خوبی آشکار است، از این رو ابداع و بهره‌مندی از ابزارهای مختلف پوشش ریسک از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این متن سعی شده است یکی از مهم‌ترین ابزارهای پوشش ریسک (قراردادهای آتی) به صورت مختصر معرفی گردد.
قراردادآتی: قراردادی است که دارنده آن متعهد می‌شود دارایی موضوع قرارداد، یعنی دارایی پایه را که ممکن است کالا، ارز یا اوراق بهادار باشد، در آینده خریداری کند یا بفروشد. ویژگی اصلی قرارداد آتی استاندارد بودن آن است. به این معنی که کمیت، کیفیت و خصوصیات فنی دارایی پایه، تاریخ و محل تحویل آن باید بر اساس ضوابط بورس، مشخص و معین شود. قرارداد آتی برای کیفیت و کمیت خاصی از کالایی خاص منعقد می‌شود و تاریخ تحویل از قبل مشخص می‌شود. علت استاندارد کردن قراردادها در بازار آتی به جهت وجود قابلیت معامله با یکدیگر است، زیرا تمام خصوصیات کمی و کیفی این قراردادها یکسان است جز قیمت که آن هم در فضای رقابتی میان سرمایه‌گذاران معین می‌شود.
معامله‌گران در بازار آتی را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم کرد:
دسته اول کسانی هستند که با ورود به بازار آتی، قیمت دارایی پایه را در قبال تغییرات تصادفی قیمت پوشش می‌دهند؛ یعنی ریسک تغییرات نامطلوب قیمت را به حداقل می‌رسانند. این گروه پوشش‌دهندگان ریسک هستند.
دسته دوم کسانی هستند که با خرید و فروش آتی صرفا به دنبال کسب منفعت هستند. این گروه در زمان پایین بودن قیمت آتی موقعیت خرید اخذ کرده و در شرایط معکوس موضع فروش اخذ می‌کنند. این دسته با عنوان سفته‌بازان معروف هستند. به گرمی و روانی بازار بسیار کمک کرده و موجب افزایش حجم معاملات می‌شوند. این گروه از شکاف قیمتی ایجاد شده بوسیله پوشش‌دهندگان ریسک استفاده می‌کنند.
فواید قرارداد آتی(چرا آتی؟)
۱ - برای تولید‌کننده محصول به وسیله قراردادآتی فروشنده (تولید‌کننده) می‌تواند قیمت فروش مورد نظر خود را برای زمان آینده تثبیت کند و در برابر نوسانات مربوط به تغییر قیمت کالا، قیمت مد نظر خود را حفظ کند و از ریسک مربوط به نوسانات قیمت جلوگیری کند.
2- برای خریدار (مصرف‌کننده) مصرف‌کننده کالا نیز می‌تواند از طریق این قرارداد از دریافت میزان کالای مورد نظر خود در ماه مورد نظر با قیمت تثبیت شده اطمینان حاصل کند. وی می‌تواند کالای مورد نیاز را برای زمان مورد نظر با قیمت مورد نظر تثبیت کنند.
۳ - معامله‌گر (سفته‌بازان) نیز می‌تواند از نوسانات قیمت قرارداد آتی یا خرید و فروش قرارداد آتی سود کسب کند. این افراد با خرید و فروش قرارداد آتی در جهتی که از قیمت‌ها پیش‌بینی می‌کنند، می‌توانند سود کسب کنند، به‌عنوان مثال در زمانی که قیمت‌ها در حال افزایش است با خرید یک قرارداد آتی به قیمت پایین‌تر از روند افزایشی قیمت سود کسب کند و در زمانی که قیمت‌ها در حال کاهش است می‌تواند با فروش یک قرارداد آتی از روند کاهشی قیمت‌ها سود کسب کند.
چرا قرارداد آتی در بورس معامله می‌شود؟
۱) اهرم مالی (Leverage):
یکی از منافع کلیدی معامله در بازارهای آتی این است که چنین معاملاتی به معامله‌گر امکان انجام یک معامله با رقم بزرگی را با واریز مبلغ کمی سرمایه فراهم می‌کند. با چنین عملی هم سود و هم زیان در بازار آتی وسیع تر نشان داده می‌شود.
۲) فراوانی انجام معاملات و سرعت نقد شدن (Liquidity):
دومین منفعت اساسی معامله آتی وجود سرعت و روانی است، به این معنی که معاملات وسیعی بدون وجود تغییرات زیاد قیمت را همراه دارد.
بازارهای روان: بازارهایی است که خریدار و فروشنده به سهولت با هم معامله کرده و به سرعت و با قیمت عادلانه با یکدیگر معامله می‌کنند.
3) شفافیت:
بسیاری از بازارهای آتی به‌عنوان بازار شفاف معاملاتی تلقی می‌شوند؛ زیرا جریان سفارش و معامله در آنها روشن و عادلانه است هر معامله‌گر فرصت یکسانی با دیگران دارد. هرگاه سفارشی وارد بازار بورس می‌شود با بهترین قیمت موردنظر مشتری بدون توجه به مقدار سفارش تکمیل می‌شود. با شروع معاملات الکترونیکی، شفافیت معاملاتی به درجه بالایی رسیده به‌گونه‌ای که تمام معاملات در سیستم رایانه‌ای در زمان صحیح خود مشاهده می‌شوند. از دیدگاه کلی، شفافیت باعث شده تمام معامله‌گران در دسترسی به بازار از شرایط یکسانی برخوردار شوند.
4) انسجام و یکپارچگی مالی:
هنگام سرمایه‌گذاری یک فرد در معاملات آتی این موضوع دارای اهمیت است که فرد مقابل او معامله مذکور را بپذیرد.
بازارهای آتی از طریق سیستم خدمات پایاپای چنین اطمینانی را به‌عنوان انسجام معامله آتی ضمانت می‌کنند. بخش خدمات اتاق پایاپای به همراه شرکت‌های عضو اتاق پایاپای تشکیل سیستم حمایتی از معاملات آتی را می‌دهند.
یک طبقه از سیستم مذکور به‌عنوان سیستم خدماتی اتاق پایاپای عمل کرده و در برابر خریدار نقش فروشنده و در برابر فروشنده نقش خریدار را ایفا می‌کند. طبقه بعدی یعنی شرکت‌های عضو اتاق پایاپای ضمانت خود را در برابر خریداران و فروشندگان که عضو شرکت‌های مذکور نیستند را ایفا می‌کنند.
این رویه به همه شرکت‌کنندگان در بازار اجازه می‌دهد آسان‌تر به معامله خود خاتمه دهند، زیرا شرکت‌های عضو اتاق پایاپای در معاملاتی که نقش ضمانت را ایفا می‌کنند، به خوبی عمل کرده حتی اگر طرف اصلی معامله نکول کند.
معامله‌گران و پیش‌بینی آینده
معامله‌گران به‌منظور پیش‌بینی قیمت آتی دو روش به کار می‌برند. چنانچه معامله‌گری به دقت قیمت آینده را پیش‌بینی کند، طبیعی است که مشکلی در بازار آتی پیدا نخواهد کرد. اگر معامله‌گری توانایی پیش‌بینی قیمت‌ها را نداشته باشد افراد خبره‌ای هستند که آماده کمک به او هستند. روشی که بنام «تحلیل تکنیکی» معروف است بر اساس اقتصاد بازار بوده و نیز تحت تاثیر اطلاعات عرضه و تقاضا است. تحلیل تکنیکی در انواع بازار شامل بازار کشاورزی، مالی، سهام و فلزات کاربرد دارد. اکثر مراکز تحلیل تکنیکی به محض دریافت گزارشات کلیدی دولت، شروع به ارائه تحلیل‌های خود می‌کنند.
اگر گزارشات رسمی مذکور مطابق با واقعیت انتظارات بازار باشد، تاثیر آن بر قیمت‌های بازار حداقل خواهد بود و چنانچه آمارهای واقعی فاصله زیادی با انتظارات داشته باشد بازار پاسخ قیمتی خود را بطور شگفت انگیزی خواهد داد.
روزهایی که گزارش‌هاس کلیدی ارائه می‌شوند به‌خاطر نتیجه نوسانات چشمگیر قیمت به‌عنوان فرصت‌های معاملاتی واقعی نشان داده می‌شود جهت بهره‌برداری از این فرصت‌ها باید مفهوم و اثرات بالقوه این گزارشات و نیز اولویت انتظارات بازار معاملات را درک کرد. برخی کارگزاران توانایی کمک به متقاضیان در بهره‌برداری و ارزیابی این گزارشات را دارند.
نکته مهمی که باید به خاطر سپرد این است که معمولا نوسان قیمت در روزهایی که قیمت‌ها تحت کنترل نباشند بیشتر است و معامله‌گر حتی اگر قصد معامله نداشته باشد باید ارزش تغییرات قیمت قراردادهای موجود در بازار را بداند. البته این اطلاعات می‌تواند به نفع یا به ضرر معامله‌گر باشد به هر حال معامله‌گر باید تاثیر گزارش‌های اساسی و اتفاقات مهم را بر اساس اطلاعات تکنیکی بدون اینکه بخواهد معامله کند را بداند. تجزیه و تحلیل نموداری مانند هر روش دیگر معاملاتی محدودیت خود را دارد.
آمارهای کلیدی نیز می‌تواند غیر دقیق ارائه شده و نیز روی اطلاعات معامله‌گر موثر واقع شود. داده‌های جدید همیشه توسط بازار دخل و تصرف شده و باعث تغییرات قیمت می‌شود. فرصت‌ها پیش از آنکه زمان عکس‌العملی وجود داشته باشد مثل ابر می‌آیند و می‌روند.
در حالی که بخشی از اطلاعات ممکن است جهتی را نشانه روند، عوامل دیگر با هم یکی شده و قیمت‌ها را به سمت دیگری خواهند برد. گرچه بطور وضوح پیش‌بینی قیمت‌های آتی کاری پیچیده است، ولی همه معامله‌گران با چنین چالش‌هایی روبه‌رو هستند.
بهتر است در بدو ورود به بازار آتی روی یک یا دو بازار معاملات آتی تمرکز کرد، زیرا عوامل زیادی می‌تواند روی قیمت تاثیرگذار باشد، به این طریق معامله‌گر با محدود کردن تلاش‌هایش قادر خواهد بود تحلیل بنیادی یا تکنیکی بیشتری را به‌عنوان وظیفه‌ای مدیریت شده انجام دهد. درک بنیادی اخذ دقیق قیمت در بهبود موفقیت یک معامله‌گر مسیری طولانی خواهد بود، ولی تحلیل بنیادی آن فقط یک روش لازم دارد.
در زیر چند پیشنهاد برای آگاهی سرمایه‌گذارانی که به تازگی قصد ورود به بازار را دارند آمده است.
1- هم‌اکنون در طول هفته جلسات آموزشی بسیاری توسط موسسات آموزشی بورس‌ها و کارگزاران در حال برگزاری است که بعضا این آموزش‌ها را با استفاده از اساتید مجرب در اختیار مخاطبین قرار می‌دهند که بسیار مفید خواهد بود. این ابزار مالی در عین سادگی دارای زوایای مهمی است که در صورت عدم آگاهی از آن سرمایه‌گذار در ریسک‌های غیرقابل کنترلی قرار خواهد داد لازم است بدون آگاهی از قوانین مقررات و ضوابط این بازار از ورود به آن اجتناب کنیم.
۲- با حجم کم وارد شوید برای شروع حداقل به مدت یک ماه تعداد موقعیت‌هایی که اخذ می‌کنید محدود باشد.
این زمان برای «دوره آموزش» لازم است. با توجه به اینکه ذات معاملات در این بازار دارای اهرم است؛ بنابراین سود و زیان هر معامله چندین برابر بازار نقد است پس بهتر است برای جلوگیری از زیان بیشتر با حجم کم معامله کنند و پس از آشنایی بیشتر با این بازار حجم را به آرامی افزایش دهید زیرا زمانی طول خواهد کشید تا شما از یک تحلیل‌گر به معامله‌گر تبدیل شوید.
۳- بازار قرارداد آتی جای پس‌انداز نیست. توصیه می‌شود از ورود پس‌انداز خود به این بازار خودداری کنیم و پس‌انداز خود را در بازار سهام یا صندوق‌های مشترک سهام سرمایه‌گذاری کنید. این بازار نیاز به تحلیل و حرکت‌های به موقع است که به تبع آن زمان زیادی از شما خواهد برد.
4- اهرم را خودتان کنترل کنید. کسانی که «اقرارنامه و بیانیه ریسک معاملات آتی» را امضا می‌کنند، اقرار به آشنایی با ریسک سیستماتیک این بازار دارند. از این رو مشتریان تازه وارد، باید با آگاهی بالا، اقدام به سرمایه‌گذاری کنند تا ریسک به حداقل برسد؛ به این منظور سرمایه‌گذار می‌تواند از فرصت‌های آربیتراژی موجود در بازار استفاده کند به عنوان مثال در بازار اسفند ماه موقعیت خرید و در بازار اردیبهشت ماه موقعیت فروش بگیرد به این وسیله با داشتن موقعیت‌های متفاوت در ماه‌های مختلف اهرم خود را کنترل می‌کند.
بازار آتی‌ها به‌واسطه اهرم (leverage) که می‌تواند قابلیت سوددهی را افزایش دهد، در صورت سهل انگاری نیز به همان میزان یا حتی بیشتر می‌تواند ضررده باشد. در معاملات مالی اهرمی شاید بیشتر از تسلط فنی و تحلیلی تسلط روانی حائز اهمیت باشد.
5- در محاسبات آربیتراژ به مخرج کسر و تغییرات وجه تضمین اولیه دقت کنید.
از آنجا که اهرم مالی و امکان فروش استقراضی بازار معاملات آتی سکه طلا جذابیت بسیار بالایی برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده است، در پاره‌ای مواقع فرصت‌های بسیار مناسب کسب سود بدون ریسک (آربیتراژ) نیز به وجود می‌آید در صورتی که قیمت‌های قراردادهای آتی بیش از حد با قیمت دارایی پایه در بازار نقدی فاصله بگیرد می‌توان با خرید دارایی پایه و اتخاذ موقعیت فروش در بازار آتی از این فرصت کسب سود بدون ریسک استفاده کند.
به این ترتیب با حفظ وضعیت تا زمان سررسید و جدا از تمام تغییرات قیمتی در بازه زمانی اتخاذ موقعیت، می‌توان سود قطعی بدون ریسک کسب کرد، اما از نکات مهم و قابل‌توجه وجود وجه تضمین اولیه در مخرج فرمول است. از آنجا که تضامین طی زمان ثابت نبوده و به صورت پویا در حال تغییر خواهد بوده؛ بنابراین تغییرات، موجودی سرمایه‌گذار را دچار نوسان می‌کند.از دیگر سو ممکن است در طول زمان در نظر گرفته شده در فرمول بالا رشد قیمتی نیز خطر صدور «اعلامیه افزایش وجه تضمین» را تقویت کند، در این صورت عاقلانه است سرمایه‌گذار همه سرمایه خود را درگیر بازار نکند و با نگهداری بخشی از سرمایه به عنوان پشتیبان، خطرات موجود را پوشش دهد.
۶- نقاط ورود و خروج و حد زیان را تعیین کنید. با توجه به اینکه برای معامله در بازار آتی باید به تمام عوامل موثر توجه کرد و در تحلیل بازار از روش‌های بنیادی و تکنیکال بهره برد باید نقطه ورود به بازار و خروج از بازار همچنین حد زیان و نقطه تحمل میزان آنرا مشخص کرد تا به محض رسیدن به آن حد از زیان از بازار خارج شد. باید حتما چارچوب زمانی مورد نظر و روندها را در نظر بگیریم و با توجه به نوع فعالیت خود که آیا نوسان گیر روزانه هستیم یا کوتاه‌مدت یا برای بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنیم نقاط ورود خود را در زمان موردنظر تعیین کنیم.
7-لزوما در بازار نباشید. گاهی اوقات به دلیل وجود عوامل مختلف و اثرگذار در بازار، ممکن است داشتن هرگونه موقعیت برای معامله‌گر ریسک زیادی داشته باشد و هرگونه معامله‌ای خلاف روند باشد یا بازار در حالی باشد که نتوان مثبت یا منفی شدن آن را پیش‌بینی کرد در این شرایط بهتر است این معامله‌گر به جای حضور در بازار و ضرر بیشتر از بیرون به تماشای بازار بنشیند.
چگونگی قراردادهای آتی سکه در بورس
۸- در انتخاب کارگزار دقت کنید. با توجه به این موضوع که هم‌اکنون بستر معاملات الکترونیک در بازار قراردادهای آتی وجود ندارد و با توجه به حجم معاملات و میزان تجربه خود سعی کنید بهترین کارگزار را انتخاب کنید.
کارگزاری‌هایی که حجم معاملات بالا دارند، به علت کندی در سرعت «سامانه معاملات آتی» گاهی قادر نیستند درخواست مشتریان را به موقع انجام دهند، اما از سوی دیگر باید به رتبه کارگزار توجه کنید و اگر رتبه‌ای بالا در بین کارگزاران داشته باشد حتما به دلیل ارائه خدمات خوب به مشتریان بوده است، پس رتبه خوب می‌تواند یک دلیل انتخاب کارگزار باشد، همچنین باید به سرعت انجام سفارشات خود توسط کارگزاری دقت کرد که در زمان لازم معامله مورد نظرتان را انجام دهد.
۹- همه عوامل تاثیرگذار بر قیمت را در نظر داشته باشید. عوامل موثر بر قیمت‌ها عبارتند از: قیمت طلا، ارزش دلار، ارزش سکه؛ جهت اطلاع از قیمت‌های روز و لحظه‌ای طلا، سکه، نقره، مس و ارز در بازار ایران و جهان به سایت‌های مربوطه مراجعه کنید. همچنین قیمت‌های جهانی کالا را در سایت‌های دست اول ببینید.
قیمت طلا نیز مانند هر کالای دیگری تحت تاثیر نیروهای عرضه و تقاضا در بازار است. لیکن با توجه به اینکه طلا یک کالای بسیار حساس و استراتژیک است، عوامل زیادی بر میزان عرضه و تقاضا و به‌تبع قیمت آن تاثیر می‌گذارد. مهم‌ترین عوامل اثرگذار (علاوه بر عوامل دخیل در بهای تمام‌شده تولید)، شامل تغییرات ارزش دلار و ذخایر ارزی، تغییرات نرخ بهره بانکی، تورم جهانی، تغییرات قیمت جهانی نفت و وقایع جغرافیایی- سیاسی است. در زیر به طور جداگانه به توضیح هر مورد می‌پردازیم:
الف - ارزش دلار: با توجه به اینکه قیمت‌گذاری طلا در بازارهای جهانی بر مبنای ارز جهانی؛ یعنی دلار صورت می‌پذیرد، تغییرات ارزش دلار مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت طلا است.
ب- نرخ بهره بانکی: نرخ بهره بانکی در واقع بیانگر میزان سود بدون ریسک قابل پرداخت به سپرده‌های بانکی افراد است. این کاهش نرخ به‌خصوص در آمریکا که ارز آن به عنوان ارز جهانی مطرح است به شدت قیمت طلا را حمایت خواهد کرد.
ج - تورم: مقایسه روند تاریخی قیمت طلا نشان دهنده وجود ارتباط مستقیم میان این دو است. باید گفت که طلا به عنوان یک کالای save heavenمحسوب می‌شوند و رابطه نزدیکی با تورم جهانی دارند.
د - وقایع جغرافیایی- سیاسی: طلا همواره کالای منتخب در زمان وجود تشنجات سیاسی است. در زمان افزایش تشنج سیاسی و نظامی بین کشورها، مردم و سرمایه‌گذاران به سمت خرید طلا و دیگر فلزات گرانبها حرکت می‌کنند تا مانع از دست رفتن سرمایه خود شوند.
قیمت‌های جهانی را به کمک یک نرم‌افزار توانمند دنبال کنید. برخی نرم‌افزارها امکان بررسی قیمت‌های حال و گذشته و اونس جهانی طلا و نسبت ارزهای جهانی به یکدیگر را فراهم کرده است.
10- تقویم معاملاتی را تحت نظر داشته باشید. با توجه به وجود چندین قرارداد در ماه‌های مختلف معامله‌گر در هر زمان باید برای معاملات خود تاریخ تقویمی را در نظر بگیرد، طی دوره قرارداد بعضا روزهای مهمی وجود دارند از جمله «آخرین روز معاملاتی» و «مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل.» در صورتی که آگاهی کامل از این زمان را نداشته باشید ممکن است با زیان‌های قابل‌توجهی مواجه شوید.
ارسال نظر