گروه بورس کالا - فروش اوراق سلف نفتی که با عنوان پیش فروش نفت به مردم شناخته می‌شود، یکی از روش‌هایی است که برای تامین منابع مالی پروژه‌های صنعت نفت کشور در نظر گرفته شده است. ‌ایجاد تعهد برای دولت بعدی و دولتی شدن بیشتر صنعت نفت و همچنین کاهش جذابیت این اوراق برای خریدار با تعیین سقف سود، از شبهاتی است که برخی کارشناسان اقتصادی در خصوص فروش نفت به صورت اوراق سلف مطرح کرده‌اند، در‌این خصوص خبرگزاری موج گفت‌وگویی با محمدحسن موسوی‌زاده، مشاور مدیرعامل شرکت ملی نفت‌ایران داشته است که مشروح آن در ذیل می‌آید:

چرا فروش اوراق سلف نفتی به عنوان راهکاری برای جذب سرمایه در نظر گرفته شد؟

بر اساس مجوزی که با مصوبه مجلس شورای اسلامی در بودجه سال ۹۰ و همچنین در برنامه پنجم توسعه به شرکت ملی نفت ایران داده شده است، ‌این شرکت می‌تواند با فروش صکوک اسلامی‌اقدام به تامین سرمایه مورد نیاز پروژه‌های صنعت نفت کند که فروش نفت به صورت سلف نیز یکی از انواع‌ این صکوک اسلامی‌ است که مورد تایید شورای فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار قرار گرفته است. بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی‌ به شرکت ملی نفت ‌ایران مجوز‌ ایجاد ۵ میلیارد یورو بدهی داده شده که ماهیت‌ ایجاد ‌این بدهی، سرمایه‌گذاری در تولید نفت و گاز با اولویت میادین مشترک است، از ‌این رو فروش اوراق سلف نفتی به میزان ۵ میلیارد یورو در برنامه وزارت نفت قرار دارد.

به نظر برخی کارشناسان اقتصادی، فروش‌ این اوراق با ‌ایجاد تعهد برای دولت بعدی گامی‌ در جهت دولتی شدن بیشتر صنعت نفت است، ‌این مساله از دیدگاه شرکت ملی نفت‌ ایران چگونه است؟

برای تامین منابع مالی مورد نیاز در پروژه‌های صنعت نفت، روش‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود که یکی از انواع آن، پیش‌فروش نفت به صورت اوراق سلف است. باید در نظر داشت که اوراق سلف نفتی منابعی مالی برای توسعه جدید میادین نفت و گاز است و آنچه از محل فروش‌ این اوراق به‌دست می‌آید، در طرح‌های توسعه‌ای به کار گرفته می‌شود و بازپرداخت سود آن نیز از درآمدهای همین طرح‌های توسعه‌ای است. پیش‌فروش نفت با فروش اوراق سلف به معنای فروش نفت تولیدی فعلی کشور نیست، بلکه پیش فروش نفتی است که در آینده از محل سرمایه‌گذاری درآمدهای فروش‌ این اوراق در طرح‌های توسعه‌ای، تولید می‌شود. در‌این خصوص اوراق سلف نفتی شبیه به سرمایه‌گذاری به روش بیع متقابل است. در روش بیع متقابل نیز در زمان عقد قرارداد تعهداتی ‌ایجاد می‌شود و بر اساس آن بازپرداخت سرمایه از محل تولیدی است که پیش از آن وجود نداشته و با آن سرمایه‌گذاری‌ ایجاد شده و از همان تولید ‌ایجاد شده، بازپرداخت سرمایه و سود انجام می‌گیرد. در اوراق سلف نفتی نیز‌ ایجاد تعهدات، به مانند ‌ایجاد تعهداتی است که در زمان سرمایه‌گذاری به روش بیع متقابل است و از محل تولید فعلی، تعهدی برای آینده ‌ایجاد نمی‌کند.

به نظر می‌رسد اگر برای فروش اوراق سلف نفتی، سقف سود تعیین نمی‌شد،‌این اوراق جذابیت بیشتری برای خریدار داشت، ارزیابی شما در‌این باره چیست؟

برای ‌این اوراق دو محدودیت گذاشته شده است، یکی کف حداقل تعیین شده برای محافظت از سرمایه خریدار است و یکی سقف حداکثری برای حمایت از عرضه کننده که شرکت ملی نفت است، خواهد بود.

نمی‌توان سقف حداکثر را برداشت، چون نفت جزو انفال است و اگر بر اثر یک حادثه یا اتفاقی پیش‌بینی نشده نفت قیمت جهشی داشته باشد، مابه‌التفاوت فروش آن مال مردم‌ایران است و شرکت ملی نفت که به نیابت از همه مردم عمل می‌کند، باید راهکاری را پیاده‌سازی کند که از سرمایه مردم محافظت به عمل آید.

دو محدودیتی که برای اوراق سلف نفتی به صورت حداقلی و حداکثری تعیین شد، لازمه فروش‌این اوراق است چرا که از طرفی اگر در‌ آینده، شرایط اقتصادی غرب به نحوی رقم بخورد که تقاضای جهانی نفت را کاهش داده و موجب سقوط قیمت نفت شود، خریداری که امروز نفت را ۱۰۰ دلار پیش خرید کرده است، در صورتی که نفت در سال‌های آتی در مقطعی زمانی به ۶۰ دلار برسد، سرمایه‌ای که برای ‌این کار گذاشته را از دست ندهد و از کسب حداقل سود اطمینان داشته باشد.‌این کف سود که پرداخت آن از طرف شرکت ملی نفت ‌ایران ضمانت می‌شود، حداقل سود جذابی خواهد بود که امکان کسب آن برای خریدار وجود دارد. از طرفی دیگر نیز در صورت جهش قیمت نفت، بیش از سقف تعیین شده، هم خریداران از سقف سود تعیین شده بهره‌مند خواهند شد و هم مابه التفاوت آن برای تمامی ‌مردم ‌ایران محفوظ می‌ماند. بین کف و سقف تعیین شده نیز هرچه قدر سود باشد، از آن خود خریدار است.