منیژه حیاتی
طی یک سال گذشته و همزمان با اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، با توجه به نوپا بودن تعداد زیادی از واحدهای فولادی بخش خصوصی در کشور، انتظارهای زیادی در میان واحدهای نورد فولادی در خصوص لزوم حمایت دولت و افزایش پلکانی هزینه‌های انرژی مطرح شد.

از این‌رو طی این مدت با توجه به نظارت‌هایی که در حوزه قیمت‌گذاری محصولات و تثبیت قیمت‌ها در یک دوره طولانی صورت گرفت و از سوی دیگر اختصاص وجوه مربوط به فاینانس واردات شمش به افراد محدود به جای ارائه این اعتبارات به واحدهای نوردی و در نهایت توقف عرضه این شمش‌ها که با قیمت‌های بسیار پایین ارائه می‌شدند در نهایت شرایط برای واحدهای فولادی روز به روز سخت‌تر شد تا اینکه در نهایت ماه گذشته و در حالی که واحدها در گیر و دار تامین شمش خود بودند، با موضوع جدیدتری با عنوان کاهش سود بازرگانی میلگرد روبه‌رو شدند.
اصرار بر تثبیت قیمت‌ها و کاهش سود بازرگانی میلگرد در شرایطی رخ داده که همواره فولادسازان از افزایش هزینه‌های تولید که پس از هدفمندی رخ داده صحبت می‌کنند، ضمن اینکه طبق اعلام آنها، از ماه سوم امسال به بعد تسهیلاتی که در قالب کمک ودر جریان هدفمندی یارانه‌ها قول داده شد بود تا به فولادسازان ارائه و بخشی از افزایش قیمت انرژی جبران شود، به آنها ارائه نشده است که به‌رغم اعتراض جمعی از فولادسازان به وزارت صنعت، معدن و تجارت در این خصوص برای به جریان انداختن این وجوه تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است.
در نتیجه به‌رغم آنچه انتظار می‌رفت در حال حاضر هزینه انرژی این بخش به صورت صد درصد در هزینه‌های تولید تعیین می‌شود.
اما در نهایت تمامی این مشکلات باعث شد تا علاوه بر اعلام رسمی انجمن فولادسازان مبنی بر ضرردهی تعداد زیادی از واحدهای تولیدی، در روزهای اخیر این نگرانی در مورد واحدهای تولیدی بیشتری در بازار مطرح شود، به طوری که شایعاتی وجود دارد که خطوط تولید بسیاری از واحدها به دلیل تمامی مشکلاتی که طی این مدت انباشته شده و در نهایت پایین بودن میزان تقاضا در مقابل عرضه در معرض تعطیلی قرار گرفته است و امید‌ها را برای آینده صنعت فولاد بخش خصوصی به شدت کاهش داده است.
هزینه 67 میلیون تومانی قیمت گاز برای 10 هزار تن در همین راستا یکی از تولیدکنندگان فولادی با اشاره به اینکه همزمان با هدفمندی یارانه‌ها قیمت همه اقلام در بازار کالا به خبر فولاد با افزایش قیمت روبه‌رو شد، می‌گوید: تلاش برای تثبیت قیمت‌ها در حالی در چند ماه اجرا شد که از سوی دیگر یارانه انرژی که در قالب تسهیلات قرار بود ارائه شود از ماه سوم به بعد به فولادسازان اختصاص نیافته است.
قناتی مدیرعامل شرکت فولاد سیادن با اشاره به این موضوع می‌افزاید: در حالی که هزینه انرژی افزایش یافته، به طوری که برای مثال برای ۱۰ هزار تن تولید ۶۷ میلیون تومان هزینه گاز تعیین می‌شود، اما تنها چند نوبت یارانه‌ای که برای کمک به بخش فولاد در نظر گرفته شده بود به ما ارائه شد. وی خاطرنشان ساخت: این مشکل در حالی وجود دارد که از یکسو واحدها با مشکل تسهیلات بانکی گران و با سود ۲۰ درصد و جریمه‌های تصاعدی روبه‌رو هستند و در نهایت با کاهش سود بازرگانی نگرانی زیادی در میان فولادسازان به جهت رقابت با رقبای خارجی خود در روسیه و ترکیه و دیگر کشور‌ها ایجاد شده است. وی با اشاره به پایین بودن تقاضا در مقابل تولید و کاهش فاصله قیمت شمش و محصول نهایی معتقد است بسیاری از واحدها تنها با انگیزه جریان داشتن خطوط تولید خود و زنده ماندن فعالیت مجموعه خود فعالیت می‌کنند و این در حالی است که بسیاری از آنها مجبور به کاهش تعداد نیروی انسانی خود شده‌اند.
لزوم تشکیل کنسرسیوم برای حمایت از فولادی‌های کوچک
اما رضا شهرستانی مدیرعامل شرکت نورد و قطعات فولادی معتقد است تسهیلاتی که با نرخ ۴ درصد به واحدهای فولادی پرداخت می‌شد فقط یک مسکن موقت برای فولاد بود و در نهایت از آنجا که این تسهیلات همیشگی نبوده و در نهایت یک روز قطع می‌شد، افزایش قیمت انرژی نیز در هر صورت اتفاق می‌افتاد و نباید به عنوان مشکل به آن نگاه کرد.
به گفته وی با توجه به این موضوع، آنچه که مشکل فعلی صنعت فولاد است افزایش قیمت و هزینه نهایی تولید نیست، بلکه آزاد نبودن قیمت محصول نهایی و بین‌المللی نبودن قوانین مربوط به کار و سود بانکی است.وی می‌افزاید: پس از اجرای هدفمند‌سازی یارانه‌ها تاکنون هزینه تولید فولاد ذوب و نورد در هر کیلو تا 50 تومان رشد داشته، اما مشکل اصلی، کاهش سود تعرفه بازرگانی و کنترل بازار است؛ چرا که بین قیمت‌های بورس و بازار فاصله قیمت وجود دارد و این موضوع نشان‌دهنده تداوم نظارت‌های قیمتی بر بازار است.وی با تاکید بر اینکه نه تنها در بازار نورد، بلکه در بازار شمش داخلی نیز قیمت‌ها و حجم از قبل تعیین و سهمیه‌بندی می‌شود، افزود: از این رو مشکل اصلی، این است که اگر قرار بر آزاد‌سازی است همه چیز اعم از مواد اولیه همچون سنگ‌آهن، گندله، آهن اسفنجی و شمش آزاد باشد و در بازار نیز عرضه و تقاضا یکدیگر را پیدا کنند.وی معتقد است یکی دیگر از مهم‌ترین نتایج این شرایط این است که با آزاد‌سازی تمامی جوانب در بازار، تنها واحدهایی باقی خواهند ماند که توانایی لازم را دارند و به این صورت واحدهایی که تنها برای استفاده از یکسری امکانات مقطعی وارد بازار شده‌اند خود به خود حذف خواهند شد.
وی در ادامه به موضوع استفاده از تکنولوژی‌هایی که به واحدها در کاهش هزینه انرژی کمک می‌کنند اشاره کرد و گفت: افزایش هزینه انرژی در قالب هدفمندسازی منطقی است، اما باید شرایط برای در اختیار قرار گرفتن تکنولوژی‌هایی که به کاهش انرژی واحدها کمک می‌کنند نیز فراهم شود که متاسفانه به دلیل برخی محدودیت‌ها این تکنولوژی در اختیار واحدهای تولیدی داخل قرار نمی‌گیرد.
وی در ادامه یادآور شد: علاوه بر این موضوع باید در نظر گرفته شود که واحدهای کوچک فولادی بهتر است تا با یکدیگر ادغام شده و مکمل یکدیگر شوند یا اینکه تولید خود را به صورت سیکل کامل تولید در بیاورند.وی با ارائه پیشنهاد تشکیل کنسرسیومی میان شرکت فولادسازی معتقد است به وسیله این کنسرسیوم، واحدها می‌توانند مکمل یکدیگر شده و تولیدات خود را از حجم پایین به حجم‌های بالا افزایش دهند که تحقق این امر منوط به فعال‌تر شدن واحدها در مشارکت در فعالیت‌های گروهی است.