پدرام ایزدی *
طی هفته گذشته قیمت‌های نقدی سنگ آهن وارداتی چین در خرداد ماه هر تن ۵ تا ۸ دلار کاهش یافت. در بازار داخلی، قیمت کنسانتره سنگ آهن ۶۶ درصد افت چشمگیری داشته است. در حالی که کنستانتره سنگ آهن ۶۴ درصد هر تن ۱ دلار افزایش یافته است.

در چین، وضعیت بازار داخلی محصولات فولادی طی خرداد ماه ثابت بود. در بخش محصولات طویل، از اواخر اردیبهشت ماه قیمت‌ها هر تن 5 تا 25 دلار افزایش یافت، اما قیمت‌ها در بخش محصولات تخت هر تن 2 تا 20 دلار افت داشت. افزایش نرخ تخفیف بانکی که توسط دولت چین اعلام شد، ممکن است موجب شود میزان تقاضا از سوی مصرف‌کننده نهایی برای محصولات طویل و نیز نرخ ساخت و ساز کاهش یابد. در بخش محصولات تخت، کاهش 6/9 درصدی در فروش خودرو در اردیبهشت ماه (در مقایسه با اردیبهشت 1389) و کاهش فصلی در میزان تولید، موجب کاهش تقاضا در این کشور در سه ماهه سوم سال 2011 خواهد شد. روند نزولی در بخش محصولات نهایی چین در تابستان، قیمت‌های نقدی سنگ‌آهن در مرداد را کاهش خواهد داد.
با فرا رسیدن فصل بارش در هند، شاهد کاهش عرضه سنگ‌آهن از تیر تا شهریور خواهیم بود: اکثر بنادر در سواحل شرقی بسته خواهد شد و ظرفیت توان عملیاتی سواحل گوآ ۷۰ تا ۸۰ درصد کاهش خواهد یافت. با بررسی آماری که در سال گذشته در این کشور انتشار یافت، می‌توان گفت در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۱، حجم واردات از هند به چین ۸ تا ۱۵ میلیون تن به یکباره کاهش می‌یابد. با این وجود توازن در بازار پایدار خواهد بود؛ زیرا در این مدت محموله‌های استرالیا و برزیل ۸ تا ۱۰ میلیون تن افزایش خواهد یافت.
البته اگرچه تاثیر کاهش محموله‌های هند بر بازار بطور کامل خنثی نمی‌شود، اما به دلیل پایین بودن میزان مصرف و پایین بودن سطح تقاضا در بازار، کمبودی هم مشاهده نخواهد شد. بنابراین، عرضه از برزیل و استرالیا، در مقام جبران کاهش محموله‌های هند بر می‌آید که به تبع توازن در بازار حفظ شده و از نوسان قیمت‌های سنگ‌آهن جلوگیری می‌کند.
مصرف سنگ‌آهن در چین در دو ماه آینده به دلیل کاهش بهره‌وری از ظرفیت‌های فولادسازی کاهش خواهد یافت. در طول چهار ماه اول سال ۲۰۱۱ میلادی، تولید فولاد در چین ۹ درصد رشد سالانه داشت؛ در ۲۰۱۱، در مجموع، میزان تولید به ۶۸۴ میلیون تن خواهد رسید که همچنان رشد ۹ درصدی سالانه را نشان می‌دهد. در عین حال، در سه ماه سوم سال ۲۰۱۱ میلادی، انتظار می‌رود میزان بهره‌وری از ظرفیت فولاد سازی در چین ۴ تا ۶ درصد کاهش یابد که می‌توان اعلام کاهش عرضه برق توسط دولت چین و در راستای برنامه‌های صرفه‌جویی در مصرف انرژی و همچنین از رده خارج کردن تجهیزات فرسوده را از دلایل این امر برشمرد.
در دی ماه 1389 و فروردین 1390، تولید سنگ‌آهن کنسانتره در چین نسبت به مدت مشابه سال قبل 16 درصد رشد را تجربه کرد. با رشد دائمی‌سطح عرضه در بازار داخلی چین، فولادسازان چینی در دی-فروردین سهم خود از واردات در میزان مصرف ظاهری سنگ‌آهن را نسبت به مدت مشابه در سالی که گذشت 3 درصد کاهش دادند که علت اصلی آن افزایش 37 درصدی قیمت‌های سنگ‌آهن نسبت به دی 1389-فروردین 1390 بود. میدل ایست استیل داینامیک(MESD) پیش‌بینی می‌کند که در تابستان تولید سنگ‌آهن چین چندان کاهش نخواهد یافت؛ زیرا قیمت‌های جهانی این محصول همچنان بالا خواهد بود.
میدل ایست استیل داینامیک بر این باور است که در سه ماه سوم سال جاری میلادی کاهش فصلی صادرات هند موجب تقویت قیمت‌های نقدی سنگ‌آهن خواهد شد و در عین حال، مطابق پیش‌بینی‌های انجام شده تولید فولاد چین کاهش شدیدی خواهد داشت و بازار تقاضای محصولات نهایی این کشور نیز ضعیف خواهد شد. انتظار می‌رود با فرا رسیدن شهریور ماه و رونق گرفتن بازار محصولات فولاد، نوای روند صعودی قیمت‌ها بار دیگر در بازار شروع به نواختن کند.
بازار مواد اولیه
در همین حال در خرداد ماه، قیمت زغال کک‌سازی استرالیا به هر تن ۳۰۵ تا ۳۰۷ دلار فوب رسید که نسبت به ماه قبل هر تن ۱۵ دلار کاهش داشت.
پس از جاری شدن سیل در بهمن ماه سال گذشته تولید زغال کک سازی استرالیا دیگر به جایگاه اولیه خود بازنگشت. این امر مصادف شد با زمانی که پای بی اچ پی بیلتون به اعتصاب‌ها و مذاکرات پیچیده میان مقامات ارشد مدیریتی و اتحادیه‌های معادن کشیده شد و منجر به کاهش سطح میزان استخراج معادن در ماه‌های اردیبهشت و خرداد سالجاری شد. به عنوان نمونه، در سال 2010 میلادی، 15 درصد از مجموع زغال‌سنگ تولیدی در استرالیا توسط این شرکت استخراج شد. بنا بر پیش‌بینی میدل ایست استیل داینامیک، در کوتاه مدت، عرضه زغال سنگ در سطح فعلی خواهد ماند. به نظر می‌رسد عرضه‌کننده جدیدی هم به بازار زغال‌سنگ‌ وارد نخواهد شد، زیرا پروژه‌های گسترش تولید زغال کک سازی در استرالیا، به ویژه در کارخانجات وسفارمرز (Wesfarmers)، معادن آکیلا (Aquila Resources) یعنی ویل (Vale) و اکستراتا (Xstrata)، پیش از پایان سه ماهه چهارم سال 2011 میلادی تکمیل نخواهد شد.
در دوهفته اول خردادماه سالجاری، بازار نسبتا پررونق تقاضا در هند و برزیل باعث تقویت قیمت‌های زغال کک‌‌سازی شد. خریداران اروپایی نیز برای فروش نقدی زغال‌سنگ صف‌های طولانی تشکیل دادند، ولی هیچ معامله خریدی انجام نشد. به نظر می‌رسد تا پایان تابستان، پس از افت زودگذر تقاضا و با اوج گرفتن میزان مصرف، بازار جهانی معاملات نقدی بار دیگر رونق یابد. در خرداد ماه، با ورود به فصل تعمیرات و متوقف شدن کارخانه‌های تولیدی و اجرای برنامه‌های صرفه‌جویی در انرژی، میزان تولید چدن در چین ۱ درصد کاهش یافت و اما انتظار بر این است که در ماه‌های مرداد و شهریور، تولید چدن این کشور ۲ درصد رشد را تجربه کند. در تیر- مرداد تولید چدن هند با ۲ درصد افزایش به ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تن خواهد رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۶ درصد پایین تر است. ۵ درصد مالیات بر واردات که از فروردین ماه در هند اعمال شد موجب کاهش واردات زغال سنگ استرالیا شد.
در اردیبهشت-خرداد، مصرف‌کنندگان هندی در تلاش بوده اند تا زغال سنگ استرالیا را با زغال سنگ آفریقای جنوبی که از کیفیت پایین‌تری نیز برخوردار است، جایگزین نمایند. در برزیل، تولید چدن در سه ماهه سوم سال جاری میلادی در مقایسه با دوره مشابه در سال 2010، 500 هزار تن؛ یعنی 7 درصد افزایش خواهد داشت که این امر موجب افزایش تقاضا از جانب فولادسازان محلی خواهد شد.
از اواسط سه ماهه سوم سال‌جاری میلادی، جان گرفتن بازارهای تولید فولاد موجب تقویت قیمت زغال کک‌سازی خواهد شد. در چین، با افزایش سخت گیری‌ها در سیاست‌های تنظیم بازار به منظور کاهش نرخ رشد اقتصادی و تورم و همچنین کاهش فصلی مصرف فولاد، به ویژه در بخش خودروسازی موجب شد تا در تابستان قیمت‌های محصولات فولادی کاهش یابد. لازم به ذکر است که در اردیبهشت ماه نرخ تورم این کشور به بالا‌ترین سطح خود در سه سال گذشته یعنی ۵/۵ درصد رسید. در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ میلادی، تولید خودرو در ماه‌های تیر و مرداد در مقایسه با اردیبهشت و خرداد ۲ تا ۷ درصد کاهش داشت. در عین حال، افزایش ۵/۳ درصدی تعرفه‌های برق کارخانجات صنعتی که از ۱۱ خرداد اعمال شد و از سویی افت تولید محصولات فولادی در چین، مانع از سقوط قیمت‌ها خواهد شد. بنابراین، در مرداد قیمت محصولات فولاد در چین تقریبا ثابت خواهد بود. در آخر تابستان، بازار تقاضا برای محصولات فولادی در صنایع مصرف‌کننده بهبود یافته که موجب افزایش قیمت‌های این محصولات می‌شود و در نتیجه بازار زغال سنگ بار دیگر قوت می‌گیرد.
در اواسط خرداد، شرکت آنگلو امریکن (Anglo American) بر قیمت هر تن 315 دلار فوب برای زغال سنگ تحویل در سه‌ماهه سوم با مصرف‌کنندگان اروپایی توافق کرد. دو هفته بعد، مصرف‌کنندگان آسیایی همین سطح قیمت را پذیرفتند. قراردادهای سه ماهه میان اکستراتا و مشتریان آن نیز در همین سطح قیمت بسته شد. این قیمت‌ها 5/4درصد پایین‌تر از قیمت قراردادهای سه ماهه دوم است و در عین حال فراتر از سطح انتظارات شرکت‌کنندگان در بازار است. اگر اعتصاب‌های معادن بی ام ای (BMA) یا همان بیلیتون میتسوبیشی رخ نمی‌داد، قیمت‌ها به کمتر از هر تن 300 دلار فوب سقوط می‌کرد.
مذاکرات بر سر قیمت‌ها در سه ماهه چهارم در مرداد ماه آغاز می‌شود و این در حالی است که بی ام ای از اردیبهشت ماه، به مشتریان ژاپنی خود زغال سنگ عرضه می‌کرده است؛ اما تحت قراردادهایی که در آنها نحوه قیمت‌گذاری به صورت ماهانه درج شده بود. در تیر ماه، کاهش تقاضا از سوی مشتریان اصلی احتمالا سبب کاهش تقاضا از سوی مشتریان زغال سنگ می‌شود. اگرچه عرضه محدود مواد سبب افزایش قیمت‌های پیشنهادی خواهد شد. در اواسط سه ماهه سوم میلادی، رونق گرفتن بازار‌های محصولات فولاد تاثیر مثبتی بر قیمت محصولات فولادی خواهد داشت.
www.steeldynamic.ir
*تحلیلگر بازار فولاد در MESD