سرنوشت بورس ارز در ابهام

گروه بورس کالا- ایده راه‌اندازی بورس ارز از دو ماه پیش مطرح شد، اما تاکنون نه تنها این بورس راه نیفتاده، بلکه هر روز هم نظرات متفاوتی در خصوص ابهامات راه‌اندازی این بورس عنوان می‌شود و به همین دلیل امیدها هم نسبت به راه‌اندازی این بورس در حال کاهش است. روز گذشته هم آل‌اسحاق ـ رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران از تاخیر یک ماهه راه‌اندازی بورس ارز خبر داد و گفت: بعد از جمع‌بندی و بررسی این نتیجه حاصل شد که موضوع بورس ارز یک ماه به تاخیر بیفتد تا نهادهای مختلف بتوانند دیدگاه‌های خود را مطرح کنند که یک طرح پخته و کاملی برنامه‌ریزی و اجرا شود.

وی درباره‌ بورس ارز و با تاکید بر اینکه ضرورت ساماندهی نظام ارزی قطعی است، گفت: حوزه‌ ارز در شرایط متلاطمی قرار دارد و این موضوع به نفع نظام و کشور نیست و باید ساماندهی شود، ولی اینکه این ساماندهی و شکل‌یافتگی باید با کدام ابزار و سیاست‌ها شکل بگیرد موضوع مهمی است.

آل‌اسحاق با تاکید بر اینکه در اصل سامان‌یافتن نظام ارزی شکی نیست و قطعی است، گفت: این کار باید در فرمتی انجام شود ولی اینکه این فرمت به چه شکلی است باید بررسی شود و امیدواریم نتیجه‌ مورد نظر حاصل شود و ما هم در این زمینه همراه خواهیم بود.

دلایل مخالفت اتاق بازرگانی با راه‌اندازی بورس ارز

در همین حال نایب رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران درباره دلایل مخالفت اتاق تهران با راه‌اندازی بورس ارز گفت: ریسک ردیابی نقل و انتقالات ارزی ایران توسط کشورهای تحریم‌کننده با راه‌اندازی بورس ارز بالا می‌رود و آنان با آگاهی از این اطلاعات مسیرهای نقل و انتقال پول را مسدود کرده و از این رو مشکلات و مضرات راه‌اندازی بورس ارز بیش از فواید آن می‌شود.

پدرام سلطانی، با بیان اینکه بهتر است بانک مرکزی و دولت مازاد ارز قابل تخصیص خود را برای واردات در بورس ارز عرضه کند، گفت: بخشی که بانک مرکزی می خواهد مازاد ارزی که با نرخ مرجع به کالاهای ضروری اختصاص می‌دهد را از طریق نظام عرضه و تقاضا در داخل بورس با کشف قیمت به فروش برساند از شمول مخالفت بخش خصوصی مستثنی است. سلطانی افزود: در این شرایط واردکنندگان واقعی می‌توانند از آن استفاده کرده و در شرایط موجود می تواند راهکار مناسبی تلقی شود.

سلطانی با بیان اینکه اعلام شده است به کالاهای ردیف پنج تا ۱۰ ارز مرجع تعلق نگیرد، اظهار کرد:‌ در این چند روز که شاهد آشفتگی بازار ارز هستیم می توان گفت که عامل اصلی این مشکل ناشی از توقف گشایش اعتبار اسنادی و تخصیص ارز مرجع به کالاهای گروه سه تا پنج و بعضا یک تا دو است. علاوه بر این توقف عرضه اسکناس به بازار داخلی هم به این آشفتگی دامن زده است.

بسترهای بورس ارز فراهم نیست

با این حال یکی از تحلیلگران بازار سرمایه در خصوص راه‌اندازی بورس ارز می‌گوید: عرضه‌ ارز از طریق بانک‌ها سیستم توزیع را شفاف‌تر و رانت توزیع را کمتر می‌کند؛ اما در تعیین نرخ واقعی ارز تاثیری ندارد.

علی صادقین معتقد است؛ راه‌اندازی بورس ارز، شاید در کوتاه‌مدت بازار را با شوک مواجه کند؛ اما در بلندمدت می‌تواند نوسانات را کاهش داده و از وضعیت باز بازار جلوگیری کند.

وی با بیان اینکه فلسفه‌ بورس ارز مورد تایید تحلیلگران است؛ اما باید بستر‌های آن فراهم باشد، افزود: شرایط فعلی اقتصاد از شفافیت، عرضه‌ کافی ارز، منبع مالی مناسب، ساختار حقوقی و اجرای مقتدر و یک بازار ارز کارآ و رقابتی برخوردار نیست که بتواند شرایط و پیش‌زمینه‌های لازم را برای ورود به بورس ارز داشته باشد.

وی اضافه کرد: بستر‌هایی را که بتوانیم فعالیت عاملان را در بازار چنان ساماندهی کنیم که به سمت یک بازار کارآی ارز بروند؛ به‌طور کامل مهیا نبود و اگر چه بورس ارز ایده‌ مناسبی است؛ اما در حال حاضر قابل اجرا نیست.

این کارشناس با اشاره به اجرای طرح عرضه‌ ارز از سوی بانک‌ها اظهار کرد: با توجه به اینکه یک سازو‌کار بازار و یک سازو‌کار توزیع در ارز وجود دارد که با یکدیگر متفاوتند؛ این طرح نمی‌تواند تغییری در ساز‌وکار‌های ارز، سفته‌بازی و هدایت نقدینگی ایجاد کند؛ اما از این حیث که نحوه‌ توزیع را شفاف‌ می‌کند، بهتر از توزیع و تعیین نرخ ارز از طریق صرافی‌ها است.

وی ادامه داد: اینکه در عرضه‌ ارز از طریق بانک‌ها، قیمت‌گذاری از سوی بانک مرکزی انجام می‌شود باز هم تاثیری در سازو‌کار بازار ندارد، چرا که قیمت براساس نرخ بازار تعیین می‌شود مگر آنکه به‌طور دستوری از سوی بانک مرکزی اعمال شود.

صادقین معتقد است: این طرح با جلوگیری از تعدد اعلام نرخ‌های ارزی، توزیع را کنترل می‌کند؛ اما تاثیری در سازو‌کار بازار و قیمت واقعی ندارد. این درحالی است که بورس ارز ضمن تعیین سازوکار بازار، توزیع را نیز کنترل وقیمت مناسب‌تری ارائه می‌کند.

وی با بیان اینکه اقتصاد کشور دچار «جام‌ نقدینگی» است، تصریح کرد: سرمایه‌ فراوان و بدون انگیزه‌ای که در دست مردم است، تنها میزان اندکی از آن با دارایی‌های مالی قابل جایگزین است؛ اما اگر قسمت عمده‌ آن به بخش تولید اقتصاد وارد نشود، همواره هر میزان طلا و ارز وارد بازار شود مردم آن را جذب می‌کنند و طرح‌هایی نظیر بورس ارز یا ارائه‌ ارز از بانک‌ها گرچه می‌تواند هدایت توزیع ارز را به دست عاملان آن کنترل، شفاف و کارآمد کند؛ ولی نمی‌تواند در مقابل حجم بالای نقدینگی سیال در جامعه ایستادگی کند.