گروه بورس کالا - حمزه بهادیوند چگینی: بازارهای کالایی به کدام سمت می‌روند؟ این نگرانی امروز نیازمند بازبینی روش‌های حاکم بر بازار است، اما راهکارهای مبارزه با چالش‌های بازاری نادیده گرفته می‌شوند. با نگاهی به بازارها درمی‌یابیم که چالش اصلی این روزهای اکثر کالاها در بازارهای عمده کشور افزایش نرخ ارز و عدم تناسب بین قیمت ارز و قیمت نهایی کالاها است.

این موضوع در کنار احتمال رونق نسبی قیمت‌ها در سطح جهان، قیمت پایه بسیاری از کالاها را از جمله فلزات و محصولات پتروشیمی با افزایش مواجه کرده و این روند روز به روز تشدید می‌شود. متاسفانه در این بین تنها تجزیه و تحلیل‌های مبتنی بر پایه دلار را شاهدیم و راهکارهای عملی در این زمینه ضعیف است. راه‌اندازی بورس ارز یکی از راهکارهای قابل توجه برای مهار منطقی قیمت ارز است، اما شاید این پرسش به نظر درست باشد که مگر نه آن است که قیمت ارز با راه‌اندازی بورس افزایشی است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت روند علمی تعیین قیمت به مراتب بهتر از روند غیرشفاف کنونی است. اولا در شرایط کنونی آینده قیمت نامعلوم است و بسیاری از فرآیندهای بازار به دلیل نگرانی از قیمت ارز و احتمال افزایش قیمت‌ها از فروش و معامله خودداری می‌کنند. آیا اثر این موضوع بر بازار را می‌توان نادیده گرفت؟ نکته دیگر این است که آیا روند بازار در شرایط عدم اطمینان جز به نفع دلالان است؟ دلالان ناشناخته بازار ارز در کنار انبساط و انقباض‌های بانک مرکزی در عرضه دلار به بازار، قیمت را به شدت تحت تاثیر قرار داده، در حالی که حداقل در شرایط حاکمیت بورس می‌توان بر عرضه و تقاضا نظارت داشت و قیمت‌ها به شکلی منظم تغییر کند. نمی‌توان افزایش قیمت ارز را انکار کرد؛ اما لااقل تغییرات قیمت پس از آن روالی ثابت و منطقی خواهد داشت و باری به هر جهت نخواهد بود.
متاسفانه بخش خصوصی کشور که با مشکلات بسیاری روبه‌رو است با نوسان‌های کنونی نگرانی‌ بیشتری پیدا کرده است. مخالفت شدید اتاق بازرگانی با بورس ارز به علت نگرانی از افزایش قیمت به صورت ناگهانی است و این نگرانی بجاست، اما فراموش نکنیم که به هر حال بازار به آن روند می‌رسد و اگر کنترلی بر وضع موجود صورت نگیرد، افزایش‌ها فراتر از حد انتظار خواهد بود.
در حال حاضر پس از آن که نهاوندیان، رییس اتاق ایران از خروج بورس ارز از دستور کار خبر داده بود، یحیی آل اسحاق نیز در گفت‌وگو با ایسنا این طرح را ناپخته دانست و با اشاره به نشست چند روز پیش اتاق با حضور نماینده وزارت اقتصاد و دارایی در رابطه با بررسی موضوع راه‌اندازی بورس ارز خاطرنشان کرد: در این جلسه موضوع بورس ارز به طور کامل مورد بحث قرار گرفت و نمایندگان اتاق ایران انتقادها و نظرات خود را پیرامون این موضوع مطرح کردند و در اصل کامل و شفاف نبودن آن مورد نقد وبررسی قرار گرفت.
در این که راه‌اندازی بورس ارز اشکالات ساختاری فراوانی دارد شکی نیست. هنوز معلوم نیست عرضه ارز یا گواهی سپرده با چه مکانیزمی در این بازار صورت خواهد پذیرفت، در حالی که شفافیت فعالان این بازار از الزامات اساسی آن است. اینکه بانک مرکزی در راستای عرضه ارز مورد نیاز بر چه اساسی عمل می‌کند در تعیین قیمت بازار نقش مهمی دارد. اینکه تقاضا در بازار با چه مکانیزمی شفاف خواهد شد مهم است. اینکه حضور سفته بازها در بازار با چه مکانیزمی کنترل می‌شود از دیگر موارد ابهام این بازار است. علاوه بر این سهمیه‌بندی‌های ارزی، چند نرخی شدن ارز و این که تکلیف ارز مرجع چه خواهد شد، همگی باید شفاف شوند. این دقیقا همان نگرانی آل اسحاق است. وی معتقد است جزئیات راه‌اندازی بورس ارز باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد. وی همچنین به طرح‌های جایگزینی همچون رفع محدودیت‌های عرضه اشاره کرده و معتقد است باید نیازهای ارزی اولویت‌های هشت‌گانه کالا (اولویت‌های سوم تا دهم) که پیش از این متوقف شده بود، برطرف شود. اما دولت همچنان مصر است که بورس ارز باید راه‌اندازی شود؛ هر چند جزئیاتی در این زمینه منتشر نمی‌کند. موحدی، قائم مقام وزیر صنعت در امور فضای کسب و کار اعلام کرد: راه‌اندازی بورس ارز جزو برنامه‌های وزارت اقتصاد، سازمان بورس و بانک مرکزی است. وی در پاسخ به این سوال که قرار بود بخشی از ارز مورد نیاز صنعت از طریق بورس ارز تامین شود، ولی به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران راه‌اندازی آن از دستور کار دولت خارج شده، اظهار کرد: راه‌اندازی بورس ارز جزو برنامه‌های وزارت اقتصاد، سازمان بورس و بانک مرکزی است، ولی اینکه برای اجرای این کار اولویت‌بندی صورت گرفته باشد، باید از اعضای کارگروه ارزی سوال شود.
به هر حال رها کردن بازارها به حال خودشان کار چندان پسندیده‌ای نیست، چرا که در شرایط کنونی باید ابزارهای موجود را برای تعادل اقتصادی شناسایی کرد و پس از امکان‌سنجی آنها به پیاده‌سازی و اعمال سیاست‌های منطقی پرداخت. بورس ارز مقدمه‌ای بر ارائه راهکارهای کنترل بازار ارز و بالطبع سایر بازارها است. در همین حال روز گذشته خبرگزاری مهر ضمن کسب اطلاع از بانک مرکزی در خصوص راه‌اندازی بورس ارز اعلام کرد این بورس که قرار بود در شهریورماه عملیاتی شود، با توجه به شرایط فعلی تا آبان‌ماه امسال به تعویق افتاده است.

کاهش پس از چند روز افزایش
گروه بورس کالا - دادوستدهای بازار آتی دیروز در شرایطی با سیر نزولی همراه شد که افت قیمت‌ها در بازار سکه نقدی و آتی به تاثیر از چند خبر و گزارش پیرامون سیاست‌های دولت در قبال بازار ارز بوده است.
«توزیع ارز 2 درصد زیر قیمت بازار آزاد»، «کاهش قیمت طلای جهانی» و «اطلاعیه راه‌اندازی پورتال بورس ارز» از مهم‌ترین دلایل تغییر رو به پایین قیمت‌ها عنوان شده، این در شرایطی است که با راه‌اندازی پورتال ارز، واردات با نرخ ارز مرجع و فروش با نرخ ارز آزاد متوقف می‌شود. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس از تصمیم کارگروه ویژه مجلس و دولت خبر داده و اظهار کرده با ابلاغ تصمیم این کارگروه از سوی رییس‌جمهور، از روز پنج‌شنبه هفته جاری ارز ۲ درصد زیر قیمت بازار آزاد برای افرادی که ثبت سفارش کرده‌اند، توزیع می‌شود. علاوه بر اخبار منتشر شده، طرح‌های مکمل بورس ارز که در انتظار دستور رییس‌جمهور است، از جمله مواردی بوده که تحلیلگران نسبت به اجرای آن حساس هستند؛ این در شرایطی است که پیش‌تر، عضو شورای عالی بورس با تکذیب هرگونه تصمیم مبنی بر منتفی شدن تشکیل بورس ارز، از راه‌اندازی قطعی این بازار در آینده‌ای نزدیک خبر داد. در همین حال سخنگوی هیات رییسه مجلس شورای اسلامی اعلام کرد نوسانات اخیر در بازار ارز طی جلسه روز چهارشنبه هفته جاری دوباره بررسی می‌شود.
روند قیمت‌ها در مبادلات دیروز به تاثیر از اخبار و گزارش‌های منتشرشده در شرایطی نوسان رو به بالایی داشت که دامنه نوسان از ۲ تا ۲ و نیم درصد در تغییر بود. سکه سررسید مهرماه در محدوده ۹۵۴ تا ۹۶۵ هزار تومان، سررسید آبان‌ماه در محدوده ۹۷۲ تا ۹۸۵ هزار تومان و سررسید آذرماه در محدوده ۹۹۳ تا یک میلیون و ۶ هزار تومان قرار گرفت.