غلامعلی رحیمی*
بهای نفت خام در بازار آمریکا (نیویورک) طی هفته گذشته (۲۹ مه الی ۱ ژوئن ۲۰۱۲) از یک روند کاهشی محسوسی برخوردار بوده و از ۷۶/۹۰ دلار در هر بشکه به حدود ۸۱ دلار کاهش یافت.

طی هفته گذشته، عمده عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارت بودند از:
• پیش بینی کاهش تقاضای جهانی نفت خام در پی انتشار آمارهای ضعیف از اقتصاد جهانی (آمریکا، چین، هند و اروپا)
• کاهش مشاغل آمریکا در ماه مه و افزایش آمار بیکاری این کشور برای نخستین بار در مدت یک سال گذشته
• افزایش سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۲/۲ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۲۵ مه
• پیش‌بینی رشد ضعیف برای اقتصاد چین
• کندی رشد بخش صنعتی چین
• کاهش 1/7 درصدی واردات نفت خام هند در ماه آوریل در مقایسه با ماه مشابه سال گذشته
• تشدید نگرانی‌ها درباره بحران منطقه یورو و پیش‌بینی اقتصاد متزلزل برای اروپا
• افت رتبه اعتباری اسپانیا از سوی موسسه اگان جونز برای سومین بار پیاپی در کمتر از یک ماه گذشته
• وخامت بحران بدهی در اسپانیا و کاهش ۸/۹ درصدی شاخص خرده فروشی این کشور
• آشفتگی سیاسی در خصوص خروج یونان از منطقه یورو
• افزایش تولید نفت خام اعضای اوپک در ماه مه ۲۰۱۲ به بالاترین سطح در ۴ سال گذشته، بر اساس تازه‌ترین نظرسنجی رویترز
• افزایش 1/0 درصدی تولید نفت روسیه در ماه مه 2012 و رسیدن آن به سطح 34/10 میلیون بشکه در روز، بر اساس اعلام وزارت انرژی روسیه
• کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی
• افزایش ارزش دلار در مقابل یورو.
البته طی هفته گذشته، انتشار برخی اخبار و اطلاعات مثبت باعث تقویت قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شد و از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کرد. بر این اساس طی دوره مذکور، عمده ترین عوامل تقویت کننده قیمت نفت در بازارهای جهانی عبارت بودند از:
• پیش‌بینی صندوق بین‌المللی پول (IMF) مبنی بر افزایش میانگین بهای نفت خام در سال 2012 به 115 دلار در هر بشکه، در پی ادامه ناآرامی‌ها در خاورمیانه
• بهبود شاخص اطمینان مصرف‌کننده در آمریکا
• بهبود تراز تجاری چین در ماه مه سال جاری
• کاهش احتمال جدایی یونان از حوزه یورو و در نتیجه امیدواری‌ها نسبت به بازگشت ثبات اقتصادی و سیاسی به این کشور
• انتشار خبر مربوط به افزایش وام‌دهی بانک‌های بزرگ چین
• ادامه اختلاف‌های نفتی بغداد و مناطق کردنشین
• پیش‌بینی کاهش 15 درصدی صادرات روزانه نفت خام سبک بصره در نیمه نخست ژوئن 2012 نسبت به دو هفته پیش از آن، به گزارش بلومبرگ و بر اساس برنامه بارگیری محموله‌های نفتی عراق
• انتشار خبرهایی مبنی بر احتمال حمله نظامی غرب به سوریه و تشدید تنش‌های سیاسی در این کشور
• انفجار در خط لوله انتقال نفت باکو- تفلیس- جیحان
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام
• نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و آفریقا.
قیمت‌ها کاهشی بودند
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 28 الی 31 مه، از یک روند کاهشی قابل توجه برخوردار بود و از 01/105 دلار در هر بشکه به 06/101 دلار کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 31 مه، با یک دلار و 38 سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 103 دلار و 49 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 25 مه معادل 104 دلار و 87 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه مه، با 10 دلار و 11 سنت کاهش نسبت به میانگین آوریل، به هر بشکه 108 دلار و 7 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه آوریل معادل 118 دلار و 18 سنت در هر بشکه بود.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه ژوئیه، از یک روند کاهشی قابل توجهی برخوردار بوده و از ۱۱/۱۰۷ دلار در هر بشکه در ۲۸ مه به ۴۳/۹۸ دلار در هر بشکه در یک ژوئن ۲۰۱۲ کاهش یافت. همچنین در روز اول ژوئن، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۲/۱۵ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با 88 سنت کاهش نسبت به هفته قبل (23 مه)، در روز 30 مه به بشکه ای 102 دلار و 82 سنت رسیده است. براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (30 مه) 103 دلار و 54 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 102 دلار و 46 سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 100 دلار و 10 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 98 دلار و 35 سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا 106 دلار و 10 سنت، شمال غربی اروپا 100 دلار و در بازار مدیترانه 99 دلار و 5 سنت معامله شده است.
میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان ۰۸/۱ دلار و ۷۸ سنت در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
تولید و ذخایر نفت آمریکا
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۲۵ مه معادل ۷/۳۸۴ میلیون بشکه بوده که در مقایسه با هفته قبل به میزان ۲/۲ میلیون بشکه افزایش یافته و معادل ۹/۱۰ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل در ۲۷ مه ۲۰۱۱ بیشتر است.
طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان 182 هزار بشکه در روز افزایش یافته و در سطح 169/15 میلیون بشکه در روز قرار گرفته که به میزان 318 هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۱۸ تا ۲۵ مه به میزان ۱۲ هزار بشکه در روز کاهش یافته و به سطح ۲۲۷/۶ میلیون بشکه در روز رسیده است که معادل ۶۱۸ هزار بشکه در روز بیش از میزان مشابه سال قبل در ۲۷ مه ۲۰۱۱ است. در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از ۵۸۳/۸ میلیون بشکه در روز به ۰۵۶/۹ میلیون بشکه (معادل ۴۷۳ هزار بشکه در روز) افزایش یافته که معادل ۴۶۲ هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
*کارشناس ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)