انتشار اسامی خریداران از بورس کالا؛ به زودی

 حال در شرایطی که خریداران رضایت خود را از انتشار اسامی اعلام کرده‌اند، شاید دیگر مانعی برای انتشار اسامی باقی نمانده باشد اگرچه اخذ مجوز از سازمان بورس به‌عنوان یکی از مهم‌ترین‌ مراجع تصمیم‌سازی در بازار مالی، خود به معنی تایید این ساز‌و‌کار‌ اجرایی است. افزایش جدی شفافیت معاملاتی ساده‌ترین خروجی این رویکرد جدید است که به احتمال قوی در آینده تاثیرات مثبت آن را بر بازار شاهد خواهیم بود. این در حالی است که اطلاعات دقیق معاملات تاکنون به دست دستگاه‌های نظارتی رسیده و در صورت نیاز به بررسی و پیگیری و رصد معاملات، استخراج رخدادهای واقعی در بازار چندان هم برای آنها دشوار نیست ولی این بار جوامع صنفی و صنعتی هم بر واقعیت‌های معاملاتی تمرکز خواهند کرد. به نظر می‌رسد نهادهای تصمیم‌سازی از خروجی شفافیت اطلاعات و تاثیرات آن بر افکار عمومی جامعه منتفع شده و این رویکرد کلی را به‌عنوان بخش مهمی از نظارت اجتماعی برگزیده‌اند که اثرات مثبت آن در آینده بیش از پیش روشن و مشخص خواهد شد. چندی پیش مدیرعامل بورس کالا در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از انتشار اطلاعات خریداران به شرط تاییدات رسمی و قانونی آن استقبال کرده بود.

 انتظار برای اعلام اسامی خریداران در بورس کالا

اسامی و مشخصات خرید مشتریان و خریداران کالا از بورس کالا که طی هفته‌های اخیر اقدام به تکمیل رضایت‌نامه افشای اطلاعات خرید کرده‌اند، طی روزهای آینده با مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار از طریق سایت بورس کالای ایران اعلام خواهد شد.مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس کالای ایران با بیان مطلب فوق درخصوص افشای اسامی خریداران کالا از بورس کالا گفت: بورس کالا بیش از هر نهاد و مرجعی طرفدار شفافیت و نظارت در بازارهای متشکل است و در این راستا همواره اطلاعات برای نهادهای تصمیم‌ساز نظارتی و حاکمیتی به‌طور مستمر ارسال می‌شود.

محمد حسنی سعدی افزود: اطلاعات خریداران از ابتدای فعالیت بورس کالا تا به امروز برای نهادهای نظارتی و حاکمیتی ارسال شده است. در این باره سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان وابسته به وزارت صنعت و همچنین سازمان امور مالیاتی کشور وابسته به وزارت اقتصاد هم‌اکنون به‌طور هفتگی اطلاعات معاملات شامل خریداران و فروشندگان کالا را از بورس کالا دریافت می‌کنند.

حسنی که با پایگاه خبری و تحلیلی بورس کالا گفت‌وگو کرده ادامه داد: همچنین در سامانه بهین‌یاب وزارت صمت با وجود اعلام خریداران تایید شده به بورس کالا، در بازگشت معاملات دوباره تحت فایلی از اطلاعات خریداران و فروشندگان معامله صورت گرفته به این وزارتخانه ارسال می‌شود. بر همین اساس اطلاعات خریداران و فروشندگان کالا همواره در دسترس سیاست‌گذاران وجود داشته و در کنار آنها نیز برخی نهادها به‌طور جداگانه اطلاعات مورد نیاز را از بورس کالا دریافت می‌کنند که با تلفیق صلاحیت‌سنجی خریداران و بررسی‌های جامع‌تر می‌توانند به اطلاع عموم مردم برسانند.

وی اعلام کرد: با این حال، با توجه به دریافت رضایت‌نامه از مشتریان و خریداران کالا طی هفته‌های اخیر از بورس کالا جهت افشای اسامی و اطلاعات خرید آنها، طی روزهای آینده اسامی این خریداران از طریق سایت رسمی بورس کالای ایران منتشر خواهد شد.مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس کالای ایران اظهار کرد: بورس کالا یک بازار است و در حوزه بررسی صلاحیت‌سنجی و اعلام سهمیه خریداران قبل از معرفی به بورس کالا و همچنین نوع مصرف مشتریان پس از خرید از بورس ورود نمی‌کند و این امر در حیطه اختیارات نهادهای دیگر است.

 نظارت اجتماعی و تقویت جایگاه تشکل‌ها

مبنای قیمت‌گذاری در بورس کالا دلار ۴۲۰۰ تومانی است بنابراین هر خریدار گویا از منافع این نرخ رسمی بهره‌مند می‌شود. این رویکرد قیمت‌گذاری در کنار اعمال سقف مجاز محدود برای نوسان قیمت‌ها که بارها مورد انتقاد قرار گرفته به معنی آن است که دولت هنوز هم تلاش دارد تا قیمت مواد اولیه و بسیاری از مصنوعات صنعتی را دستوری تعیین کند، بنابراین حفاظت از این ساز و کار را به شیوه‌های مختلف در دستور کار قرار داده است. تجربه افشای اطلاعات واردات با دلار ۴۲۰۰ تومانی این‌بار در بورس کالای ایران هم بازتعریف می‌شود و با توجه به اختلاف نرخ بین بازارهای رسمی و غیررسمی، گویا این بار پایش و رهگیری معاملات به بورس کالا رسیده و از مردم برای رصد معاملات کمک گرفته شده است. این در حالی است که جامعه چندان هم تمایلی به رهگیری معاملات پلیمرها یا فولاد ندارد و دقیق‌تر گفتمان غالب همه مردم در جامعه چنین مواردی نیست ولی درخصوص تشکل‌های صنعتی و صنفی شرایط متفاوت است.

هم‌اکنون زمان آن فرارسیده تا تشکل‌های تولیدی خود به‌صورت مستقل و مستقیم وارد فاز راستی‌آزمایی معاملات شوند و بدون در نظرگرفتن منافع افراد و حتی افراد برجسته، به سمت ارائه اطلاعات شفاف از تولیدکننده‌نماهایی حرکت کنند که تنها به زیان بازار عمل‌ کرده‌اند. اختلاف قیمت‌های موجود بین بورس و بازار تنها به دلیل حضور کسانی است که در لباس تولیدکننده مشخصا نقش دلال را بازی می‌کنند و خود عامل افزایش نرخ در هفته‌ها و ماه‌های گذشته بوده‌اند. واقعیت آن است که واسطه‌گری از بین نمی‌رود ولی ساز و کارهای نه چندان مطلوب و متعارف فعلی موجب شده تا رانت‌خواری و دلالی افزایش یافته و با کانالیزه‌کردن مسیرهای معاملاتی با در دست داشتن بخش بزرگ‌تری از بازار، بتوانند با رشد قیمت‌ها منافع بیشتری را برای خود حاصل کنند.

 این موارد واقعیت‌های این بازار است و همه می‌دانند که تمام کسانی که از بورس کالا، خریداری می‌کنند یا در چارچوب سامانه بهین‌یاب ایفای نقش کرده یا در هر حال ارتباط نزدیکی با واحدهای تولیدکننده دارند. همین مطلب نشان می‌دهد که زنجیره واسطه‌گری در بورس کالا بی‌ارتباط با بخش واقعی تولید نیست ولی نه تنها منافع چندانی برای آنها به همراه نداشته بلکه کل زنجیره تولید و بخش‌های مشابه را با رشد قیمت‌ها مورد تهدید قرار داده است. از این پس زمان آن فراخواهد رسید تا تشکل‌ها به ایفای نقش بیشتری پرداخته و دقیق‌تر وظیفه حرفه‌ای و مورد انتظار از خود را انجام دهند.

نظارت اجتماعی لایه دیگری از نظارت است که با در اختیار قراردادن اطلاعات پایه شفاف به عموم مردم رخ می‌دهد که این بار در معاملات بورس کالا نیز می‌توان لایه‌هایی از آن را برای بازارهای فولاد و پتروشیمی مشاهده کرد. از این پس مردم می‌توانند از این اطلاعات استفاده کرده و به‌صورت مستقیم حجم خرید واحدهای تولیدی را مشاهده کنند. این مطلب اگرچه ناخودآگاه با انتقاداتی روبه‌رو خواهد شد، ولی در نهایت خروجی آن برای بنگاه‌های بزرگ و شفاف اقتصادی مطلوب ارزیابی می‌شود و آرام آرام می‌آموزیم که در دنیای جدید حجم خرید مواد اولیه اطلاعات چندان مهمی نیست که بتوانیم یا بخواهیم آن را مخفی کنیم. به‌عنوان نمونه در مجموع بنگاه‌های بزرگ اقتصادی حجم خرید مواد اولیه در شاخص PMI جمع‌بندی می‌شود و هر ماه مخابره خواهد شد و این قبیل اطلاعات به‌عنوان اسرار شرکت‌ها عنوان نمی‌شود. در دنیای امروز اطلاعات با اهمیت تجاری و صنعتی و دانش فنی بسیار پیچیده‌تر از موارد فوق است اگرچه مخابره این اطلاعات بیشتر بخش دلالی و واسطه‌گری را هدف قرار می‌دهد و برای واحدهای تولیدی منافع آن از مضرات آن بیشتر خواهد شد. نوسان قیمت‌ها در بازار آزاد یکی از خروجی‌های این شیوه جدید اطلاع‌رسانی است که می‌تواند با کاهش جذابیت خرید به حذف واسطه‌های مخرب منجر شود که بیش از همه تولیدکننده واقعی از آن سود می‌برد.