تنوع بازارهای مالی در همه جای جهان وجود دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد اما تفاوت اصلی بازار بورس با سایر بازارها در سازمان‌یافتگی و نظم موجود در عرضه کالا با روش‌هایی معین است که موجب اعتماد دوطرفه برای عرضه‌کنندگان و متقاضیان محصولات مختلف می‌شود و درجه بالایی از شفافیت را به خود اختصاص داده است.

به گزارش «ایرنا»، از این رو توسعه ابزارهای مالی و استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت‌های بورس کالا در راستای تنظیم و پیش‌بینی‌پذیری بازارها راهگشا خواهد بود. پیش‌بینی‌پذیری بازارهای کالایی از آنجا اهمیت خود را در برنامه‌ریزی‌ها پیدا می‌کند که با ارائه چشم‌انداز از بازار از بروز مشکلاتی که هم‌اکنون در اقتصاد ایران ایجاد شده جلوگیری می‌کند. به‌تازگی شرایطی بر برخی بازارها حاکم شد که در عین تولید داخل، مجبور به واردات شدیم و این امر حاصلی جز ضربه زدن به تولید ملی ندارد. این در حالی است که می‌توان از ابزارهایی که قابلیت پیش‌بینی‌پذیری را فراهم می‌کند و در بند الف ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه نیز به آن اشاره شده، برای اجرای این هدف بهره برد. به این ترتیب اگر تنظیم بازار را به سمتی ببریم که پیش‌بینی بازار یک قدم جلوتر باشد، کشور و مردم از برخی فشارهای اقتصادی مصون خواهند ماند.

در این زمینه، این موضوع در بند الف ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه نیز مورد تاکید قرار گرفته تا نهادهایی از جمله شرکت بازرگانی دولتی ایران یا هریک از شرکت‌های دولتی مسوول تنظیم بازار هر محصول به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی، حسب مورد، به‌منظور کاهش التهابات بازار کالاهای اساسی کشاورزی و کاهش نوسان غیر عادی فصلی محصولات کشاورزی و به‌منظور کاهش بار مالی دولت برای تامین نقدینگی در گردش و هزینه تبعی مورد استفاده در سیاست‌های تنظیم بازار و تامین ذخایر محصولات راهبردی (استراتژیک)، براساس برآوردهای ماهانه، فصلی و سالانه عرضه داخلی وتقاضای هر یک از محصولات، نسبت به اتخاذ موقعیت مناسب خرید یا فروش در قراردادهای سلف و ابزارهای مالی موضوع بند(۲۴) ماده (۱) قانون بازار اوراق بهادارجمهوری اسلامی ایران مصوب ۰۱/ ۰۹/ ۱۳۸۴ روی هریک از دارایی‌های مشمول صدر این بند در چارچوب مقررات بازار سرمایه اقدام کنند.

بهره‌گیری از ابزارهای پیش‌بینی بازار از سوی سه گروه

در همین راستا، یک کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص پیش‌بینی‌پذیری بازارها در دنیا و مزایای آن اظهار کرد: در دنیا بازارهای آتی، آپشن و حتی سلف در بورس‌های کالایی برای پیش‌بینی‌پذیری بازارها بسیار مفید است و ضمن پوشش ریسک سرمایه‌گذاری برای خریداران و فروشندگان با استفاده از این ابزارها، می‌توان از آنها برای کاهش نوسانات کاذب و التهاب قیمت‌ها در بازار کمک گرفت. مصطفی صفاری افزود: به‌عنوان نمونه برای محصول گندم، کارخانه‌های آردسازی می‌توانند برای خرید آتی خود و پیش‌بینی قیمت‌ها و پوشش ریسک‌های مترتب بر بازار از آنها استفاده کنند و در مقابل جهاد کشاورزی به عنوان عرضه‌کننده می‌تواند در مقابل روند تقاضای موجود در بورس کالا برای میزان تولید و حتی واردات و صادرات برنامه‌ریزی کند.

به گفته صفاری، بازارهای فیوچرز بابت همین به وجود آمده‌اند تا عرضه و تقاضا را پیش‌بینی‌پذیر کنند.

کاربرد ابزارهای مالی در بازار پسته

وی به عرضه پسته و بهره بردن از معاملات پیش‌خرید و پیش‌فروش برای برنامه‌ریزی‌های موردنیاز بخش تولید اشاره کرد و گفت: متقاضیان این محصول می‌توانند در بورس کالا با کمک ابزارهای مالی پیش‌بینی‌کننده، خود را در مقابل نوسان قیمت‌ها بیمه کنند و همزمان با آن نسبت به تامین محصول موردنیاز خود در ماه‌های پیش رو اطمینان داشته باشند. در مقابل عرضه‌کننده نیز ضمن آنکه مجبور نیست در برهه‌ای از زمان به‌دلیل مشکلات ناشی از کمبود نقدینگی محصول خود را به هر قیمتی بفروشد، از فروش آن کالا نیز مطمئن است.

اهمیت ابزارهای مالی برای سه گروه

این کارشناس مسائل اقتصادی ضمن تاکید بر اینکه با وجود افت و خیز قیمت‌ها در بازارهای جهانی، می‌توان با استفاده از این ابزارهای مالی بازارها را مدیریت کرد، عنوان کرد: پیش‌بینی بازارها در بورس کالا به کمک ابزارهای مالی امکان‌پذیر است و در این رابطه، سه گروه از بازیگران بازار می‌توانند از حضور در بورس منتفع شوند.

وی به بازیگران و استفاده‌کنندگان از ابزارهای مالی موجود در بورس کالا اشاره و اظهار کرد: اولین گروهی که از این ابزارها بهره می‌گیرند، خریداران و فروشندگان واقعی کالاها هستند که تمایل دارند همزمان با دادوستد یک کالا در بورس، پیش‌بینی واقع‌بینانه‌ای از روند آتی قیمت‌ها در اختیار داشته باشند. دومین گروه نیز سفته‌بازان هستند که انتظارات را با واقعیت‌ها انطباق می‌دهند و به کمک این ابزارها، از شتاب قیمت‌ها چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی بازدهی کسب کرده و بهره می‌برند.

به گفته وی، هدایت سفته‌بازان به بازارهای مالی علاوه‌بر اینکه سرمایه آنها را به سمت تولید و افزایش عمق بازارها حرکت می‌دهد، از لطمه زدن به بازارهای واقعی نیز با حضور این سفته‌بازان جلوگیری می‌کند. صفاری در توصیف ویژگی‌های گروه سوم نیز گفت: بازیگران دسته سوم افرادی هستند که کالا را در اختیار داشته و می‌خواهند خود را در مقابل نوسانات آتی قیمت‌ها بیمه کرده و ریسک خود را پوشش دهند. به‌عنوان مثال، در بازار شکر می‌توان دولت را یک بازیگر به شمار آورد. زیرا دولتی‌ها می‌خواهند با بررسی میزان تقاضای شکر و حجم معاملات آتی آن در خصوص میزان تولید و واردات موردنیاز برنامه‌ریزی کرده و عرضه و تقاضا را متعادل کنند.

وی با تاکید بر اینکه بورس کالا با استفاده از ابزارهای مالی در اختیار خود می‌تواند بازارها را در اقتصاد پیش‌بینی‌پذیر کند، گفت: البته نکته حائز اهمیت این است که پیش‌بینی‌پذیر کردن قیمت‌ها و عرضه و تقاضای بازارها تنها معطوف به عوامل داخلی نیست؛ بلکه قیمت‌های جهانی و دیگر عوامل بیرونی نیز بر آن اثرگذار است. صفاری با بیان اینکه بورس کالا ابزاری مناسب برای پیش‌بینی‌پذیر کردن کالاها در بازار است، خاطرنشان کرد: استفاده از ابزارهای بورس کالا همچون معاملات آتی، سلف و آپشن‌ها این امکان را فراهم می‌سازد که خریدار و فروشنده کالاها تضمین لازم را برای تامین و در اختیار گرفتن کالای موردنظر یا برنامه‌ریزی برای تولید و فروش آن داشته باشند.