صنایع پایین دستی پتروشیمی در آستانه «محرم»

بازارمحصولات پلیمری در روزهای باقی مانده تا ماه محرم با افزایش تقاضا از سوی بازارهای مصرف روبه‌رو‌ شده است. در آستانه ماه‌های محرم و صفر، بازارمحصولات پلیمری در روزهای باقی مانده تا این ایام باز هم همچون سال‌های گذشته با نوسان نرخ در حال خودنمایی است، اما امسال پس از رشد محسوس قیمت‌های پایه در روزهای گذشته، آرامش بیشتری هم‌اکنون در این بازار حکمفرما شده ولی بالابودن قیمت‌ها خود دلیلی برای مردد بودن خریداران و البته خرید به میزان ضرورت است. این در حالی است که به اعتقاد فعالان بازار،هم اکنون ثباتی شکننده در بازارهای مصرف حاکم شده و البته قیمت‌های پایه اعلامی روز یکشنبه جریان غالب در این بازار را تعیین خواهد کرد.نزدیکی به ماه محرم و البته مصادف شدن این ماه با آغاز فصل پاییز را باید یکی از مهم ترین رخداد‌ها در بازار محصولات پتروشیمی با محوریت پلیمرها به شمار آورد.

در این خصوص باید به چند نکته ابتدایی توجه کنیم. ایام عزاداری ماه محرم درایران و کشورهای شیعه نشین منطقه به ویژه عراق در یک زمان است ولی چند تفاوت دارد. نخست در بازار داخلی کشورمان اوج رشد تقاضای محصولاتی همچون ظروف یکبار مصرف نگهداری غذا، لیوان‌های یکبار مصرف آب آشامیدنی و سفره‌های یکبار مصرف، مربوط به ۱۰روز ابتدایی ماه محرم بوده که با نزدیکی به عاشورا و تاسوعای حسینی است به اوج خود می‌رسد. اگرچه در ایام اربعین نیز باز هم اثراتی از این رشد تقاضا دیده می‌شود. دوم در کشور عراق اوج تقاضای مصرف مربوط به اربعین (۲۰ صفر) است که با یک فاصله زمانی خودنمایی می‌کند. بخش بزرگی از ظروف یکبار مصرف کشور عراق از بازار ایران تأمین شده که نکته بسیار مهمی به شمار می‌آید یعنی با مدیریت اوضاع می‌توان به سمت بازارهای صادراتی حرکت کرد و از این تقاضای واقعی سود برد.

از سوی دیگر با آغاز روزهای سرد سال مصرف نایلون‌های ضخیم و عریض (تولید شده از پلی اتیلن‌های سبک فیلم) به مقصد عراق و مناطق مرزی و کمتر مرفه کشورمان نیز افزایش می‌یابد؛ هرچند که این کالا در کنار برخی دیگر از اقلام مشابه برای مصرف در گلخانه‌های کشاورزی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به این موارد زمان چندانی تا اوج تقاضای فصلی محصولات نهایی همچون ظروف یکبار مصرف، لیوان، سفره و نایلون‌های ضخیم باقی نمانده است؛ هرچند که هم اکنون بسیاری از کارخانه‌‌های تولیدی، با هدف قرار دادن این زمان اوج مصرف محصول، برنامه‌ریزی خود را بر مبنای افزایش حجم تولید قرار داده و بخش بزرگی از عرضه‌های خود را به بازار هم اکنون تولید کرده‌اند. یک گام عقب‌نشینی تقاضا درروزهای اخیر در بورس کالا و بازار داخلی و آرامش شکننده موجود در بازار را می‌توان از دلایل این واقعیت یعنی کاهش حجم تولید در صنایع پایین دستی به شمار آورد اما ممکن است ضعف نقدینگی نیز در این خصوص موثر باشد.

درباره مواد اولیه این قبیل مایحتاج در گام اول پلی استایرن‌های مختلف مخصوصا انواع انبساطی آن و سایر کالاهای مشابه که اغلب در پتروشیمی‌های بالادستی و نیز سایر شرکت‌های میانی و کوچک که وظیفه تولید این گروه‌های کالایی را به عهده دارند تولید شده؛ اگرچه برخی ویژگی‌های فنی موجب می‌شود که تولید تمامی این کالاها به‌صورت کامل و جامع محقق نشود. در فاز بعدی گریدهای سبک فیلم و حتی سبک خطی یا سنگین فیلم می‌تواند در این خصوص نقش‌آفرینی کند. در این میان با توجه به موارد فوق التهاب در این بازارها در روزهای اخیر تا حدودی منطقی بوده اگر چه با توجه به رشد واردات برخی از این مواد اولیه و همچنین تنوع تولیدکنندگان، در نگاه اول شرایط کلی به نسبت سال‌های قبل تغییر چندانی نداشته است. از سوی دیگر رشد حجم تقاضای گریدهای پلی اتیلنی سبک فیلم و حتی سبک خطی در بورس کالا نیز افزایش یافته که این روند کلی در هفته‌های اخیر، می‌تواند تاثیرگذاری رشد تقاضای محصولات نهایی بر بازار مواد اولیه تلقی شود. در این میان شنیده‌ها حکایت از آن دارد که هم اکنون نیز تقاضای نایلون‌های ضخیم به مقاصد صادراتی افزایش یافته تا جایی که برخی از تجار برای تأمین نیازهای صادراتی خود، شرایط سخت تری را به نسبت قبل تجربه کرده‌اند. بازارهای عراق و افغانستان و حتی آذربایجان و پاکستان می‌توانند مقاصد اصلی این عرضه‌ها به شمار آیند. نکته مهم دیگر رشد قیمت‌های پایه در روزهای اخیر است که مثلا برای هفته گذشته بهای پلی‌استایرن‌ها بین ۶ تا ۸/ ۷ درصد افزایش یافت.

بازار ظروف یکبار مصرف

بر اساس این گزارش، با توجه به آغاز آماده‌سازی هیأت‌های مذهبی در نقاط مختلف کشور و شهرهای گوناگون، هم‌اکنون به‌صورت شتابان حجم تقاضای ظروف یکبارمصرف در حال افزایش است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان دهه محرم این روند صعودی باز هم افزایش یابد تا به یک رکورد معنی‌دار برسد.با توجه به برخی ویژگی‌ها از جمله گمانه‌زنی افزایش تعداد هیات‌های مذهبی در سال جاری، کاهش تورم و بهبود شرایط اقتصادی، احتمال افزایش تقاضا وجود دارد که در هفته‌های آینده به اوج خود خواهد رسید. این افزایش تقاضا که از هم‌اکنون نیز در حال خودنمایی است شرایط مساعدی برای افزایش حجم سفته بازی و واسطه‌گری در این بازار پدید خواهد آورد. از هم‌اکنون تقاضا برای ظروف یکبار مصرف به دلیل بازگشت حجاج از مکه افزایش یافته که به‌صورت پلکانی و رفت و برگشتی تا پایان دهه اول محرم ادامه می‌یابد. بر پایه این گزارش و با فرض رشد تقاضا، افزایش قیمت‌های احتمالی که از هم‌اکنون کلید خورده است بیشتر به نقاطی که از بازارهای فروش اصلی فاصله دارند باز‌می‌گردد بنابراین توصیه می‌شود خریداران به جای توجه به برخی از فروشندگان محلی به بازار‌های اصلی این کالا مراجعه کنند و از هم‌اکنون نسبت به خرید اقلام مورد نیاز خود برای این ایام اقدام کنند. این درحالی است که فروشندگان محلی غالبا مشتری‌های خاص خود را دارند. بنابراین انتظار نداریم تا این پیشنهاد، تاثیر چندانی بر روند فروش برخی فروشندگان محلی داشته باشد؛ هرچند که نفع اقتصادی جامعه همیشه بر منافع فردی غلبه داشته و دارد.

برخی شواهد نشان می‌دهد که تولیدکنندگان بزرگ و اصلی، تغییر چشمگیری را در حجم و قیمت فروش خود اعمال نکرده‌اند؛ هرچند که رقابت موجود بین واحدهای مختلف کوچک و بزرگ نیز اجازه و قدرت مانور فراوانی برای جهش غیرمنتظره قیمت‌ها فراهم نمی‌آورد؛ اما رشد بهای مواد اولیه نیز مطلبی نیست که بتوان از کنار آن به سادگی گذشت. بنابراین بخشی از رشد قیمت‌ها به‌دلیل افزایش واقعی بهای مواد اولیه و رشد هزینه تولید بوده و هست. در تهران هیات‌های مذهبی می‌توانند حجم‌های بالا را از طریق اتحادیه تولیدکنندگان ظروف یکبار مصرف تهیه کنند یا با مراجعه به بازارهای اصلی این کالا از جمله منطقه راه آهن و خیابان‌های شوش و مولوی اقدام به خرید کنند؛ زیرا در این مناطق با توجه به تجمع فروشندگان و حجم عرضه مطلوب پتانسیل نوسان قیمت‌ها محدود است. از سوی دیگر با توجه به شرایط مختلف و انواع متنوع ظروف یکبار مصرف و البته با توجه به وزن حجمی، شرایط تولید و کیفیت متفاوت شاهد قیمت‌های متنوع در بازار هستیم. به‌عنوان مثال درباره قاشق یکبار مصرف و با توجه به تنوع کیفیت از ۱۵ تا ۱۰۰ تومان و حتی بیشتر، تفاوت قیمت وجود دارد. با توجه به این موارد، تهیه ظروف یکبارمصرف مورد نیاز از بازارهای اصلی، هم می‌تواند با قیمت‌های پایین‌تری صورت پذیرد و از سویی التهاب احتمالی در این بازار را کاهش خواهد داد. تنوع خرید، انتخاب کیفیت مطلوب، قیمت پایین‌تر و بهبود فرآیند فروش مواردی است که می‌تواند در کنار خرید از بازارهای اصلی فراهم شود.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به شرایط بازار داخلی، بهتر است تجار بازار صادراتی عراق را مخصوصا برای تامین نیازهای آن در ایام اربعین فراموش نکنند؛ چون امسال احتمالا اوضاع بهتری در این بازار به وجود خواهد آمد. همچنین شرایط بازار داخلی نیز برای تامین نیازهای صادراتی مهیا خواهد بود. کارخانه‌های بزرگ تولید ظروف یکبار مصرف که البته گواهی‌نامه‌های بهداشتی و فنی برای ورود به بازار عراق را در اختیار دارند، شاید بهترین گزینه برای تامین نیازهای صادراتی باشد. بهتر است صادرکنندگان قبل از هر اقدامی وضعیت واردات به عراق و گواهی‌های لازم را بررسی و مورد توجه قرار دهند و آنها را از تولیدکنندگان اصلی طلب کنند. این گزارش می‌افزاید: در سال‌های گذشته شاهد بودیم درایام اربعین اتحادیه صنایع پایین‌دستی به کمک یکی از شرکت‌های عراقی توانست نمایشگاه ظروف یکبار مصرف را درشهر کربلا برگزار کند که رخداد مهم و قابل توجهی بود. این در حالی است که در صورت ادامه این روند، می‌توان به یاری یکدیگر حجم عرضه در این چارچوب را افزایش داده، همچنین بخش بزرگ‌تری از این بازار را از‌آن خود کرد.

در هر حال با توجه به تقاضای نسبتا نامحدود ظروف یکبار مصرف در بازار عراق مخصوصا مناطق جنوبی و شیعه نشین آن، قیمت اهمیت بسیاری دارد و بهتر است با سیاست فروش منظم، بخش بزرگ تری از این بازار را برای همیشه از آن محصولات صادراتی ایران کنیم. در بازارعراق اجناس ایرانی از اعتبار و جذابیت بالایی برخوردارهستند و همیشه مخاطب خاص خود را دارند. بنابراین باید بیش از گذشته به قیمت و البته کیفیت آن اهمیت داد تا این چهره مطلوب خدشه‌دار نشود.در این میان با توجه به پایان یافتن جنگ موصل و آزادسازی اغلب مناطق عراق درکنار رشد نسبی و البته محدود قیمت جهانی نفت خام و رشد حجم تولید نفت خام در عراق، نیاز به محصولات مختلف و مصالح مختلف ساختمانی در عراق نیزافزایش می‌یابد که این فرصت درصورت استفاده بهینه از شرایط و البته پذیرفتن سازو‌کارهای تجاری دراین کشور قابل دستیابی خواهد بود که البته ضعف تجارممکن است به از بین رفتن یکی از مهم‌ترین بازارهای ایران منجر شود. هم اکنون کالاهایی به عراق در حجم وسیع صادر می‌شوند که درصورت از بین رفتن این بازار این امر برای صنایع پایین‌دستی مطلوب نخواهد بود.سخن پایانی آنکه باید بازار عراق را به چشم شریکی طولانی مدت نگاه کرد نه بازاری برای فروش محدود و مقطعی. بنابراین تجار و تولیدکنندگان کشورمان بهتر است با نگاهی راهبردی به این بازار مهم بنگرند.