حمزه بهادیوند چگینی: به گزارش «دنیای‌اقتصاد» و با استناد به آمارهای مرکز آمار ایران در زمستان سال گذشته شاخص بهای تولیدکننده نسبت به فصل مشابه سال قبل از آن ۳/ ۱۰ درصد افزایش یافته و در چهار فصل منتهی به زمستان ۹۵ در مقایسه با چهار فصل منتهی به زمستان ۹۴ نیز تورم تولیدکننده به ۳/ ۵ درصد رسیده است. در عین حال شاخص بهای تولیدکننده در زمستان ۹۵ در مقایسه با پاییز همان سال ۹/ ۱ درصد رشد را نشان می‌دهد. آمار دیگر اما در بخش معدن است؛ شاخص بهای تولیدکننده در بخش معدن در زمستان سال ۹۵ در مقایسه با پاییز همان سال ۸/ ۲درصد رشد کرده است.

همچنین گزارش مرکز آمار که به بررسی این شاخص در بخش معدن در فاصله سال‌های ۹۲ تا ۹۵ پرداخته، نشان می‌دهد تورم تولیدکننده این بخش از اقتصاد کشور در زمستان سال ۹۲ بیش از ۳۱ درصد بوده و در بهار سال ۹۳ این میزان به ۲۶ درصد رسیده، اما مجددا تا بهار ۹۴ روند صعودی را طی کرد. با این حال از تابستان و به‌ویژه پاییز سال ۹۴ روند نزولی تورم تولید‌کننده بخش معدن آغاز شد به‌طوری که از زمستان ۹۴ به این‌سو همواره شاخص تورم این بخش منفی بوده است. نرخ تورم تولیدکننده بخش معدن در زمستان سال ۹۵ اما تغییراتی نسبت به پاییز همان سال داشت و ۸/ ۲ درصد رشد پیدا کرد.

در این بین اما بررسی روند تغییرات قیمتی کالاهای پایه در بورس کالا و بازار آزاد نشان می‌دهد در مدت مورد بررسی (فاصله زمستان ۹۵ در مقایسه با زمستان ۹۴) که نرخ تورم تولیدکننده در آن مدت ۳/ ۵ درصد اعلام شده، در بازار مقاطع فولادی و در سبد تیرآهن مخلوط در فاصله دو دوره (زمستان ۹۵ نسبت به زمستان ۹۴) شاهد رشد ۱۵ درصدی بهای این محصول بوده‌ایم. این تغییر برای سبد مخلوط میلگرد و تیرآهن ۴۰ درصد بوده است. در مورد سبد میلگرد مخلوط اما روند قیمت به‌صورت معکوس به ثبت رسیده به‌طوری‌که قیمت این کالا در بورس کالا حدود ۱۰ درصد در مدت مورد بررسی افت را در مقایسه با دو فصل تجربه کرده است.

در همین تالار و برای محصول مس، در حالی که قیمت میانگین مس مفتول در زمستان سال ۹۴ رقمی در حدود ۱۶ هزار تومان بوده این رقم در سال گذشته به ۲۲ هزار تومان رسید و به این ترتیب ۳۷ درصد رشد را تجربه کرده است. کاتد مس نیز رشدی تقریبا برابر را در این تالار تجربه کرده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» همچنین نشان می‌دهد شمش آلومینیوم در فاصله مدت مورد بررسی از بهای میانگین ۶‌هزار و ۱۰۰ تومانی به ۷ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش یافته (حدود ۲۳ درصد رشد قیمت) است. در تالار محصولات پلیمری و شیمیایی نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت پلی‌اتیلن اکستروژن که در سال ۹۴ رقمی برابر ۳‌هزار و ۸۰۰ تومان بوده، در زمستان ۹۵ به ۴ هزار و ۸۰ تومان رسیده است (۷ درصد رشد). پلی‌اتیلن سنگین تزریقی نیز در دوره مورد بررسی ۲۱درصد رشد کرده و پلی‌اتیلن سنگین بادی ۱۴درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است.

در این بین اما رشد پلی‌اتیلن ترفتالات بطری ۳۳ درصد به ثبت رسیده است. بر این اساس بررسی‌های ما نشان می‌دهد بهای اکثر کالاهای پایه در مدت یک سال گذشته بیش از متوسط بهای تولیدکننده رشد کرده که این موضوع نشان می‌دهد سهم مواد اولیه در رشد بهای تولیدکننده بیش از سایر موارد بوده است. به عبارتی آنچه سبد تولیدکننده را با افزایش قیمت روبه‌رو‌ ساخته، مواد اولیه تولید بوده و سهم مسائلی از جمله دلار، هزینه سوخت، هزینه‌های حمل‌و‌نقل، دستمزد و... در درجه دوم اهمیت قرار داشته و حتی اثرات افزایشی مواد اولیه را نیز خنثی کرده است.

این مساله از دو جنبه قابل بررسی است؛ نخست آنکه در بخش مواد اولیه تولید در مدت مورد بررسی رشدهای قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کرده که نشان می‌دهد رونق در این بخش‌ها آغاز شده است. دوم آنکه میزان مصرف مواد اولیه در سایر بخش‌ها افزایش یافته به‌طوری‌که تقاضا نیز در تالارهای مختلف صعودی است. به عقیده فعالان بازار مواد اولیه در سال گذشته بازار مواد اولیه در مقایسه با سال ۹۴ روند رو‌به رشدی را پشت‌سر گذاشته که این رشد قیمت‌ها تحت‌تاثیر دو موضوع بوده است؛ نخستین عامل رشد بهای جهانی محصولات پایه و همزمان رشد قیمت نفت است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت اکثر کالاها در بازارهای جهانی در یک سال گذشته با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو‌ شده است. تقریبا تمام کالاهایی که در در سطور قبل به آنها اشاره شد با جریان رو‌به رشد قیمت جهانی مواجه شده‌اند که این موضوع تحت‌الشعاع عوامل زیادی از جمله روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا، سیاست‌های پولی فدرال‌رزرو و تغییرات افزایشی نرخ بهره، برگزیت و موضوع خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، تغییرات و ریسک‌های ژئوپلیتیک در دنیا و... بوده است. مساله افزایش قیمت نفت نیز موضوع مهم و قابل‌ذکری است. قیمت نفت‌خام در مدت مورد بررسی ۳۰ درصد افزایش را ثبت کرده که این افزایش قیمت نیز در بهای تمام شده کالاهای پایه خودنمایی کرده و باعث رشد قیمت آنها شده است.

در این میان عامل دیگر موثر بر قیمت این کالاها که تورم تولید را نیز با افزایش روبه‌رو‌ ساخته، رشد تقاضا در سال گذشته در مقایسه با سال ۹۴ بوده است.در سال گذشته شاهد ثبت رشد اقتصادی بالایی بودیم که این رشد شامل حال بخش صنعت نیز شده است. برونداد این موضوع افزایش تقاضا برای کالاهای پایه بوده که به‌صورت رشد تقاضا خودنمایی کرده است. به عبارتی رشد شاخص بهای تولیدکننده نشان‌دهنده رونق بیشتر در بخش واقعی اقتصاد و سیگنالی برای تایید خروج از رکود اقتصادی در سال گذشته بوده است.

بررسی سمت تقاضا نیز در بازارهای پایه نشان می‌دهد، تقاضا برای دسته‌ای از کالاها در سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ روندی افزایشی داشته است. در بازار فولاد برای اغلب کالاها از ورق گرفته تا مقاطع فولادی با رشد تقاضا هرچند به‌صورت محدود (در مقایسه با سال‌های رونق) روبه‌رو‌ بوده‌ایم. کارشناسان این بازار معتقدند به همین دلیل نیز قیمت‌ها در یک سال گذشته با افت روبه‌رو‌ نشده و روند رو به رشدی را پشت‌سر گذاشته است. در بازار محصولات پتروشیمی (پلیمرها و شیمیایی‌ها) این موضوع با شدت بیشتری قابل‌بررسی است. تقاضا برای اغلب محصولات پتروشیمی در سال گذشته با افزایش روبه‌رو‌ بود. فعالان این صنعت دلیل این موضوع را رشد تقاضا در بخش‌های پایین‌دستی دانسته و می‌گویند حتی بیش از بورس کالا، تقاضا در بازار آزاد رشد داشته که نشان می‌دهد صنایع پایین‌دستی نیز به میزان قابل‌توجهی رشد را تجربه کرده‌اند.

سیگنال کالایی خروج از رکود