بحث اساسی و مهم در بورس کالا مدیریت ریسک بازارها است؛ چرا‌که نوسانات قیمت‌های جهانی و کمبود عرضه همیشه برای هر کالایی وجود دارد. پس اگر بخواهیم بازار را رصد کنیم و مانع از نوسانات شدید قیمت‌ها شویم، بورس کالا به‌عنوان بهترین مکان برای ساماندهی بازار کالایی در اختیار دولت و عرضه‌کنندگان است که ریسک بازار را مدیریت کنند.

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، روند جهانی قیمت شکر از ابتدای اسفند سال گذشته تا اردیبهشت ماه امسال شاهد یک جهش قیمتی حدود ۳۵ درصدی بوده است که به واسطه تاخیر دولت در صدور مجوز واردات شکرخام به کارخانه‌ها و عدم توجه به پیش‌بینی‌های موجود پیرامون روند جهانی بهای این کالا موجب شد در بازه‌ای از سال جاری بازار شکر در کشور از تعادل خارج شود.

وجود تقاضای دو میلیون و ۲۰۰ هزار تنی شکر در سال برای کشور در کنار عرضه حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار تنی این محصول از محل برداشت چغندر قند و نیشکر موجب وجود شکاف عرضه حدود ۶۰۰ هزار تنی در بازار این کالا می‌شود که باید این کمبود عرضه از طریق واردات شکر خام برای تصفیه و تولید شکر سفید تامین شود. اتفاقی که متاسفانه با ممانعت دولت از واردات و عدم اعطای مجوز به کارخانه‌های تولید‌کننده و تاجران شکر و در مقابل توجه کمتر به شرایط اقلیمی و چالش‌های مرتبط با کمبود آب و بارش باران در کشور همزمان با اتخاذ سیاست‌هایی جهت کاهش کشت محصول چغندر به دلیل مصرف بالای آب، موجب شد در سال جاری این کمبود عرضه التهاب در بازار شکر و رشد قیمت آن را در پی داشته باشد.

یک کارشناس مسائل اقتصادی ضمن بیان این مطالب اظهار کرد: افزون بر این عوامل، روند جهانی قیمت شکر نیز از ابتدای اسفند ماه سال گذشته تا اردیبهشت ماه امسال شاهد یک جهش قیمتی حدود ۳۵ درصدی بوده است که به واسطه تاخیر دولت در صدور مجوز واردات شکرخام به کارخانه‌ها و عدم توجه به پیش‌بینی‌های موجود پیرامون روند جهانی بهای این کالا موجب شد در بازه‌ای از سال جاری بازار شکر در کشور از تعادل خارج شود.

جعفری افزود: این عوامل در حالی از اواخر اردیبهشت‌ماه نوسان قیمت‌ها را در ایران رقم زد که همیشه در نیمه اول سال تقاضا و میزان مصرف شکر به واسطه گرم شدن هوا و رشد میزان مصرف نوشیدنی‌ها شدت می‌یابد که امسال این موضوع مصادف با ماه‌های رجب، شعبان و رمضان شد که طبق روال هر ساله این کالای اساسی در این بازه زمانی با رشد تقاضا همراه می‌شود.

وی تاکید کرد: با توجه به تمام این موارد، کارخانه‌ها با افزایش عرضه خود، موجب کاهش سطح موجودی انبارهای خود شده و همزمان با کمبود عرضه در کشور، رشد قیمت‌ها در بازارهای داخل کشور نیز متناسب با رشد قیمت‌های جهانی بوده است. اما خوشبختانه با مدیریتی که پس از این رویداد انجام شد، افزایش عرضه‌های مناسب شکر در بورس کالا، منجر به فروکش کردن التهابات بازار و شیب نزولی قیمت‌ها شد.

جعفری در ادامه به وابستگی میان قیمت شکر با روند بهای جهانی نفت اشاره کرد و گفت: اگر روند قیمتی این دو کالا را مورد ارزیابی و مقایسه قرار دهیم، مشاهده می‌شود که وابستگی مستقیمی بین این دو وجود دارد. به‌طوری‌که در همین بازه زمانی که نفت از حدود ۲۵ دلار تا مرز ۵۰ دلار رشد کرد، قیمت جهانی شکرخام نیز از ۲۷۰ دلار به حدود ۴۶۰ دلار در هر تن رسید. به عبارتی، افزایش بهای جهانی نفت در کنار تغییرات اقلیمی عرضه‌کنندگان بزرگ شکر در دنیا همچون برزیل، مکزیک و هند نیز جزو عوامل موثر در افزایش و رشد قیمت شکرخام در سطح جهان بوده است.

وی در بررسی روند قیمت جهانی شکر و آثار آن بر بازار داخلی اظهار کرد: همزمان با تاخیر در ارائه مجوز واردات به کارخانه‌های تصفیه‌کننده شکرخام، روند قیمت جهانی شکرخام نیز که تا اواسط تیر‌ماه به بالاترین قیمت خود رسیده است به‌طوری که در بازار لندن هر تن شکرخام به حدود ۵۶۴ دلار و در بازار آمریکا به ۴۶۰ دلار در هر تن افزایش یافته است که حاکی از رشد حدودا ۶۵ درصدی قیمت‌ها در مقایسه با ابتدای اسفند ماه سال گذشته است. متناسب با این روند صعودی قیمت‌های جهانی، قیمت‌ها در بازار داخلی نیز افزایش یافته است. حال آنکه اگر دولت با نرخ‌های کمتر از ۳۰۰ دلار اقدام به صدور مجوز واردات می‌نمود به‌طور قطع جلوی نوسانات قیمتی شدیدی که در کشور رخ داد نیز تا حد زیادی گرفته می‌شد. به این ترتیب، واردات شکر خام که می‌توانست با قیمت‌های کمتر از ۳۰۰ دلار گشایش اعتبار شود، به موقع انجام نشد و این امر به‌عنوان یکی دیگر از عوامل موثر در خروج بازار از تعادل بوده است.وی افزود: پس از این رشد قیمتی و با توجه به زمان بر بودن انجام فرآیند واردات از صدور مجوز و ثبت سفارش تا دریافت کالا و تصفیه شکرخام که بیش از صد روز به طول می‌انجامد تاثیر مضاعفی بر شکاف عرضه و تقاضا در بازار ایجاد می‌کند بنابراین با توجه به قیمت‌گذاری فروش شکر سفید در حدود ۲۵۲۰ تومان، به دلیل افزایش بهای تمام شده شکرخام پس از رشد قیمت‌های جهانی، حاشیه سود خالص کارخانه‌های عرضه‌کننده نیز از محل واردات شکر خام و تصفیه آن برای عرضه شکر سفید به بازار کاهش می‌یابد بنابراین موجب کاهش جذابیت واردات می‌شود که این امر نیز خود اثر مضاعفی بر رشد قیمت‌ها و کمبود عرضه را در پی داشته است.

استفاده مسوولان از آمارهای بورس کالا

این کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص نقش بورس کالا در تنظیم بازار این کالای اساسی اظهار کرد: در دنیا اهداف خاصی برای بورس‌های کالایی تعریف می‌شود که مهم‌ترین‌ آن ایجاد بازاری قانونمند، متشکل و شفاف است تا کشف قیمت‌ها از طریق نظام عرضه و تقاضا تعیین شود.

وی ادامه داد: بحث اساسی و مهم در بورس کالا مدیریت ریسک بازارها است؛ چرا که نوسانات قیمت‌های جهانی و کمبود عرضه همیشه برای هر کالایی وجود دارد. پس چنانچه بخواهیم بازار را رصد کنیم و مانع از نوسانات شدید قیمت‌ها شویم، بورس کالا به‌عنوان بهترین مکان جهت ساماندهی بازار کالایی در اختیار دولت و عرضه‌کنندگان است که ریسک بازار را مدیریت کنند زیرا این بازار می‌تواند بهترین و دقیق‌ترین اطلاعات پیرامون میزان تقاضا و عرضه و نیز پیش‌بینی‌های موجود از روند آتی قیمت‌ها را جهت تصمیم‌گیری بهتر و دقیق تر در اختیار مسوولان و سیاست‌گذاران بگذارد.

جعفری با بیان اینکه مدیران و دست‌اندرکاران بورس کالا به‌صورت مستمر بازارهای جهانی و روند عرضه و تقاضا را رصد می‌کنند، درخصوص لزوم معامله انواع کالاها در بورس کالا نیز گفت: در بورس کالا هم معاملات نقد و هم معاملات به‌صورت غیرنقد انجام می‌شود و این امر جدا از بحث ایجاد شفافیت و ساماندهی بازار، بازاری کارآ و قانونمند را شکل می‌دهد که در آن اطلاعات با سرعت بالایی بر قیمت کالا تاثیر می‌گذارد و قیمت‌ها خود را با توجه به این اطلاعات تعدیل می‌کنند. در صورتی که در بازار سنتی نمی‌توان از آن آماری دقیق از موجودی انبارها، قیمت شفاف معاملات و حجم واقعی عرضه و تقاضا را به دست آورد؛ بنابراین در چنین بازارهای سنتی کارآیی بازار بسیار ضعیف است.در خاتمه، این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: با توجه به این نکات، به هر اندازه کارخانجات را به سمت بورس‌های کالایی که بازارهایی متشکل محسوب می‌شوند مجاب کنیم، فواید آن عاید همه خواهد شد و در چنین فضای شفافی مسلما بازار سیاه ایجاد نخواهد شد. بر همین اساس هم تولید‌کنندگان و هم دولت باید کمک کنند تا عرضه محصولاتی همچون شکر و نیز سایر محصولات کشاورزی را به جای بازارهای سنتی، از طریق بازار شفاف، کارآ و قانونمند بورس کالا انجام دهند، چرا‌که این امر به شکل‌گیری معاملاتی با کیفیت و شفافیت بیشتر در قیمت منجر خواهد شد.