به‌زودی بازارهای جهانی با کمبود روی مواجه می‌شوند.

تولید روی جهان در سال ۲۰۰۷ با ۷/۶‌درصد رشد به ۱۱‌میلیون و ۴۷۲‌هزار تن و در سال ۲۰۰۸ با ۳/۳‌درصد افزایش به ۱۱‌میلیون و ۸۴۸‌هزار تن می‌رسد.

این آمار نشانگر آن است که آهنگ رشد تولید روی در جهان روند کاهشی دارد. تولید روی چین در سال ۲۰۰۷ به ۲‌میلیون و ۹۵۲‌هزار تن خواهد رسید و تولید روی این کشور در سال ۲۰۰۸ ثابت خواهد بود. همچنین انتظار می‌رود در سال ۲۰۰۷ تولید این فلز در آفریقا، استرالیا، اروپای غربی و شرقی به ترتیب به ۴۱۵‌هزار، یک‌ میلیون و ۶۱۷‌هزار، ۸۲۰‌هزار و ۱۶۴‌هزار تن برسد.

رشد سرمایه‌گذاری‌های جدید در بخش اکتشاف فلزات پایه کمتر از تقاضا برای آن است، فلز روی یکی از مواردی است که کمترین توجه به آن شده است.

کارشناسان معتقدند، هر جا که مشکلی باشد راه‌حلی نیز وجود دارد. اما آیا به راستی به اندازه کافی ذخایر روی وجود دارد که استخراج آن اقتصادی بوده تا پاسخگوی خواسته‌های مصرف‌کنندگانی چون تولیدکنندگان محصولات گالوانیزه و واحدهای آلیاژی بوده و نیز بتواند نیازهای روزافزون خودروسازان و صنایع ساختمانی را برطرف کند؟

در سال ۲۰۰۵ تقریبا ۵۰۰‌هزار تن به ظرفیت جدید معادن روی اضافه شد که حدودا برابر با کل میزان تخمین زده شده برای سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ است.

سال گذشته حدودا ۹/۱۰‌میلیون تن روی تولید شده است که تقریبا با یک‌ میلیون تن کمبود فلز تصفیه شده مواجه بوده‌ایم. اما ذخایر کنونی سریع‌تر از بهره‌برداری از تولیدات جدید به اتمام می‌رسد و منحنی عرضه و تقاضا از یکدیگر فاصله می‌گیرند.

براساس گزارش‌های رسیده موجودی انبارهای LME در ژانویه ۲۰۰۶ به پایین‌ترین میزان عرضه شمش طی سه سال گذشته رسیده و در طول سال نیز همچنان تنزل بیشتری پیدا کرد.

مصرف روی چین در سال ۲۰۰۶ نسبت به سال قبل آن ۱۰‌درصد افزایش داشته که حدود ۳۰‌درصد مصرف جهانی است. مصرف هند نیز ۴۴‌درصد افزایش داشته است.

دنیا در پنج سال آینده نیاز به اکتشاف معادن عظیمی همانند Red Dog Centuy، Antamina را دارد تا بتواند پاسخگوی تقاضای نیاز روی باشد، فعالیت‌های اکتشافی در دهه‌های اخیر کاهش یافته است خصوصا اینکه در مواردی که خطر سرمایه‌گذاری بالا باشد از میزان فعالیت آن کاسته می‌شود.

پیش‌بینی می‌شود که به‌رغم تولید در معادن کوچک در چین، جهان با کمبود بیشتر روی مواجه خواهد شد چون از میزان ذخایر سریعا کاسته می‌شود. چین در حال حاضر ۲۶‌درصد تولید جهانی روی را در اختیار دارد. این کشور بین سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ پس از اجرای طرح‌های توسعه‌اش به تولید خود ۴۷۰‌هزار تن افزود.

یک کارشناس اقتصادی دویچه بانک برخلاف سایر کارشناسان مساله کمبود روی را جدی قلمداد نمی‌کند و معتقد است که چین همچنان منبع مطمئن و مطلوبی برای تامین روی خواهد بود.

یقینا چین طرح‌های توسعه تولید روی خود را افزایش خواهد داد، سوال این است که آیا نیاز داخلی چین در حدی خواهد بود که بتواند افزایش تولید روی تصفیه شده را تماما در داخل مصرف کند. تا ماه نوامبر جواب‌ها اکثرا «مثبت» بود، اما از آن زمان تاکنون میزان صادرات افزایش یافته است.

احتمالا این اتفاق فقط یک بار رخ خواهد داد چون آخرین مهلت دولت برای لغو تخفیف مالیات بر ارزش افزوده صادراتی به اتمام رسیده است و چین به صادرات خود خواهد افزود. دیر یا زود افزایش قیمت روی مصرف آن را محدود خواهد کرد. در شروع سال ۲۰۰۶ قیمت سه ماهه روی در LME حدود ۲‌هزار دلار در هر تن بود که در اواسط دسامبر به ۴۴۰۰‌دلار در هر تن افزایش پیدا کرد. این قیمت تقریبا ۴ برابر سال ۲۰۰۴ بود اگرچه در اوایل ژانویه سال ۲۰۰۷ به ۳۷۰۰‌دلار در هر تن رسید.

کارشناسان می‌گویند اثرات قیمت‌های بالا در هر کشوری متفاوت است.

در کشورهای کمتر توسعه‌یافته اروپایی که در آنها استفاده از ورق گالوانیزه چندان نهادینه نشده است، قیمت بالا مانع کاربرد آن می‌شود. افزایش قیمت در بدترین شرایط یعنی زمانی که انجمن تولیدکنندگان محصولات گالوانیزه (egg) در نظر داشت بازارهای گالوانیزه را در این کشورها توسعه دهد رخ داد.

کشورهایی با اقتصاد نیمه توسعه‌یافته مانند پرتغال توجه بیشتری به مصرف گالوانیزه نیز دارد. اما بیشتر از محصولات عمومی گالوانیزه نسبت به فولاد HDG استفاده می‌کند. این کشورها سریعا در مقابل افزایش قیمت روی از خود واکنش نشان داده و از جایگزین‌های روی استفاده می‌کنند.

این واکنش‌ها چشمگیرتر می‌شوند، مطالعات نشان می‌دهد که قیمت گالوانیزه در پرتغال در فاصله‌ سال‌های ۲۰۰۶ـ۲۰۰۵ حدود ۶۷‌درصد افزایش یافت. در صنایع ساختمانی ورق فولادی روی‌اندود می‌تواند با ورق رنگ‌آمیزی شده جایگزین شود و مصرف میلگرد ساختمانی گالوانیزه خود را به بتون می‌دهد.

البته صادرات محصولات روی نامرغوب چین هم حتی می‌تواند موجب افت قیمت‌ها در بازار شود. دلایل نشان می‌دهد که مصرف‌کنندگان از این‌گونه محصولات به‌عنوان مواد ارزان استفاده می‌کنند و از این بابت بسیار خوشحال نیز هستند.

ذخایر عظیم

شکی نیست که برای پاسخگویی به نیازهای فزاینده به روی باید معادن بیشتری اکتشاف و گسترش یابد که از این نظر چینی‌ها و هندی‌ها مایوس شده‌اند.

تاکنون در این دهه بزرگ‌ترین اکتشافاتی که حاصل شده است مربوط می‌شود به سال ۲۰۰۰ که شرکت معدنی یونیون (Union) استرالیا، کانسارهای مهدی‌آباد ایران را کشف کرده است.

این کانسار دارای ۷۴/۵‌میلیون تن روی است که بزرگ‌ترین ذخایر استخراج نشده در جهان است که حدودا می‌توان ۴۰۰‌هزار تن در سال از آن استخراج کرد.

گروه بین‌المللی مطالعات روی ILZSG‌ در صدد افزایش میزان بهره‌برداری از آن است.

مطالعات بین‌المللی نشان می‌دهد که استرالیا کم‌خطرترین منطقه از نظر سیاسی برای اکتشاف و استخراج است. اما برخی از کارشناسان نیز معتقدند که روسیه و چین آینده خوبی برای رشد تولید دارند. چین از نظر ریسک پایین است ولی روسیه و ایران از این نظر در حد متوسطی قرار گرفته‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر بیشترین ذخایر روی در کشورهایی که دارای ریسک سیاسی بالایی هستند مانند سودان و عربستان قرار دارد. در سال ۲۰۰۶ مفهوم ریسک افزایش و تغییر یافته است. راه‌های زیادی برای مدیریت و کاهش ریسک وجود دارد و ریسک یک کشور لزوما معادل ریسک پروژه نیست ولی به هر حال در تمام بهره‌برداری‌ها هر نوع ریسکی وجود خواهد داشت.

منبع: نشریه پردازش