«محسن پروان»

صنعت جهانی فولاد با آغاز دهه ۷۰میلادی و از اوایل سال ۱۹۷۰پس ازظهور چین به عنوان غول صنعتی و همچنین با توسعه کشور هند دچار تحول عظیمی در جهان شد این امر در حالی بود که اروپا با کاهش توسعه صنعت فولاد همراه شد. سرانه مصرف فولاد همواره معیاری برای ارزیابی پیشرفت جوامع مختلف بوده است. خواه فولاد در صنعت ساختمان به کار گرفته شود،‌ خواه در سایر صنایع، چرا که فولاد همواره مادر صنایع و پایه توسعه بوده است.

فولاد فلزی که از سنگ آهن تولید می‌شود ماده‌ای که در سراسر جهان به وفور یافت می‌شود و امروزه تکنولوژی به قدری پیشرفت کرده است که تنها در یک روز می‌توان از سنگ آهن فولاد تولید و فولاد به دست آمده را برای کاربرد مجددا به کوره بازگرداند این در حالی است که بیش از نیمی از فولاد تولیدی درجهان در کشورهای صنعتی به جای سنگ معدن از آهن قراضه است در حالی که در کشورهای غیر صنعتی این میزان حداکثر ۲۰درصد است.

«رشد صنعت فولاد»

در قرن بیستم تولید جهانی فولاد به حد عظیمی افزایش یافت و تولید جهانی از ۲۸میلیون تن در سال ۱۹۰۰به بیش از ۸۰۰میلیون تن در سال ۲۰۰۰رسید.

در آن سال‌ها تولید فولاد در شرق اروپا، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی سابق به حد غیر قابل باوری رشد کرد. هر چند در غرب اروپا و ژاپن نیز تولید فولاد افزایش داشت اما در این دو منطقه مصرف فولاد از تولید آن پیشی گرفت.

پیش از جهانی شدن صنعت و اقتصاد نگاه‌های منطقه‌ای به پیشرفت باعث کاهش رشد صنعت فولاد در سال‌های پس از ۱۹۶۰بود و این امر باعث افول این صنعت در غرب شد.

در اواخر قرن بیستم شکوفایی صنعت فولاد در کشورهای در حال توسعه نظیر چین هند، کره جنوبی و برزیل آغاز شد.

در آن سال‌ها تولید و مصرف فولاد در چین به طور پیوسته و یکنواخت آغاز و تا امروز فروکش نشده است این امر تا آنجایی ادامه یافت که این کشور در سال ۲۰۰۳ موفق به تولید ۱/۲۲۰میلیون تن فولاد در سال ۲۰۰۴، ۲/۲۷۲میلیون تن و با تولید ۳۶/۳۴۹میلیون تن در سال ۲۰۰۵ و ۲/۳۸۹میلیون تن در سال ۲۰۰۶ رکورد تولید فولاد در جهان را در هم شکست این تنها در حالی است که در سال ۲۰۰۵ ژاپن ۴۷/۱۱۲میلیون تن، آمریکا ۹/۹۳میلیون تن و روسیه ۱۵/۶۶میلیون تن تولید فولاد داشته‌اند و سهم ایران از تولید یک میلیارد و ۱۳۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تن فولاد جهانی تنها ۲/۸میلیون تن بوده است این آمار از آنجا حائز اهمیت است که در سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۷۰ ایالات متحده ۳۷درصد از کل فولاد جهان را تولید می‌نمود و ۴۰درصد آن نیز در انحصار اروپا و روسیه بود و چین سهم قابل توجهی از آن نداشت و در سال ۲۰۰۶ سهم چین ۵/۳۴درصد، آمریکا ۱۰درصد و اروپا و روسیه ۷/۱۵درصد است.

کاهش نیروی انسانی تولید در بخش صنعت فولاد

در اوایل قرن بیستم کشورهایی چون چین با داشتن ۳/۱میلیارد نفر جمعیت به پشتوانه نیروی فراوان و ارزان خود پا در عرصه صنعت فولاد نهادند و کشورهایی چون هند در سال ۱۹۴۷ به ازای هر نفر تنها ۳۰۰ کیلوگرم فولاد در سال تولید می‌نمودند به همین خاطر هند در سال‌های ۱۹۴۷ تا ۱۹۹۱ از یک میلیون تن فولاد در سال فراتر نرفت.

اما در سال‌های گذشته همراه با توسعه صنعت فولاد نیروی انسانی در صنایع مدرن تولید فولاد جهان به طور چشمگیری کاهش داشته است.

در کره جنوبی شرکت پسکو (POSCO) که سومین تولید کننده فولاد جهان است با تنها ده هزار نفر نیروی انسانی ۲۸میلیون تن فولاد در سال تولید می‌نماید این در حالی است که این رقم برای شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان با ۸هزار نفر نیروی انسانی تنها ۲/۲میلیون تن در سال می‌باشد.

اما در قوائد کلی و استانداردهای جهانی تعداد نیروی انسانی یک هزار نفر برای تولید یک میلیون تن فولاد در سال است.

با این حال در بین سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۹۹ که تولید فولاد در جهان چند صد برابر شده است.

نیروی انسانی به طور چشمگیری کاهش یافته است در این سال‌ها نیروی انسانی در ایالات متحده از ۵۲۱هزار نفر به ۱۵۳هزار نفر ژاپن از ۴۵۹هزار نفر به ۲۰۸هزار نفر آلمان ۲۳۲هزار به ۷۸هزار نفر انگلستان ۱۹۷هزار نفر به ۳۱هزار نفر و در برزیل ۱۱۸هزار نفر به ۵۹هزار نفر کاهش یافته است و این خود یکی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد فضای رقابتی کاهش هزینه‌ها و همچنین اقتصادی‌ترین تولید فولاد است که لازم است در کشور ما نیز به آن توجه شود.