فقدان شناخت توانمندی تامین سرمایه‌ها در ایران

گروه بنگاه‌های اقتصادی، ملیحه ابراهیمی: مدیرعامل تامین سرمایه نوین از «حال خوب» تامین سرمایه‌ها در بازار راکد این روزها خبر می‌دهد معتقد است هنوز در کشور توانمندی‌های این مجموعه‌ها شناخته نشده و حتی محدوده فعالیت آنها نیز از نهادهای مالی دیگر همچون کارگزاری‌ها تفکیک نشده است. ولی نادی قمی‌که مدیرعامل نخستین شرکت تامین سرمایه کشور است در بازدید از روزنامه «دنیای اقتصاد»، از سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان تامین مالی از طریق این مجموعه در بازار سرمایه از سال ۸۷ تاکنون خبر می‌دهد و با بیان اینکه تامین سرمایه نوین با ۱۲ صندوق در حال فعالیت در کشور است، می‌گوید: ما مجوز فعالیت اولین صندوق بازارگردانی کشور را با نام «نوین پیشرو» کسب کرده‌ایم. در ادامه صحبت‌های نادی قمی‌ در بازدید از روزنامه «دنیای اقتصاد» را می‌خوانید.

تامین سرمایه‌ها نهادهایی با عمر شش ساله

مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین در تشریح فعالیت‌های تامین سرمایه‌ها در ایران و تاکید بر جوانی این نهادها، گفت: تامین سرمایه‌ها که ترجمه (Investment Bank) هستند؛ به نوعی بانک سرمایه‌گذاری‌اند، اما عملا در جایی سرمایه‌گذاری نمی‌کنند بلکه نیازهای مالی شرکت‌ها را به ورقه‌های مالی تبدیل کرده و سهم، صکوک و اوراق مشارکت منتشر کرده و روی کانتر بورس یا فرابورس می‌گذارند و به شرکت‌ها این تضمین را می‌دهند که اگر این اوراق فروش هم نرفت تامین سرمایه، هزینه‌ها را تقبل می‌کند.

نادی قمی ‌با بیان اینکه در کشورهایی همچون آمریکا و انگلیس که با اقتصاد بازار پایه فعالیت می‌کنند، تامین سرمایه‌ها مجموعه‌های ثروتمندی هستند، افزود: در این کشورها تامین سرمایه‌ها مانند بانک‌ها در ایران هستند که اکنون ثروتمندترین نهادهای مالی کشور هستند. وی افزود: در ایران پیش از انقلاب حدود ۳ بانک سرمایه‌گذاری فعال بود، که پس از انقلاب تعطیل شد و تا سال ۱۳۸۷ که زمینه حضور تامین سرمایه‌ها فراهم شد، شرکت‌های تامین سرمایه در کشور نداشتیم.

تامین مالی سه هزار میلیاردی از سوی «نوین»

وی در بیان اینکه در سال ۸۷ دو تامین سرمایه «نوین» و «امین» با یک روز فاصله فعالیت خود را آغاز کردند، ادامه داد: تامین سرمایه نوین به عنوان نخستین تامین سرمایه کشور در مجموع از ابتدای فعالیت در اولین روز فروردین ۸۷ تا کنون حدود سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان تامین مالی از طریق انتشار انواع صکوک و اوراق مشارکت در بازار سرمایه داشته‌ است. نادی قمی ‌اضافه کرد: در زمان حاضر تامین سرمایه نوین از طریق صندوق‌های خود و بانکداری اختصاصی یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان منابع مالی مردم را اداره می‌کند که ۷۰ درصد آن در بانکداری اختصاصی و ۳۰ درصد در صندوق متمرکز هستند. این در حالی است که تامین سرمایه نوین دارای ۱۲ صندوق است که نسبت به بقیه تامین سرمایه‌ها با حدود دو تا سه صندوق، حجم قابل توجهی است. مدیرعامل تامین سرمایه نوین با اشاره به فعالیت‌های این مجموعه در انجام پژوهش در حوزه‌های مختلف صنایع همچون فولاد، انرژی و دیگر موارد و ارایه مشاوره‌ها و ارزشگذاری‌ها، تاکید کرد: این مجموعه موفق به اخذ مجوز نخستین صندوق بازارگردانی در کشور با نام «نوین پیشرو» شده است.

حال تامین سرمایه‌ها خوب است

نادی قمی‌در پاسخ به اینکه با توجه به رکود بازار سرمایه، تامین سرمایه‌ها چگونه فعالیت می‌کنند، اظهار کرد: آنچه در بازار به عنوان رکود شناخته شده در زمان حاضر رکود مربوط به بخش واقعی اقتصاد است؛ بدان معنا که بخش واقعی اقتصاد خوب کار نمی‌کند و ما با انقباض فعالیت‌های اقتصادی در کشور مواجه هستیم. بنابراین، این انقباض‌ها وضعیت را به سمتی می‌برند که به بانک‌ها فشار آمده و فعالیتشان در بازار سرمایه کم شود؛ سرعت گردش وجه نقد نیز در اقتصاد با این شرایط پایین آمده است. وی افزود: در ادامه همه این اتفاقات بازار سرمایه نیز تحت تاثیر قرار گرفته و با رکود مواجه شده است؛ اما فعالیت تامین سرمایه‌ها در این شرایط خوب و همچنان تقاضا برای تامین مالی در بازار زیاد است. هرچند کاهش نقدینگی در اقتصاد روی تامین سرمایه‌ها نیز تاثیر خود را گذاشته و متعاقبا روی فروش اوراق بدهی که از سوی این مجموعه‌ها منتشر می‌شود نیز بی‌تاثیر نبوده است. مدیرعامل تامین سرمایه نوین در پاسخ به اینکه چرا با ایجاد صندوق‌های بازارگردانی از بازار حمایت نمی‌شود، گفت: اول اینکه در زمان حاضر تنها یک صندوق بازارگردانی با نام نوین پیشرو که زیرمجموعه تامین سرمایه ما است، در بازار در حال فعالیت است اما حتی اگر آن وعده ای که داده شده مبنی بر اینکه ۱۴صندوق بازارگردانی در راه است، محقق شود، به اعتقاد من تغییر خاصی در بازار سرمایه ایجاد نمی‌شود. چرا که اگر به صورت میانگین سرمایه هر صندوق را پنج میلیارد تومان در نظر بگیریم با تحقق فعالیت این چهار صندوق به رقم ۷۰ میلیارد تومانی خواهیم رسید که این رقم نیز نمی‌تواند تغییر مشهودی در وضعیت بازار سرمایه با حضور حدود ۴۵۰ شرکت بورسی ایجاد کند.

تحریک بورس در گرو کاهش هزینه معاملات و نرخ سود بانکی

مدیرعامل تامین سرمایه نوین بهترین راهکار برای ایجاد تحرک در بازار سرمایه را کاهش هزینه معاملات و کاهش نرخ سود بانکی عنوان کرد و افزود: در زمان حاضر به دلیل اینکه هزینه معاملات بالا است، معامله‌گران به راحتی از بازار خارج نمی‌شوند و این موجب می‌شود با وقوع رکود در اقتصاد واقعی حجم فعالیت‌های بورس نیز به ناگهان افت کند.

وی با اشاره به نرخ بالای سود بانکی افزود: در حالی که تورم انتظاری در کشور ۱۴ تا ۱۵ درصد است، نرخ اسمی ‌سود بانکی ۲۸ درصد و نرخ موثر آن بالغ بر ۳۲ درصد است به همین دلیل فضا برای ورود نقدینگی به بازار سرمایه فراهم نیست.

نادی قمی‌در بیان مهمترین خدمات تامین سرمایه‌ها به بازار سرمایه تصریح کرد: فلسفه وجود تامین سرمایه‌ها این است که بازار سرمایه تبدیل به محلی برای تامین مالی شرکت‌ها و پروژه‌ها شود و این مستلزم ایجاد یک نهاد مالی است که در زمان حاضر اسم آن تامین سرمایه است. نادی قمی‌افزود: تامین سرمایه‌ها در ایران از سال ۱۳۸۷ به دلیل آنکه حجم تامین مالی در بازار سرمایه بالا رفت، وارد عرصه شدند و از لحاظ انتشار اوراق بدهی بیش از پنج هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان حجم مالی تامین کرده‌اند. وی افزود: سهم تامین سرمایه نوین از این رقم بیش از سه هزار میلیارد تومان اعم از شرکت‌های بورسی و غیربورسی بوده است.

تامین سرمایه‌ها؛ نهادهای مالی جوان

وی در پاسخ به اینکه چرا در تعهد پذیره‌نویسی سهام کار خاصی به تامین سرمایه‌ها سپرده نمی‌شود، افزود: تامین سرمایه‌ها نهاد مالی جوانی در کشور هستند که هنوز شناخت کافی نسبت به کارکردهای آنها وجود ندارد. به عنوان مثال سازمان خصوصی‌سازی کمتر با وظایف تامین ‌سرمایه‌ها آشناست، به همین دلیل آگاهی ندارند که تامین سرمایه‌ها می‌توانند در فرآیند خصوصی‌سازی و عرضه سهام شرکت‌ها مفید باشند و عرضه سهام را پیش ببرند. وی ادامه داد: به عنوان مثال در زمان عرضه سهام هلدینگ خلیج‌فارس دوبار این عرضه انجام شد؛ اولین بار قیمت در بازار سهام قبول نشد، ولی دومین بار پس از اینکه قیمت را پایین آوردند، عرضه موفق بود. این در حالی است که در این موارد می‌توانند از توانمندی تامین سرمایه‌ها استفاده کرده و ریسک انتشار را به عهده تامین سرمایه‌ها بگذارند. مدیرعامل تامین سرمایه نوین بااشاره به اینکه شرکت‌های بورسی برای افزایش سرمایه خود الزامی‌به استفاده از خدمات تامین سرمایه‌ها ندارند، افزود: معمولا شرکت‌ها اینگونه توجیه می‌کنند که شاید توانگری مالی تامین سرمایه‌ها به این حد نرسیده باشد و یا اینکه هزینه انتشار سهام را برای شرکت‌ها بالا ببرند به همین دلیل در این زمینه به تامین سرمایه‌ها مراجعه نمی‌کنند؛ این در حالی است که هر دوی این استدلال‌ها اشتباه است. نادی قمی‌افزود: انتشار سهام در همه جای دنیا نسبت به انتشار اوراق بدهی هزینه بیشتری دارد و دیگر اینکه اگر به تامین سرمایه‌ها در این زمینه میدان بدهند، می‌توانند توانگری مالی خود را بالا ببرند. وی با تاکید بر اینکه مهمترین وظیفه تامین سرمایه‌ها ارزش‌گذاری است، افزود: هسته دانش این مجموعه‌ها بر پایه ارزش‌گذاری بنا شده است. این بدان معناست که تمامی‌ وظایف تامین سرمایه‌ها همچون تعهد پذیره‌نویسی انتشار سهام و انتشار اوراق بدهی همه به نوعی ارزش‌گذاری هستند. حال اینکه چرا مسوولیت ارزش‌گذاری سهام را به تامین‌ سرمایه‌ها نمی‌سپارند به این دلیل است که در کشور ما متاسفانه انجام فعالیت‌های خدماتی بسیار سخت است و حوزه فعالیت تامین‌سرمایه‌ها از فعالیت دیگر گروه‌ها همچون کارگزاری‌ها تفکیک نشده است تا برخی امور به صورت اختصاصی به مجموعه‌های تامین سرمایه سپرده شود و دیگر نهادها همچون کارگزاری‌ها نتوانند به آن ورود پیدا کنند.