بورس در انتظار سهام شناور
گروه بورس، بهاره نوری: ضرورت افزایش سهام شناور آزاد در بازار سرمایه از ده سال پیش تاکنون که این قانون به تصویب رسیده همواره یکی از دغدغه‌های بازار سرمایه بوده است. سازمان بورس اوراق بهادار در راستای شفاف‌سازی در بازار و بالا بردن ضریب کارآیی آن، قانونی را در سال ۸۳ به تصویب رساند که براساس آن سهامدار یا سهامداران عمده شرکت‌های متقاضی پذیرش در بورس موظفند حداکثر ظرف ۲ سال از تاریخ درج، حداقل ۲۰ درصد سهم خود را به شکل گسترده توزیع کنند؛ به گونه‌ای که حداقل ۲۰ درصد سهامدار شناور آزاد داشته باشند. همچنین سهامدار یا سهامداران عمده شرکت‌های پذیرفته شده موجود باید حداکثر ظرف مدت یک سال از ابلاغ این مصوبه شرایط خود را منطبق کنند.
اما با گذشت ده سال از تصویب این قانون و الزام اجرای آن بسیاری از شرکت‌های جنجالی بورسی حاضر به پذیرش چنین شرایطی نیستند. شاید دلیل رفتار این مدیران تجربه‌ای است که بازار نسبت به شرکت‌هایی با سهام شناور آزاد بالا دارد. وقتی رفتار سهام این شرکت را در روندهای صعودی یا نزولی بازار مشاهده می‌کنیم درمی‌یابیم این شرکت‌ها عموما روندهای رشد را با سرعت کمتر و روندهای نزولی را با سرعت بیشتر طی می‌کنند و در برخی موارد حتی به سقوط آزاد می‌رسند. برخی تحلیلگران بازار دلیل این امر را عدم حمایت مناسب از سهم توسط سهامدار عمده پویا و فقدان بازارگردان و صندوق‌های حمایتی در بازار می‌دانند.
این تحلیلگران معتقد هستند اگر نهادهای بازار به درستی شکل گرفته بودند، دیگر مدیران شرکت از عرضه سهام خود در بازار هراسی نداشتند؛ چراکه می‌دانستند نهادهایی در بازار فعال هستند که در مواقع لزوم حمایت مناسبی از سهام انجام می‌دهند اما زمانی که چنین نهادهایی در بازار فعال نیستند مدیران یا سهامداران عمده شرکت‌ها ترجیح می‌دهند حتی باوجود مشوق‌های بخشودگی مالیاتی باز هم سهام را در دست خود نگه دارند تا بیشترین کنترل را بر سهام مربوطه داشته باشند.
طی چند سال اخیر میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های فعال در بورس بسیار بیشتر شده و در حال حاضر به حدود ۲۲ درصد رسیده است. این رقم در مجموع تعداد ۱۴۱ میلیارد سهم شناور آزاد در بورس تهران را نشان می‌دهد و بنابر اعلام مسوولان بورس تلاش برای افزایش سهام شناور آزاد شرکت‌ها تا حداقل‌های تعیین شده با توجه به شرایط بازار و کشش هر سهم ادامه خواهد داشت.
به نظر می‌رسد بیش از هر چیز مسوولان و مدیران شرکت‌های فعال در بورس باید همزمان با اجرای قانون و افزایش سهام شناور آزاد در بازار به این نکته نیز توجه کنند که تنها افزایش سهام شناور آزاد باعث رونق و کارآیی بیشتر بازار نخواهد شد و باید ابزارهای دیگری که در قانون تعریف شده و همگی بازار را در جهت صحیح هدایت می‌کنند نیز به کار گرفته شود تا سهامداران بتوانند با اعتماد بیشتر و درک درست از شرایط تصمیم گرفته و معامله کنند.
سهام شناور آزاد بالا کنترل‌کننده رفتارهای هیجانی
در شرایط فعلی بازار اصلی‌ترین معضل، ورود پول‌های کلان برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت است که حتی اگر سهام شناور آزاد در بازار هم زیاد شود باز این مشکل وجود خواهد داشت.
حسین خواجوی، از کارشناسان بازار سرمایه در ادامه مطلب بالا گفت: باید بپذیریم که تنش بازار سرمایه در شرایط فعلی آن است که بورس محلی برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت محسوب می‌شود.
در حال حاضر نگاهی که به بازارهای موازی بورس یعنی طلا، مسکن و ارز وجود دارد که سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت است در بورس هم رسوخ کرده و سرمایه‌گذاران پول‌های هنگفت را وارد بازار می‌کنند و پس از کسب سود با اولین نشانه‌های رکود از بازار خارج می‌شوند. به این ترتیب بورس در حال حاضر بازاری نیست که سرمایه‌گذار با دید بلندمدت به آن نگاه کند. وی همچنین افزود: در روزهای رونق بازار در سال گذشته حجم معاملات تا میزان هزار میلیارد تومان هم بالا رفت در حالی که امروز اگر معاملات بلوکی را از بازار حذف کنیم حجم معاملات به ۲۰۰ میلیارد تومان هم نمی‌رسد و این حکایت از خروج پول از بازار دارد.
به همین دلیل است که رکود بازار اینچنین عمیق شده و افت قیمت‌ها شدید است. در چنین بازاری شرکت‌هایی که سهام شناور آزاد آنها زیاد است افت قیمت بیشتری را تجربه کرده‌اند و شاید به همین دلیل باشد که شرکت‌ها ترجیح می‌دهند سهام شناور آزاد آنها پایین باقی بماند.
خواجوی همچنین عنوان کرد هم در شرایط رکود و هم در شرایط رونق بازار بیشتر سرمایه‌گذاران به دنبال سهامی می‌روند که سهام شناور آزاد آنها بالا نباشد، چراکه این سهام به راحتی قابل کنترل نیستند و دلیل آن نیز نبود بازارگردان قوی در بازار است. بالای ۹۰ درصد حقوقی‌ها که شاید بتوانند بازگردان باشند، در حال حاضر سرمایه‌شان در بازار قفل شده و دیگر پولی ندارند که بتوانند بازارگردانی کنند. در بازار سرمایه به دلیل نبود دستورالعمل شفاف، بازارگردانی معنا ندارد و تنها در شرایط نیاز، مسوولان خود نقش بازارگردان دستوری را بر عهده می‌گیرند و حقوقی‌ها را مجبور به خرید یا فروش در سهام موردنظر خود می‌کنند.
وی در ادامه تصریح کرد: در حال حاضر باید این نکته را در نظر گرفت که بالا رفتن سهام شناور آزاد به خودی خود مشکلی را از بازار حل نمی‌کند و باید در کنار آن پول برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و بازارگردان قوی و با رویه ثابت در بازار وجود داشته باشد تا بازار بتواند کارآیی خود را پیدا کند.
این کارشناس بازار سرمایه پایین بودن سهام شناور آزاد در شرکت‌های بزرگ بازار را مشکل دیگری دانست و عنوان کرد: بسیاری از شرکت‌های بزرگ سهام شناور آزاد پایینی دارند در صورتی که این شرکت‌ها به دلیل تاثیرگذار بودن بر شاخص از اهمیت برخوردار هستند و باید قیمت آنها براساس واقعیت بازار تعیین شود. برای نمونه وقتی سهامی داریم که ۹۰ درصد آن بلوکه است و تنها ۵ یا ۱۰ درصد قابلیت معامله دارد چرا در شاخص بازار آن را محاسبه می‌کنیم؛ این روش محاسبه شاخص باید تغییر کند، چراکه کلیت این محاسبه ایراد دارد.
وی سپس اظهار کرد که اگر می‌خواهیم بازاری پویا داشته باشیم باید در کنار بالا بردن سهام شناور آزاد بازارسازی مناسب داشته باشیم و سرمایه‌گذارانی را برای ورود به بازار ترغیب کنیم که با نگاه بلندمدت فعالیت می‌کنند، در غیر این صورت دوران رکود بازار مانند امروز دورانی طولانی خواهد بود.
به گفته خواجوی، در شرایط رونق بازار در سال گذشته بیشتر کارشناسان توصیه می‌کردند که در کنار انجام عرضه‌های اولیه باید شرکت‌ها سهام شناور آزاد خود را گسترش دهند تا بازار از تعادل خارج نشود اما این مساله با نگاه برخی فعالان و مسوولان بازار که تنها به دنبال رشد بازار بودند در تضاد بود، چراکه با بیشتر شدن سهام شناور آزاد در بازار رشد قیمت‌ها براساس مکانیزم بازار کنترل می‌شود و همچنین شاخص به عدد واقعی خود نزدیک‌تر می‌شود.
سهام شناور آزاد عامل رشد و نزول زیاد در بازار
بالا رفتن میزان سهام شناور آزاد در بازار باعث می‌شود در کنار شفاف‌تر شدن بازار نقدشوندگی سهام نیز بالا رود.
علینقی رفیعی از کارشناسان بازار سرمایه با بیان مطلب بالا گفت: فلسفه مطرح شدن افزایش سهام شناور آزاد زمانی بود که صف‌های خرید سنگین برای سهام تشکیل می‌شد و سهامدار عمده نیز از تزریق سهام به بازار خودداری می‌کرد.
اما این مساله همانند چاقوی دولبه است؛ به این معنی که زمانی که بازار رو به نزول است سهامی که شناور آزاد بالایی دارند نیز افت قیمت بیشتری را تجربه می‌کنند و دلیل آن نیز عدم توانایی کنترل سهم توسط سهامداران حقوقی است.
وی در ادامه افزود: به دلایل گفته شده مدیران شرکت‌های بورسی ترجیح می‌دهند تعداد سهام منتشره در بازار را در یک سطح کم نگه دارند تا کنترل بیشتری بر روی سهام خود داشته باشند. اما واقعیت این است که هرچه سهام شناور آزاد در بازار بیشتر باشد شفافیت و نقدشوندگی بازار نیز بیشتر می‌شود و به تبع آن کارآیی بازار بالا می‌رود. این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: باید بازار به جایی برسد که سهام روند طبیعی خود را طی کند و تنها قیمت براساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین شود و ابزارهای کنترلی سهام هر روز کمتر از گذشته شود؛ البته این شرایط تنها در روزهای مثبت به کار نخواهد آمد، بلکه در روند منفی نیز بازار زودتر مسیر واقعی خود را پیدا می‌کند.
رفیعی سپس به میزان سهام شناور آزاد در صنایع مختلف اشاره کرد و گفت: بیشتر صنایع در بازار از میزان تعیین شده سهام شناور کمتری دارند و این مساله به بزرگی یا کوچکی حجم آن صنعت در بازار ارتباطی ندارد.
برای نمونه با آنکه صنعت دارو جزو صنایع کوچک بازار است اما سطح شناور آزاد بیشتر شرکت‌های این صنعت بسیار پایین است، این مساله حتی در عرضه‌های اولیه نیز رویت می‌شود که شرکت‌ها تا سطح رسیدن به حد مطلوب از سهام در بازار به عرضه دست نمی‌زنند و ترجیح می‌دهند میزان سهم بیشتری را نزد خود نگه دارند که این مساله باعث می‌شود بیشتر این سهام با صف خرید روبه‌رو باشند. به نظر می‌رسد راه‌حل این مشکل باوجود بازارگردانی قوی در بازار قابل حل است و مدیران شرکت‌ها در صورت وجود چنین ابزارهایی تمایل بیشتری برای افزایش سهام شناور از خود بروز می‌دهند.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه عنوان کرد: قانون بازار سرمایه در حال حاضر شفاف و گویا است و نمادها و ابزارهایی که می‌توانند به بازار کمک کنند در آن تعریف شده، اما مشکل در اجرای این قوانین است؛ برای نمونه نبود بازارگردانی در بورس به دلیل زیان‌ده بودن آن است. در بیشتر مواقع بازارگردان‌ها دستوری عمل می‌کنند یا نقدینگی کافی برای فعالیت ندارند به همین دلیل بازارگردانی در بورس تبدیل به فعالیتی زیان‌ده شده که بیشتر فعالان حقوقی یا هلدینگ‌ها ترجیح می‌دهند از انجام این مهم شانه خالی کنند.
ارسال نظر