شروین شهریاری

پرسش: علت افزایش حجم معاملات بلوکی در روزهای اخیر چیست؟

پاسخ: ۳۱ شهریورماه هر سال تاریخی مهم در تقویم سالانه بورس تهران به شمار می‌رود، چرا که سال‌ مالی بسیاری از شرکت‌های سرمایه‌گذاری نظیر صنعت و معدن، صندوق بازنشستگی، ساختمان ایران، بوعلی، بیمه، نیرو و... در این تاریخ به پایان می‌رسد. سرفصل درآمد حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌های این شرکت‌ها عمدتا از محل فروش سهام حاصل می‌شود و رقم تفاوت بهای تمام شده و قیمت فروش به عنوان سود شناسایی می‌شود. از آنجا که اغلب کشش بازار به گونه‌ای نیست که این پیش‌بینی فروش سرمایه‌گذاری را در طول سال به طور کامل تامین کند، این شرکت‌ها برای پوشش عایدی خود ناگزیر به جابه‌جایی‌های بلوکی و افزایش فروش سهام در شهریورماه روی می‌آورند که همین امر موجبات فزونی عرضه سهام و افزایش حجم معاملات بلوکی را در شهریورماه هر سال به صورت سنتی فراهم می‌آورد.

* سهامدار آقا یا خانمی از تهران بدون ذکر نام پرسیده‌اند که چرا نماد سهام شرکت ایرانیت که اکنون به مدت دو سال است که بسته مانده، بازگشایی نمی‌شود؟

در صورتی که بپذیریم اداره نظارت بر شرکت‌ها مدافع حقوق سهامداران و سرمایه‌گذاران است، با مراجعه به صورت‌های مالی این شرکت می‌توان پاسخ این سوال را دریافت کرد.

شرکت ایرانیت در سال ۱۳۸۴ طی مزایده‌ای، ۸۶ درصد سهام شرکت فرآورده‌های ساختمانی ایران (سیپورکس) را از شرکت فرآورده‌های ساختمانی ایران (وابسته به بانک صنعت و معدن) به قیمت بیش از ۱۲میلیارد تومان خریداری کرد که به علت عدم توان شرکت در پرداخت اقساط در نهایت تنها ۲۶درصد مالکیت سیپورکس را به خود اختصاص داد و مابقی سهام به شرکت‌های گروه سرمایه‌گذاری ملت (مهرام، سرمایه‌گذاری کارآفرین و ...) واگذار شد. ایرانیت در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت در ترازنامه خود این سرمایه‌گذاری ۸میلیارد تومانی را طبقه‌بندی کرده است. نکته قابل توجه این است که از این مبلغ حدود ۵میلیارد تومان وجه به شرکت پرشیا استحکام

(از شرکت‌های وابسته) بابت حق امتیاز تحصیل سهام شرکت سیپورکس (که ایرانیت ۲۶درصد آن را دارا است) پرداخت شده است که ضرورت پرداخت این وجه تحت عنوان حق امتیاز به شرکت مربوطه برای حسابرس روشن نشده است. همچنین ایرانیت بیش از ۱۰میلیارد تومان به شرکت پرشیا استحکام پرداخت مستقیم و غیرمستقیم داشته است که وضعیت توجیه این پرداخت‌ها و نحوه بازپرداخت آنها مشخص نیست. با توجه به سرمایه ۵/۴میلیارد تومانی ایرانیت و مقایسه آن با مبالغ مورد اشاره، اهمیت این موضوع در صورت‌های مالی شرکت بیشتر آشکار خواهد شد. ضمن اینکه از این میزان مطالبات ۵میلیارد تومان بابت همان حق‌الامتیاز مذکور تسویه شده است.

مساله دیگر در باره قطعیت خود این معامله عمده (فروش سیپورکس به گروه سرمایه‌گذاری ملت) است که کماکان در‌هاله‌ای از ابهام بوده و اسناد این معامله به حسابرس ارائه نشده است. از طرفی این معامله در زمان مدیریت عامل پیشین بانک صنعت و معدن و با شرایط آن زمان از طریق شرکت فرآورده‌های ساختمانی به این گروه واگذار شده که مدیریت جدید مجموعه صنعت و معدن اساسا با توجه به ارزش دارایی‌های سیپورکس این معامله را بدون وجه و ملغی تلقی کرده‌اند و معتقدند مالکیت سیپورکس در اختیار بانک صنعت و معدن است. از طرفی دیگر بدهی ۱۸‌میلیاردی سیپورکس به بانک صنعت و معدن توسط ایرانیت تسویه شده است اما قطعیت معامله مذکور با وجود چنین مشکلاتی هنوز احراز نشده است.

علاوه بر آن در مجمع عمومی عادی شرکت اعلام شد که شرکت پرشیا استحکام قصد دارد طی قراردادی جدید، کل سهام سیپورکس (۲۶درصد) متعلق به ایرانیت را به قیمت تمام شده و با احتساب نرخ بهره در دو سال گذشته خریداری کند و بدین ترتیب ایرانیت را از بحبوحه مسائل ایجاد شده به واسطه خرید سیپورکس فارغ کند که هنوز اطلاعاتی از قطعی شدن این معامله به دست نیامده است. همچنین این شرکت موارد با اهمیتی از مغایرت با آیین‌نامه انضباطی شرکت‌ها را در کارنامه خود دارد که عدم اطلاع‌رسانی به موقع نسبت به وضعیت شرکت و عدم ارائه به موقع گزارش‌های مالی و نیز عدم رعایت نسبت حقوق صاحبان سرمایه به جمع دارایی‌ها (۳۰درصد) در میان آنها قابل تامل است. مورد اخیر البته در تجدید ارزیابی ممکن است اصلاح شود.

به هر حال به نظر می‌رسد با توجه به بندهای فوق در شرایط فعلی تا زمان روشن شدن وضعیت ترازنامه و تکلیف حساب‌های پرداختنی و دریافتنی این شرکت مشخص نیست نماد آن چه زمان بازگشایی می‌شود.

shahriary_sh@yahoo.com