گروه بورس - بیتا احمدی: بورس ایران از خیلی جنبه‌ها، استثنایی است. رفتارهای عجیب در بازار غیرمنتظره ! شکل‌گیری صف به بهانه‌های مختلف یکی از ویژگی‌های استثنایی بورس تهران است. تقریبا می‌توان گفت در میان بورس‌های جهان، در تنها بورسی صف شکل می‌گیرد، بورس تهران است. صف خرید یا صف فروش! فرقی نمی‌کند، این یکی ازنشانه‌های بازار یکطرفه است. ظاهرا از کودکی یاد گرفته‌ایم که در «همه جا ابتدا صف باشد».صف به هر بهانه‌ای حتی بدون انگیزه و دلیل! این روزها ،همزمان با انجام چند معامله در بورس تهران، صف‌هایی شکل گرفته است که هر چه ما فکر کردیم، به علت آن پی نبردیم منظور صف خرید سهم «فولاد کاویان» و «صف برای هپکو» است. واقعیت این است که روی این دو نماد، قرار است دو معامله عمده انجام شود. حالا چرا بازار روی این دو نماد صف بسته است؟

صف‌های بی‌هدف

اصغر عبداللهی، کارشناس یک شرکت سرمایه‌گذاری می‌گوید: هیچ دلیلی وجود ندارد که برای عرضه سهام بلوکی یک شرکت که قرار است در بازار به صورت عمده عرضه شود و عرضه آن هم عرضه اولیه نیست ، صف تشکیل شود.نه سهام به صورت خرد فروخته می‌شود و نه این که در کوتاه مدت عملیات فیزیکی یا واقعی و تولیدی جدیدی در شرکت روی خواهد داد.

وی ادامه داد نه اینکه شرکت از محل این نقل و انتقال سهام سود جدیدی را حتی به صورت غیر عملیاتی شناسایی می‌کند، بنابراین این صف‌ها قابل تحلیل نیستند.

نمونه آن عرضه سهام هپکو توسط سازمان خصوصی سازی به صورت بلوک است.

چرا باید برای این سهم صف ایجاد شود یا معامله فولاد کاویان . به هر ترتیب بازار ما یک بازار کم عمق و شایعه‌ زده است.

کارشناسان بر این عقیده‌اند که شکل‌گیری صف در بازار نشان می‌دهد که در دهه گذشته رفتار سرمایه‌داران ایرانی براساس شکل‌گیری نگاه کوتاه مدت تغییر کرده و این نگاه با فرهنگ سهامداری مغایر است.

بازار سرمایه کوتاه‌مدت یا صف خرید می‌شود یا صف فروش

یکی از فعالان بازار سرمایه علت اصلی موضوع مورد گزارش ما یعنی تشکیل صف‌های خرید و یا فروش را جوسازی دولت در عرضه کم سهام می‌داند.وی نمونه بارز این‌گونه رفتارها را اعلام عرضه ۵درصد سهام مس ایران خواند و افزود: به طور طبیعی کمبود هر کالایی باعث افزایش تقاضا می‌شود، سهامدارانی که از قبل می‌دانند تنها بخش ناچیزی از سهامی با ارزش در شرایط نامساعد بازار فعلی عرضه می‌شود، ناخودآگاه صف‌های خرید را تشکیل می‌دهد.

وی که نخواست نامش عنوان شود گفت: هنگامی‌ که دولت بدون برنامه ، سهام با ارزشی همچون «فملی» را با یک دهم عرضه می‌کند، سهامداران نسبت به عرضه آن حساس شده و در صف مثبت خرید قرار می‌گیرند.

این سهامدار فعال بازار سرمایه همچنین اظهار داشت: علت اینکه چرا صف‌های خرید و یا فروش تشکیل می‌شود، را از خود سازمان بورس پرسید، زیرا پاسخ نزد آنها است.

باید از بورس سوال کرد : چرا در شرایط مساعد بازار «کچاد» را برای افزایش سرمایه می‌بندد و در شرایط نامساعد بازار،‌ نماد را باز می‌کند که با افت ۳۵درصدی مواجه شده و سهامداران آن صف‌های منفی فروش را تشکیل دهند.

به گفته این فعال بازار سرمایه ، سهامدارانی که در صف‌های مثبت خرید یا صف‌های منفی فروش قرار می‌گیرند، به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شوند، دسته اول آنان ، با خود می‌گویند: در صف خرید می‌نشینیم، سهام را خریداری می‌کنیم و پس از چند روز، با ۲درصد بازدهی مثبت به فروش می‌رسانیم و از آن سهم خارج می‌شویم.

(در واقع این گروه به بازده چنددرصدی در دوره کوتاه‌مدت رضایت داده و از سهم خارج می‌شوند.)در بورس‌های دنیا تعداد اندکی‌

از مردم نوسان‌بگیر هستند و اکثرا دربازه زمانی بلندمدت‌تری به سهم نگاه می‌کنند.دسته دوم که تعداد آنها در بازار سرمایه کشورمان خیلی ناچیز است، نگاه بلندمدت داشته و با این دید مبادرت به خرید و فروش دارایی‌های مالیشان در بورس می‌کنند.

نگاه دسته اول به بورس کوتا‌ه‌مدت است ، در حالی که چنین نگاهی به بازار سرمایه کاملا غلط است، اما متاسفانه طی سال‌های اخیر سهامداران بورس کشورمان جملگی نوسان‌بگیر شده و به بازده چنددرصدی رضایت می‌دهند و از سهم خارج می‌شوند.

در حالی که بازار سهام به هیچ‌عنوان شبیه بازار سکه و طلا (فلزات گرانبها) یا مسکن نیست که با از این دست به آن دست کردن بشود سود کرد (این نگاه باید تغییر کند) باید به سهامداران آگاهی داده شود که به سهم مانند سکه یا کالاهای دیگر نگاه نکنند، اگر این نگاه تغییر کند، بازار سرمایه کشورمان نه تنها متحول‌تر شده و ارزش معاملات روزانه سهام ، افزایش چشمگیری پیدا می‌کند بلکه سهامداران طی دوره‌های مالی میان‌مدت یا بلندمدت می‌توانند سود بهتری از سرمایه‌گذاری خود کنند.با این تفاسیر معلوم است که بازار کوتاه‌مدت که اکثر سهامدارانش نوسان‌بگیر هستند یا صف خرید می‌شود یا صف فروش.

رابطه صف‌های خرید و فروش با عدم نقدشوندگی سهام

بورسی که نقدشوندگی سهام در آن بسیار ناچیز است در آن صف‌های خرید و فروش تشکیل می‌شود.

حسینی، یک کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: علت اینکه صف‌های خرید و فروش تشکیل می‌شود در واقع عدم اطمینان سهامداران به آینده یک سهم است و اینکه چه اتفاقاتی بر روی آن می‌افتد و ممکن است نقدشوندگی خود را از دست بدهد.

وی اظهار داشت: علت اصلی تشکیل صف‌های متعدد خرید و فروش بر روی سهامی که در بورس عرضه می‌شود را باید در خود نهاد نظارتی بورس جست‌وجو کرد.

مقصر اصلی خود بورس است

وی با اشاره به اینکه بازار سرمایه تهران رکن نقدشوندگی سهام را از دست داده است خاطرنشان کرد: در تمام بورس‌های دنیا آنچه بیشتر از همه مشهود به نظر می‌رسد قابلیت نقدشوندگی سهم است، اما متاسفانه بورس تهران بدین شکل نیست.وی به عوامل مختلفی که به تشکیل صف‌های فروش منجر می‌شود اشاره کرد و گفت: سهام مورد نظر قابلیت نقدشوندگی خود را از دست داده است.