حسن حاجیان*

نزدیک به یک دهه از عمر جامعه حسابداران رسمی ایران می‌گذرد.

طی این مدت نمایندگان اعضای جامعه در ۳ دوره شورای عالی تلاش بسیاری کردند، ولی هیچ گاه برای بسیاری از اعضا جامعه به خصوص موسسات حسابرسی، تاثیر این تلاش‌ها در تحقق اهداف جامعه (موضوع ماده ۲ اساسنامه جامعه) مشخص نشد. شاهد این ادعا مندرجات برگه‌های منتشره از سوی اغلب اعضای شورا که خود را برای شورای بعد نامزد کرده‌اند است که به نظر نگارنده نوعی فرافکنی و فرار به جلو است. در این بین اخبار و شواهد گویای کم‌توجهی برخی اعضای شورا به دیگران و متاسفانه سلب مسوولیت غالب دیگر اعضای شورا از خود نسبت به موضوع با توجیه عدم اطلاع از آن و پس از کسب اطلاع هم عدم مقابله جدی با مبهم بودن نحوه انتخاب اعضای کارگروه‌ها (به عنوان رکن کارشناسی و مشاوره‌ای جامعه) است که این از اهم موارد مزید نگرانی برای آینده حرفه است.

امروزه سرمایه اجتماعی نقش بسیار مهم‌تری از سرمایه فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا می‌کند و شبکه‌های روابط جمعی و گروهی به عنوان انسجام بخش میان انسان‌ها و سازمان‌ها شناخته می‌شود. سرمایه اجتماعی در برگیرنده مفاهیمی همچون اعتماد، همکاری و همیاری میان اعضای یک گروه یا یک جامعه است که نظام هدفمندی را شکل می‌دهد و آن را در جهت دستیابی به هدف‌های ارزشمند هدایت می‌کند. با عنایت به این اصل، ترغیب حسابرسان فعال در بخش خصوصی و دولتی به جبهه‌گیری علیه یکدیگر یا طرح تهمت‌های غیرمستدل نرخ‌شکنی، معامله بر سر محتویات گزارش حسابرسی، امضا فروشی و ... علیه همپیشگان از سوی برخی از کاندیداها، نه تنها تضعیف‌کننده سرمایه اجتماعی جامعه حسابداران رسمی به دلیل کاهش سطح اعتماد فی‌مابین اعضا است، بلکه موجبات سلب اعتماد عمومی از جامعه حسابداران رسمی و در نهایت کاهش شان اجتماعی این تشکل خواهد شد. توجه داشته باشیم که تلاش جدی به منظور تقویت سرمایه اجتماعی و از بین بردن بسترهای بروز هر گونه تردید نسبت به سلامت حرفه‌ای اعضای جامعه باید در اولویت برنامه‌ای ارکان جامعه حسابداران رسمی قرار گیرد.

در حال حاضر به دلیل انجام نشدن اقدامات جدی در احصای حقوق حرفه‌ای اعضا، اطمینان از تعادل نسبی بین حق و تکلیف آنان قابل احراز نبوده و در چنین شرایطی احقاق حقوق مزبور و حفظ و صیانت از آنها چگونه میسر است؟ در این اوضاع و احوال، رعایت یکسان تکالیف (الزامات حرفه‌ای) از سوی کلیه اعضا به خصوص موسسات حسابرسی که برخی از آنها در تامین مقدمات و امکانات اولیه فعالیت حرفه‌ای با مشکل جدی مواجه هستند، چگونه می‌تواند مورد انتظار باشد؟ به فرموده امیرالمومنین علی (ع) «در هیچ موردی نمی‌توان کسی را مکلف به انجام کاری دانست جز آنکه حقی متناسب و متعادل با آن برای او در نظر گرفت.»

آسمان جامعه حسابداران رسمی را غباری فرا گرفته که هر ساله بر غلظت آن افزوده می‌شود، امید همه اعضا این است که این غبار ناشی از فعالیت‌های عمرانی و سازنده با نیات خیر باشد نه تخریبی و فرسایشی به منظور تامین منافع عده‌ای خاص، که در غیر این صورت تحمل آن میسر نخواهد بود.

بخش اعظم اعضای جامعه حسابداران رسمی، در پایین دست در انتظار جریان آب زلال هستند و امید به رانده شدن اندک ماهیگیران گل‌آلود کننده آب در بالا دست دارند. بیاییم با حضور گسترده ولی هوشمندانه و آگاهانه در انتخاب چهارمین دوره شورای عالی، مسوولیت اجتماعی خود را به نحو شایسته ایفا کنیم.

*حسابدار رسمی