احسان حاجی

نظام پایه طلا و کاربرد سکه طلا در مبادلات تجاری، ریشه در گذشته دور دارد. ملت‌ها از دیرباز سکه‌هایی از فلزات ارزشمند از جمله مس، نقره و طلا ضرب و از آن‌ها به عنوان وسیله‌ای برای مبادله، واحد ارزش‌گذاری و محاسبه و نیز برای نگهداری و انباشت ثروت استفاده می‌کردند. در این میان، کاربرد سکه‌های طلا و نقره گسترده‌تر شد و سرانجام طلا به دلیل کمیابی و وی‍‍‍‍ژگی‌های برجسته خود به عنوان ارزشمندترین فلز قیمتی جایگاه معتبری در نظام پولی کشورها به ‌دست آورد.

قبل از این که نقش پول جدید (اسکناس) در اقتصاد کشورها گسترش پیدا کند سکه طلا یک وسیله پرداخت معتبر در اکثر نقاط جهان تلقی می‌شد و برای انجام مبادلات خارجی هم مورد استفاده قرار می‌گرفت.

پس از انقلاب صنعتی و پیدایش تولید انبوه، با توجه به افزایش چشمگیر در حجم تجارت بین‌المللی به نظر می‌آمد که جابه‌جایی مقادیر زیادی طلا برای انجام این مبادلات کاری دشوار و غیرعملی است. با این دیدگاه دولت‌ها و دست‌اندرکاران تجارت به فکر ایجاد یک وسیله پرداخت آسان‌تر و مطمئن‌تر افتادند که همان پول جدید یعنی کاغذی و اعتباری بود.

لازم به یادآوری است که پول‌های سکه‌ای دارای ارزش ذاتی بودند یعنی محتوای فیزیکی آن‌ها که از نوع فلز قیمتی بود ارزش آن‌ها را تعیین می‌کرد. با توجه به این که ارزش پول کاغذی باید مبنایی معتبر و شناخته شده داشته باشد طلا به عنوان این مبنا انتخاب شد. چون پول همه کشورها به تدریج به طلا وابسته شد، بنابراین تعیین نرخ تبدیل پول‌های کشورهای مختلف نیز براساس مقدار محتوای طلای آن‌ها که به صورت رسمی و قانونی تعریف شده بود به آسانی انجام می‌گرفت. تا پایان قرن نوزدهم اکثر کشورهایی که نقش مهمی در تجارت بین‌المللی داشتند نظام پولی پایه طلا را در کشورهای خود پیاده کرده بودند.

ایالات متحده، انگلستان، آلمان و ژاپن از جمله این کشورها به شمار می‌آیند. با تعیین یک استاندارد عمومی بر حسب طلا تبدیل پول همه کشورها به یکدیگر به‌سادگی امکان‌پذیر‌ شد زیرا ارزش پول برحسب طلا تعریف شده و نسبت محتوای طلا و پول نرخ تبدیل آن‌ها را مشخص می‌کند.

مثال: دولت انگلستان پوند یا لیره استرلینگ را به عنوان پول رسمی و رایج کشور معرفی کرده و ارزش یک پوند را معادل ۲/۰‌ گرم طلای خالص معین کرده است. دولت فرانسه فرانک را به عنوان پول رسمی کشور نامیده و ارزش آن را معادل ۱/۰‌ گرم طلا معین کرده است. حال نرخ تبدیل پوند به فرانک با بیان نسبت محتوای طلایی آن‌ها مشخص می‌شود.

£۱= ۲Fr و (۲=۱/۰÷ ۲/۰)

www.irfx.ir