تشریح جزئیات معامله قرارداد آتی سهام

عکس: نگار متین‌نیا

فارس- با عملیاتی شدن اجرای قرارداد آتی سهام در اوایل سال ۸۹، ضمن تنوع بخشی به بازار سرمایه، انتظار می‌رود به جمع سرمایه‌گذاران کنونی بازار و فعالان آن افزوده شود چرا که سرمایه‌گذاران در برابر پرداخت ۱۰درصد از ارزش قراردادی سه ماهه، می‌توانند نسبت به معامله قرارداد آتی سهام اقدام کنند. از سوی دیگر شرکت‌های حاضر در بورس به استفاده از این امکان کشیده خواهند شد اما طبق دستورالعمل پذیرش قرارداد آتی سهام در شرکت بورس، معاملات قرارداد آتی سهم یک شرکت خاص پس از پیشنهاد بورس و تایید هیات پذیرش امکان پذیر خواهد بود.

در مرحله بعد، بورس برای پذیرش قراردادهای آتی سهم گزارش توجیهی شامل اطلاعات آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده شرکت، اطلاعات یکساله‌ای شامل تعداد روزهای داد و ستد شده سهام و دفعات دادو‌ستد، تعداد و ارزش سهام داد و ستد شده، میانگین ارزش معاملات ماهانه، میانگین تعداد سهام منتشره، تعداد و درصد سهام شناور آزاد شرکت، تعداد سهامداران، روند قیمتی، پیشنهاد دامنه نوسان قیمت روزانه قرارداد آتی، ‌سهم پایه، سقف مجاز موقعیت‌ها، سقف بازار و سقف حجم سفارش، مشخصات قرارداد آتی موضوع ماده ۲ دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در شرکت بورس و سایر اطلاعات مهم (به تشخیص بورس یا درخواست هیات پذیرش) را به هیات پذیرش ارائه می‌کند.

براساس این گزارش، سهم پایه قرارداد آتی از میان شرکت‌های پذیرفته شده در بورس که در آخرین فهرست ۵۰ شرکت برتر قرار دارند، انتخاب می‌شود مشروط بر این که درصد سهام شناور آزاد آنها از ۲۰ درصد بیشتر باشد.

هیات پذیرش نیز در حالی باید حداکثر ظرف ۳۰ روز پس از دریافت گزارش و مستندات مربوط،‌ نظر کتبی خود را با ذکر دلایل مبنی بر تایید یا رد پذیرش قرارداد آتی سهم مربوطه اعلام کند که در صورت تایید پذیرش، بورس حداکثر ظرف ۳ماه از تاریخ اعلام هیات پذیرش، نسبت به درج قرارداد آتی سهم مربوطه در فهرست قراردادهای آتی سهم پذیرفته شده اقدام می‌کند.

علل لغو یا تعلیق پذیرش قراردادهای آتی سهام

این در حالی است که شرکت بورس درصورت حذف سهام پایه از فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، عدم رعایت درصد سهام شناور ۲۰درصدی یا سایر شرایط، می‌تواند پذیرش قراردادهای آتی سهم را لغو یا تعلیق کند.

کارکردهای بازار جبرانی

براساس این گزارش، دستورالعمل اجرایی معاملات قراردادهای آتی در شرکت بورس در ۸ فصل و ۷۱ ماده تهیه و تدوین شده و طبق تبصره یک ماده ۳۷ این دستورالعمل، بازار جبرانی آن در دوره زمانی یک ساعت پس از پایان جلسه معاملات روزانه گشایش می‌یابد. این بازار برای کارگزار یا مشتریانی که به تعهدات خود در ارتباط با وجه تضمین عمل نکرده‌اند، جهت بستن موقعیت تعهدی باز گشایش می‌یابد.

این در حالی است که بازار جبرانی متشکل از ۴ دوره ۱۵ دقیقه‌ای حراج پیوسته بوده و دامنه نوسان قیمت روزانه در دوره اول حراج پیوسته دو برابر، در دوره دوم سه برابر و در دوره سوم ۴ برابر دامنه نوسان قیمت بازار است. دوره چهارم نیز بدون محدودیت نوسان قیمت است.

از طرف دیگر در ابتدای هر دوره حراج پیوسته، ناظر بازار با ثبت سفارش بازار در سامانه معاملاتی و بر اساس فهرست اعلامی اتاق پایاپای و با اولویت زمان گشایش موقعیت تعهدی، اقدام به بستن موقعیت‌های باز مشتریان یا کارگزاران بدهکار می‌کند. اما اگر بخشی از سفارش‌های مشتریان بدهکار تطبیق داده نشود، دوره حراج پیوسته بعدی آغاز می‌شود.

عملیات به روز رسانی حساب‌ها پس از بسته شدن بازار جبرانی بر اساس آخرین قیمت تسویه روزانه جلسه معاملات انجام ‌شده و وجه تضمین اولیه برای ورود مشتریان دیگر به بازار جبرانی بیش از وجه تضمین اولیه در جلسه معاملات است که توسط بورس تعیین می‌شود.