سنا- عضو هیات‌مدیره و معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار از تصویب راه‌اندازی صندوق طلا و بررسی بیشتر اوراق قرضه طلا در کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار خبر داد. دکتر «قاسم محسنی« افزود: در جلسه اخیر کمیته فقهی سازمان بورس، راه‌اندازی صندوق طلا به تصویب رسید، اما تشکیل اوراق قرضه طلا به بررسی بیشتر موکول شد.

بورس و امین متقاضی راه‌اندازی صندوق طلا و ارز

عضو هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: شرکت‌های بورس اوراق بهادار تهران و تامین سرمایه امین دو تقاضا برای تاسیس صندوق‌های قابل‌معامله در بورس (ETF) به سازمان ارائه کردند. وی با بیان اینکه این دو شرکت خواستار تاسیس صندوق‌های طلا و ارز هستند، افزود: این شرکت‌ها معتقدند که راه‌اندازی این صندوق‌ها از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه هستند و مدیران این شرکت‌ها در جلسه امکان‌سنجی، تشریح و معرفی این صندوق‌ها اعلام کردند که افرادی در کشور هستند که تمایل به سرمایه‌گذاری در طلا و ارز دارند. وی به نوسانات نرخ ارز اشاره کرد و افزود: این شرکت‌ها قصد دارند تا با راه‌اندازی این صندوق‌ها، در ابتدا خود را از نوسانات نرخ ارز و تورم مصون داشته و از مزایای افزایش نرخ ارز بهره‌مند شوند. عضو هیات‌مدیره سازمان بورس درباره تشکیل صندوق طلا نیز اظهار داشت: تجربه نشان داده است که هر موقع سایر بازارها رو به رکود است، قیمت‌های طلا افزایش می‌یابد. (یعنی طلا عکس سایر بازارها حرکت می‌کند). وی اضافه کرد: وجود ارز و طلا در مدیریت سبد دارایی‌های شرکت‌ها و موسسات می‌تواند در تنوع سازی و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری موثر باشد. دکتر محسنی کاهش هزینه مبادلات، ریسک سرقت، ریسک تقلب و کاهش هزینه نگهداری را از مهم‌ترین مزیت‌های راه‌اندازی صندوق‌های طلا و ارز اعلام کرد که این مزیت‌ها می‌تواند عامل مهمی برای حضور سرمایه‌گذاران در این صندوق‌ها باشد.

معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: این معاونت دو پیشنهاد راه‌اندازی اوراق قرضه طلا و ارز را به درخواست‌های شرکت بورس و شرکت تامین سرمایه امین اضافه کرد تا بسته جامعی برای بررسی به کمیته فقهی و مدیریت پژوهش، تحقیق و مطالعات اسلامی سازمان بورس ارسال شود. وی خاطر‌نشان کرد: وجوه جمع‌آوری شده در صندوق‌های طلا و ارز تنها صرف خرید و نگهداری طلا و ارز خواهد شد، ولی در اوراق قرضه طلا و ارز رابطه‌‌ای بین آنها وجود نخواهد داشت. دکتر محسنی افزود: ناشران اوراق قرضه وجوه جمع‌آوری شده را صرف خرید طلا و ارز نمی‌کنند، بلکه این وجوه را در پروژه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری خواهند کرد. وی با بیان اینکه نقش اقتصادی اوراق قرضه طلا و ارز بیشتر از صندوق‌های طلا و ارز است، گفت: اما نوسانات هر دو متناسب با تغییرات نرخ طلا و ارز خواهد بود. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس اظهار داشت: در این شرایط ریسک «نکول» صندوق‌های طلا و ارز کمتر از اوراق قرضه این محصولات خواهد بود.

سختگیری نمی‌کنیم، اما...

دکتر محسنی تاکید کرد: با توجه به شرایط فوق، نیازی به سخت‌گیری‌های سازمان بورس و اوراق بهادار برای صدور مجوز صندوق‌های طلا و ارز وجود ندارد، اما نقش اقتصادی ضعیف‌تری نسبت به اوراق قرضه دارند. وی به ریسک بالای اوراق قرضه طلا و ارز اشاره کرد و گفت: باید اطلاعات ناشران مورد ارزیابی قرار گرفته و ظرفیت ناشر برای قرض‌گیری مشخص شود که در آینده ریسک اعتباری این اوراق از طریق موسسات رتبه‌بندی تعیین خواهد شد. عضو هیات‌مدیره سازمان بورس اظهار داشت: این سازمان در صدور مجوز این اوراق باید احتیاط بیشتری به خرج دهد.

موافقت کمیته فقهی با صندوق طلا

معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: کمیته فقهی این سازمان در سه جلسه، بررسی راه‌اندازی صندوق طلا و اوراق قرضه طلا را انجام و نظر نهایی خود را اعلام کرد و براساس رای کمیته فقهی سازمان بورس، راه‌اندازی صندوق طلا مشکلی شرعی ندارد، اما باید تشکیل اوراق قرضه طلا مورد بررسی بیشتر قرار‌گیرد. دکتر محسنی درباره مکانیزم معاملات در صندوق طلا اظهار داشت: وجوه در پذیره نویسی اولیه جمع‌آوری خواهد شد، تا مدیر، صندوق طلایی را که قبلا مشخصات آن در امیدنامه ذکر شده است خریداری کند. وی با بیان اینکه طلا نزد یک امین که شخص حقوقی معتبری است، نگهداری خواهد شد، گفت: امین باید طلای خریداری شده بر اساس اطلاعات امیدنامه را از مدیر تحویل بگیرد تا ریسک تقلب کاهش یابد. سپس طلای خریداری شده، تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری (یونیت) می‌شود و یونیت‌ها نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وجوه و اوراق بهادار نگهداری خواهد شد و افرادی که در پذیره نویسی شرکت کرده‌اند، می‌توانند در بورس یا فرابورس این یونیت‌ها را معامله کنند. وی افزود: بر اساس اساسنامه صندوق‌های طلا یک بازارگردان خواهند داشت که مسوولیت آن درج قیمت‌های خرید و فروش این محصول در سیستم معاملات بورس است. زمانی که عرضه در بازار افزایش یابد، بازارگردان می‌تواند یک لات یونیت (مثلا هزار گرم) را در بازار جمع کند و به مدیر بدهد تا منابع مالی لازم را برای پرداخت به سرمایه‌گذاران به دست آورد. اما اگر تقاضا در بازار افزایش یابد، بازارگردان می‌تواند طلا از بازار خریداری کرده و به مدیر صندوق بدهد تا یونیت‌های لازم را برای عرضه در بازار فراهم کند.

۳ روش برای تاسیس اوراق قرضه طلا

عضو هیات‌مدیره سازمان بورس گفت: کمیته فقهی این سازمان سه روش را برای راه‌اندازی اوراق قرضه طلا تصویب کرده است.

در روش اول ناشر در امیدنامه خود برگه‌هایی به عنوان اوراق قرضه طلا منتشر خواهد کرد که در قبالش وجوه از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کند. در این روش، ناشر به وکالت از سرمایه‌گذاران، طلای معینی که در امیدنامه معرفی شده است را خریداری می‌کند و ناشر طلا را از جانب سرمایه‌گذار به خودش قرض می‌دهد تا مالکیت آن به لحاظ قانونی به وی برسد. دکتر محسنی اظهار داشت: ناشر می‌تواند طلای تصرف شده را برای اجرای پروژه‌های خود بفروشد. وی ادامه داد: ناشر موظف است در سررسید اوراق، مقدار طلا یا معادل ارزش ریالی به نرخ روز را به دارنده اوراق پرداخت کند. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس افزود: معاملات ثانویه این اوراق در بورس یا فرابورس مجاز بوده و مشکل شرعی نیز ندارد.

دکتر محسنی در مورد روش دوم راه‌اندازی اوراق قرضه طلا گفت: ناشر، طلایی را که در امیدنامه مشخص شده است به وزن معین در معرض فروش قرار می‌دهد، در حالی که این مقدار طلا را در اختیار ندارد. وی با بیان اینکه هم اکنون چنین معاملاتی در کشور انجام می‌شود، تصریح کرد: شرکت‌های خودروساز با پیش فروش محصولات خود این گونه معاملات را انجام می‌دهند.

عضو هیات‌مدیره سازمان بورس گفت: تاریخ تحویل طلا برای سرمایه‌گذاران عندالمطالبه بوده، اما دو طرف می‌توانند بر سر زمان رسید تحویل محصول توافق کنند. دکتر محسنی تصریح کرد: این اوراق در بورس یا فرابورس پذیرفته می‌شود

به طوری‌که معاملات آن در بازار ثانویه مشکل شرعی ندارد، زیرا معاملات دو طرف نقدی است. وی ادامه داد: بازارگردان این اوراق باید هر روز نرخ مرجع (مانند بانک مرکزی) را به عنوان سفارش خرید در سیستم معاملات اعلام کند تا این اوراق در بازار مورد دادوستد قرار‌گیرد. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس افزود: اوراق قرضه طلا مانند سپرده‌های کوتاه‌مدت بانکی است که بیشتر برای تامین مالی پروژه‌های کوتاه‌مدت شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی درباره روش سوم تشکیل اوراق قرضه طلا گفت: در این روش تاریخ تحویل کالا عندالمطالبه برای سرمایه‌گذاران نیست. دکتر محسنی افزود: این روش معامله سلف نامیده می‌شود، زیرا یک طرف معامله به صورت نقد است، ولی تحویل کالا بعدا انجام می‌شود و معامله آن در بازار ثانویه مجاز نیست، اما ناشر می‌تواند معادل همان برگه را به عنوان سلف موازی صادر کند.

به طور مثال، سرمایه‌گذار ۱۰۰ گرم طلا به سررسید ۵ سال از صندق طلبکار است اما اگر سرمایه‌گذار پس از گذشت شش ماه خواستار دریافت سرمایه‌اش باشد، ناشر می‌تواند طلا را فروخته و برگه دیگری را با سررسید ۵/۴ سال صادر کند. از سوی دیگر تمام اشخاصی که در سلف موازی معامله می‌کنند، مشغول خواهند بود، یعنی سرمایه‌گذار اولیه با وجود فروش اوراق خود از بازار خارج نشده است به طوری‌که در سررسید باید ۱۰۰ گرم طلا را از ناشر گرفته و به سرمایه‌گذار دوم بدهد. دکتر محسنی با بیان اینکه سرمایه‌گذار دوم نمی‌تواند طلای خود را به طور مستقیم از ناشر دریافت کند، افزود: این یکی از اشکالات روش سوم راه‌اندازی اوراق قرضه طلا است که باید از لحاظ فنی (نرم‌افزاری) و عملی مورد بررسی قرار‌گیرد. معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس خاطر‌نشان کرد: کمیته فقهی این سازمان پس از بررسی‌های تمامی جوانب، یکی از سه روش فوق را تصویب خواهد کرد. وی خاطر‌نشان کرد: بررسی صندوق ارز و اوراق قرضه ارز نیز در دستور بعدی کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار قرار دارد که پس از تصویب اطلاع‌رسانی می‌شود.