گروه بورس- مجید اسکندری: اولین همایش حسابرسی عملکرد توسط دیوان محاسبات در روزهای ۱۲ و ۱۳ مهر ماه سال جاری در مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار می‌شود.

«حسابرسی عملکرد» مقوله‌ای است که تاکنون در کشور ما کمتر به آن پرداخته شده است و آنچه بیشتر در کشور ما مرسوم بوده «حسابرسی رعایت» است. بدون شک، «حسابرسی رعایت» نمی‌تواند همه مقاصد قانونی را تامین کند و تنها می‌تواند به بخشی از آن بپردازد. دبیر همایش حسابرسی عملکرد معتقد است: «حفاظت از بیت‌المال تنها در بستر حسابرسی عملکرد معنی پیدا می‌کند.»

انقلاب در ابعاد مالی کشور

دکتر محمد علی عبدالله زاده، مدیر کل آموزش و بهسازی منابع انسانی دیوان محاسبات در گفت‌وگو با خبرنگار ما وظیفه اصلی دیوان محاسبات را مورد اشاره قرار داد و گفت: طبق قانون، وظیفه ما حفاظت و صیانت از بیت‌المال است و ما باید بدانیم، مسوولان اجرایی کشور چه میزان از بودجه‌ای را که تعیین شده هزینه‌ کرده‌اند.

وی افزود: البته در کشور ما در بسیاری از موارد پول هزینه شده، به هیچ وجه مقاصد قانون‌گذار را تامین نمی‌کند. به عنوان مثال در مقایسه عملکرد بخش دولتی با بخش خصوصی می‌بینیم هزینه بخش دولتی دو تا سه برابر هزینه بخش خصوصی در یک پروژه مشابه است، در حالی که در هیچ جای اسناد موجود نیز تخلفی مشاهده نمی‌شود، پس چه اتفاقی افتاده است. عبدالله‌زاده، ادامه داد: واقعیت این است که ما هیچ‌گاه عملکرد مدیران را ارزیابی نمی‌کنیم. بنابراین به نظر می‌رسد حرکت از «حسابرسی رعایت» به سمت «حسابرسی عملکرد» انقلابی اساسی در ابعاد مالی کشور باشد.

دبیر همایش یاد شده درباره وضعیت حسابرسی در کشور گفت: آنچه تاکنون در کشور ما رایج بوده، «حسابرسی رعایت» است که تنها با انجام آن مطابقت با قوانین و مقررات بررسی می‌شود، اما «حسابرسی عملکرد» پیچیده‌تر است و باید برای انجام آن از همه تخصص‌ها استفاده شود. این نوع حسابرسی در کشور ما با ابهامات زیادی مواجه است اما کشورهایی که به این سمت حرکت کرده‌اند، به نتایج خوبی دست یافته‌اند.

بودجه‌ریزی عملیاتی مقدمه حسابرسی عملکرد

عبدالله زاده توضیح داد: برخی بودجه‌ریزی عملیاتی را مقدمه حسابرسی عملکرد می‌دانند که این یکی از محورهای این همایش است و این موضوع که آیا بدون بودجه‌ریزی عملیاتی می‌توان حسابرسی عملکرد را انجام داد، بررسی خواهد شد.

دبیر همایش حسابرسی عملکرد یادآور شد: در کشور ما هنوز اهمیت حسابرسی عملکرد مشخص نشده، اما دیوان محاسبات از یک سال پیش به طور جدی کار را در این زمینه آغاز کرده و گروه‌های مطالعاتی در دیوان محاسبات، تجربیات دیگر کشورها را مطالعه کرده‌اند که این امر، ساختار دیوان محاسبات را متحول خواهد کرد.

مدیر کل آموزش دیوان محاسبات درباره دیگر محورهای همایش توضیح داد: یکی دیگر از موضوعات مورد بحث در این همایش این است که بررسی شود چه ساختاری برای دیوان محاسبات مناسب است، محور دیگر، استفاده از تجربیات دیگر کشورها مانند ترکیه و مالزی در حسابرسی عملکرد است.

عبدالله‌زاده تاکید کرد: اگر بخواهیم عدالت واقعی در کشور ایجاد شود و ارزیابی درستی از مدیران داشته باشیم باید به سمت بودجه‌ریزی عملیاتی و حسابرسی عملکرد برویم.

وی با اشاره به تشکیل کمیته علمی از مجر‌ب‌ترین اساتید حسابرسی در دیوان محاسبات از ۹ ماه پیش گفت: همایش حسابرسی عملکرد از چند محور اصلی تشکیل شده و هر کدام از اساتید مسوولیت یک محور را دارند، این محورها عبارتند از:

۱ - ساختار مناسب برای اجرای حسابرسی عملکرد در کشور ۲ - مزایای اجرای حسابرسی عملکرد در کشور و نقش آن در نظام پاسخ‌گویی ۳ - استانداردهای برنامه‌ریزی و اجرای حسابرسی عملکرد ۴ - استانداردهای گزارشگری حسابرسی عملکرد ۵ - چالش‌های تعیین معیارها در حسابرسی عملکرد ۶ - بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد و حسابرسی عملکرد ۷ - استفاده از تجربیات دیگر کشورها در حسابرسی عملکرد.

حسابرسی ناکافی

عبدالله‌زاده سپس گفت: به نظر من حسابرسی انجام شده در کشور، به طور دقیق گویای وضعیت مالی کشور نیست، زیرا دیوان محاسبات تاکنون از همه مجوزهای قانونی که دارد در بحث حسابرسی، استفاده نکرده است. قانون، دست دیوان محاسبات را باز گذاشته و می‌تواند به همه حوزه‌ها وارد شود که البته با اجرای حسابرسی عملکرد، می‌توان به خوبی به آن پرداخت.

وی خاطرنشان کرد: گزارش تفریغ بودجه باید بتواند همه ابعاد مالی کشور را توصیف کند، اما در حال حاضر به علت اینکه روش حسابرسی رایج، روش درست و دقیقی نیست، نمی‌تواند نتیجه درستی به همراه داشته باشد.

عبدالله‌زاده با اشاره به برخوردهای انجام شده گفت: برای بسیاری از تخلفات مالی که شامل تطابق نداشتن با قوانین و مقررات است، حکم صادر شده اما این احکام نتوانسته در کاهش روند تخلفات تاثیری داشته باشد زیرا تخلفات صورت گرفته ناشی از جهل به قانون بوده و مدیران اجرایی نیز به دلیل نوع کارشان به این روند ادامه داده‌اند.

دبیر همایش حسابرسی عملکرد درباره راهکار لازم برای جلوگیری از بروز تخلفات گفت: کار تحقیقاتی انجام شده از سوی دیوان محاسبات نشان می‌دهد که درصد بالایی از تخلفات به دلیل ندانستن مقررات مالی است، به این منظور ما کتابی را تدوین کرده‌ایم که شامل مجموعه‌ای از قوانین برای مدیران، مسوولان مالی و ذی‌حسابان است که از قانون اساسی تا آیین‌نامه‌های رایج دولتی را در بر می‌گیرد و اگر یک مدیر اجرایی حتی یک بار این کتاب را بخواند، تخلف نخواهد کرد.

تدوین استانداردهای حسابرسی دولتی

دبیر همایش حسابرسی عملکرد در ادامه گفت: یکی از مسائل مهم در حسابرسی این است که چرا حتی با رعایت قوانین دولتی، هزینه‌ها در پروژه‌های دولتی بالا است؟ پاسخ این است که ما عملکرد را ارزیابی نمی‌کنیم، هزینه فرصت‌ها را حساب نمی‌کنیم، اما حسابرسی عملکرد ما را به سمت ارزیابی عادلانه می‌برد.

عبدالله‌زاده افزود: دیوان محاسبات، پروژه تدوین استانداردهای حسابرسی دولتی را در دستور کار دارد که بر اساس این پروژه یک ساله، استانداردها تدوین خواهد شد و بر اساس آن حسابرس می‌تواند نظر بدهد.

وی اظهار امیدواری کرد: تا ۹ماه دیگر این استانداردها تدوین شده و امیدواریم زمینه اجرای آن فراهم شود.

وی در پاسخ به خبرنگار ما در خصوص وجود مراجع متعدد نظارتی و امکان ایجاد تداخل در حوزه‌های کاری آنها گفت: به منظور جلوگیری از تداخل، شورای هماهنگی دستگاه‌های نظارتی شامل سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات، سازمان حسابرسی، دیوان عدالت اداری و وزارت اطلاعات تشکیل شده که مسوولیت کارگروه برنامه، آموزش و تحقیقات آن با دیوان محاسبات است.

عبدالله‌زاده همچنین از انتخاب «حسابرسان معتمد دیوان محاسبات» خبر داد و گفت: حسابرسانی از بخش خصوصی به منظور مشارکت بخش خصوصی با دیوان محاسبات انتخاب خواهند شد که این موضوع در معاونت برنامه‌ریزی و امور اجرایی دنبال می‌شود.

دبیر همایش یاد شده درباره مخاطبان این همایش گفت: تاکنون بیش از ۱۵۰ مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شده که در سطوح A و B و C طبقه‌بندی شده و در آینده تدوین و منتشر خواهد شد. این مقالات در دو روز به شرکت‌کنندگان که شامل تشکل‌های حرفه‌ای حسابرسی، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط، ذی‌حسابان، مدیران مالی و اجرایی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و اساتید دانشگاه‌ها هستند ارائه خواهد شد.