شروین شهریاری

* پرسش از آقای سید موسی گیلانی از طریق پست الکترونیک: با توجه به اجرای طرح‌های توسعه و رشد ظرفیت تولید فولاد مبارکه بر مبنای گزارش‌های شرکت تا میزان ۲/۷‌میلیون تن رشد سودآوری شرکت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ در خصوص طرح‌های توسعه هر شرکت لازم است ابتدا با فرآیند تولید آشنا شده و سپس آثار اجرای طرح‌های توسعه را بر سودآوری شرکت تخمین بزنیم. در مورد فولاد مبارکه نیز در ادامه سعی شده به زبان ساده فرآیند تولید تشریح شود.

واحد‌های تولیدی این شرکت را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:

۱ - واحد آهن‌سازی: در این واحد مواد اولیه شامل کنسانتره سنگ‌آهن و گندله تخلیه و همگن‌سازی می‌شوند. بخش گندله‌سازی در این قسمت سنگ‌آهن درشت دانه را به گندله خام تبدیل کرده و در نهایت در مدول‌های احیای مستقیم، گندله به آهن اسفنجی تبدیل می‌شود. آهن اسفنجی تولید شده به واحد فولاد‌سازی ارسال می‌شود. گفتنی است ظرفیت تولید آهن اسفنجی در سال ۸۵ در فولاد مبارکه حدود ۷/۴‌میلیون تن بوده و ظرفیت اسمی این واحد ۵‌میلیون تن در سال است.

۲ - واحد فولاد‌سازی: در این واحد با استفاده از کوره‌های قوس الکتریک، قراضه و آهن اسفنجی ذوب شده و سپس تصفیه می‌شود. بعد از آن در واحد ریخته‌گری، این فولاد مذاب به شمش تختال تبدیل می‌شود. اسلب فولادی تولید شده در این واحد به واحد نورد گرم ارسال می‌شود. گفتنی است ظرفیت تولید خام در سال ۸۵ در فولاد مبارکه حدود ۴/۴‌میلیون تن بوده است.

۳ - واحدهای نورد: در بخش نورد گرم با استفاده از شمش فولاد، تولید محصول نهایی (ورق و کلاف گرم) انجام می‌شود. همچنین واحدهای نورد سرد و محصولات پوشش دار نیز با مصرف محصولات این واحد می‌توانند پردازش ورق فولادی را انجام داده و آن را به محصول سرد یا پوشش دار تبدیل کنند. البته اخیرا با توجه به هزینه‌های پردازش ورق گرم و تفاوت ناچیز قیمت ورق سرد و گرم در بازار، فولاد مبارکه تولید این محصول را محدود کرده و تمرکز خود را بر تولید و فروش محصولات گرم قرار داده است. گفتنی است در سال ۸۵ ظرفیت تولید محصولات گرم با احتساب تولیدات واحد سبا حدود ۷/۴‌میلیون تن بوده است. باید توجه کرد واحد سبا یک واحد پیوسته فولاد‌سازی و تولید نورد است که با مصرف آهن اسفنجی و قراضه، محصول گرم تولید می‌کند. ظرفیت اسمی تولید آن ۷۰۰هزار تن در سال است که به سبب مشکلات تولید با حدود نصف ظرفیت اسمی کار می‌کند.

با توجه به توضیحات فوق، شمایی کلی از فرآیند تولید در فولاد مبارکه ترسیم شده است. حال با توجه به این موارد به بررسی طرح‌های توسعه می‌پردازیم؛

مبارکه برنامه اجرای سه طرح توسعه را به بازار اعلام کرده است که دو مورد از آن واحدهای فولادسازی و دیگری توسعه ظرفیت سبا تا ۴/۱‌میلیون تن در سال است. بنابراین مشاهده می‌کنیم که در صورت اجرای طرح‌های توسعه زیرسقف‌سازی و شهید خرازی (که به ترتیب در سال‌های ۸۷ و ۸۸ به بهره‌برداری می‌رسند) بر ظرفیت تولید محصولات گرم که در حال حاضر اصلی‌ترین بخش فروش را تشکیل می‌دهد، اضافه نخواهد شد، بلکه تنها به توسعه ظرفیت تولید فولاد خام (که در بند ۲ در بالا به آن اشاره شد) افزوده خواهد شد. باید توجه داشت که عمده ارزش افزوده فولاد مبارکه از تولید نورد و دارا بودن ظرفیت‌های تولید پیوسته و همگن در هر سه بخش (آهن‌سازی، فولاد‌سازی و نورد) ناشی می‌شود و در صورت ثابت ماندن ظرفیت تولید دو واحد آهن اسفنجی و نورد، رشد ظرفیت فولاد‌سازی نمی‌تواند به معنای افزایش سودآوری مبارکه با ضریب خطی باشد. تفسیر ساده این مطلب به آن معنا است که ارزش افزوده‌ای که فولاد مبارکه در حال حاضر در ظرفیت ۸/۴‌میلیون تنی محصولات گرم دارا است، قابل تعمیم به طرح‌های توسعه فولاد‌سازی نخواهد بود، هر چند اجرای این طرح‌ها به طور قطع با حاشیه کمتری بر سودآوری شرکت موثر می‌باشد. گفتنی است در خصوص پیشرفت کار این طرح‌های توسعه نیز باید به روند کند اجرای آنها اشاره کرد که با وجود اعلام قبلی کماکان در گزارش ۹‌ماهه نیز پیشرفت کار محسوسی گزارش نشده است؛ یک فرضیه محتمل در این خصوص می‌تواند عدم تامین به موقع تجهیزات لازم باشد.

در رابطه با رقم ۲/۷‌میلیون تن که خواننده محترم در خصوص ظرفیت فولاد‌سازی بدان اشاره نمودند نیز باید توجه کرد که مطابق اعلام قبلی اجرای فاز اول این طرح در سال آینده مد نظر است که ظرفیت واحد فولاد‌سازی را از ۴/۴ کنونی به ۴/۵‌میلیون تن می‌رساند و رسیدن به ظرفیت ۲/۷‌میلیون تنی بعد از اجرای فاز اول مدنظر خواهد بود.

در مجموع با توجه به نکات فوق به نظر می‌رسد محاسبه سودآوری مبارکه در سال ۸۷ باید بیشتر بر مبنای تخمین قیمت‌های فروش صورت پذیرد و درخصوص آثار اجرای طرح‌های توسعه با توجه به ماهیت این طرح‌ها و پیشرفت کار آنها و ملاحظات اولین سال بهره‌برداری، با رعایت جانب احتیاط باید به انتظار گزارش‌های آتی شرکت بمانیم.

Shahriary_sh@yahoo.com