شروین شهریاری

پرسش از آقای راشدی از طریق پست الکترونیک: در روزهای اخیر مشاهده می‌کنیم که با وجود اخبار سیاسی مثبت، وضعیت سهام پرپتانسیل بازار تغییر نکرده است و تقاضا به سمت برخی سهام فرعی (نظیر گروه سیمان)‌ که وضعیت مبهمی دارند، متمایل شده است. علت این مساله چیست و آیا می‌توان به رونق بازار در کوتاه‌‌مدت امیدوار بود؟‌

پاسخ:‌ فصل زمستان همزمان با مقتضیات خود در طبیعت، معمولا تاثیرات مشابهی نیز در بورس تهران دارد که منشا آن به دلایل بنیادی باز می‌گردد. بارها اشاره شده که در بازار سرمایه «آینده» مورد معامله قرار می‌گیرد و ضریب کمی این آینده نگری P/E نام دارد. این کسر دو جزء کاملا مرتبط با یکدیگر دارد که تغییرات EPS (سود هر سهم) فقط در اختیار شرکت است. بنابراین معامله‌گران تنها در یک جزء؛ یعنی همان P دخل و تصرف دارند و تغییرات قیمت نیز خود معلول عرضه و تقاضا است. در بازارهای سهام هر زمان معامله‌گران خطری را متوجه E ببینند، تقاضا را کاهش می‌دهند و متعاقب آن فزونی عرضه منجر به کاهش P/E می‌شود. زمستان یکی از فصولی است که معامله‌گران بورس تهران به صورت سنتی رویه احتیاط را پیش می‌گیرند و علت آن هم عدم اطلاع از EPS آتی است. واقعیت این است که تجربه چندین سال اخیر در بازار، خاطرات ناخوشایندی از اعلام سود سال آتی با شکاف منفی نسبت به پیش‌بینی جاری را در اذهان معامله‌گران ثبت کرده است. این مساله منجر به کاهش تقاضا و افزایش عرضه تا هماهنگ شدن قیمت سهم با P/E قبلی (این بار با سود اعلامی سال آتی) می‌شود که همین امر زمینه احتیاط هر چه بیشتر معامله‌گران و رکود بازار را در زمستان تا زمان اعلام عایدات جدید فراهم می‌آورد. این نکته در مورد شرکت‌هایی که سودآوری آنها به قیمت محصولات جهانی وابسته است یا شرکت‌هایی که سود غیرقابل تکرار در سال مالی جاری داشته‌اند، بیشتر مشهود است. بنابراین در شرایط کنونی نیز بورس تهران متاثر از همین مساله بوده و فضای انتظار در کنار افزایش نرخ تورم و ابهامات سیاسی واقتصادی موجود که تخمین سودآوری آتی را دشوار کرده، زمینه‌ساز رکود بیش از پیش در بازار شده است. علاوه‌بر نکات مورد اشاره، کاهش فعالیت برخی نهادهای مالی فعال در بازار سرمایه (نظیر بیمه‌ها) با نزدیک شدن به پایان سال و زمان ایفای تعهدات نیز می‌تواند یکی از عوامل ایجادکننده رکود بورس در فصل زمستان باشد.

درخصوص اقبال بازار به آنچه خواننده محترم سهام فرعی نامیده‌اند، توجه به رفتار شناسی معامله‌گران نهادی در بورس تهران راهگشا خواهد بود. ۳۰ آذرماه پایان سال‌مالی برخی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ نظیر سپه، غدیر، ملی، امید، دانایان پارس و … است. با توجه به اینکه ارزش بازار سبد سرمایه‌گذاری‌ها، یکی از معیارهای تعیین‌کننده در ترازنامه و صورت سود و زیان است، این شرکت‌ها با نزدیک شدن به موعد سال مالی می‌کوشند با حمایت از سهام شاخص زیر مجموعه و رشد قیمت روز آنها، وضعیت سبد خود را در تاریخ ترازنامه بهبود بخشند.

این مساله در کنار برخی معاملات و جابه‌جایی‌های بلوکی به منظور شناسایی سود حاصل از فروش سرمایه‌گذاری‌ها باعث اقبال موقت به سهام برخی شرکت‌ها می‌شود که اغلب در طول سال کم‌تحرک هستند، البته نکته اخیر به صورت کلی مورد اشاره قرار گرفته و منظور نگارنده به طور خاص سهام صنعت سیمان نبوده است.

پرسش بدون ذکر نام: تحلیلی از میزان سودآوری شرکت آلومینیم ایران (ایرالکو) در سال جاری ارائه دهید.

پاسخ: آلومینیم ایران برای سال جاری تولید و فروش ۱۲۰‌هزار تن انواع شمش آلومینیم را در بودجه پیش‌بینی کرده است و قیمت فروش محصولات خود را نیز بر مبنای نرخ جهانی ۲۸۰۶ دلاری آلومینیم در نظر گرفته است. این مساله به این معنا است که اگر قیمت‌های جهانی آلومینیم به‌طور میانگین در طول سال در این محدوده نوسان کند، ایرالکو به سود عملیاتی خود دست خواهد یافت؛ اما با هر ۱۰‌دلار کاهشِ این میانگین، با توجه به تولید ۱۲۰هزار تنی و نرخ دلار ۹۳۰۰‌ریالی، حدود ۶۷‌ریال از سود عملیاتی هر سهم کسر خواهد شد. البته کاهش قیمت ماده اولیه (آلومینا) این رقم را تعدیل می‌کند، اما در مجموع قیمت فروش محصول نهایی مهم‌ترین نقش در سودآوری «ایرالکو» را خواهد داشت. با توجه به این مساله و در نظر داشتن قیمت‌های جهانی میانگین آلومینیم از ابتدای سال جاری (حدود ۲۵۰۰‌دلار)، دست یابی به پیش‌بینی سود ۳۰۰ تومانی برای « فایرا » دشوار به نظر می‌رسد. البته ذکر این نکته ضروری است که محاسبات فوق در بخش سود عملیاتی شرکت مؤثرند و تأثیر سایر رویدادها بر سود خالص (نظیر فروش بخشی از دارایی‌های غیرمولد ایرالکو که شایعاتی در مورد آن وجود دارد) در این برآورد در نظر گرفته نشده است.

گفتنی است برخی تحلیل‌گران بازار جهانی فلزات، اکنون خوش آتیه‌ترین فلز را از لحاظ امکان افزایش قیمت در میان مدت آلومینیوم می‌دانند که این پیش‌بینی در صورت تحقق می‌تواند وضعیت بنیادی ایرالکو را دستخوش تغییرات مهمی کند.

Shahriary_sh@yahoo.com