شروین شهریاری

پرسش از خانم نکیسا از طریق پست الکترونیک: افت فعلی بازار تا کجا ادامه خواهد یافت و راهکار برون رفت از وضعیت فعلی بورس چیست؟ همانطور که مستحضرید بورس تهران در حال حاضر در پی افت شدید قیمت جهانی مواد خام در حال انعکاس این رخداد در قیمت سهام شرکت‌های مرتبط است. از آنجا که ابزار کنترلی (نظیر حجم مبنا و محدوده نوسان) افت بازار را کنترل می‌کنند این فرآیند در حال حاضر به یک روند فرسایشی و طولانی مدت تبدیل شده است هر چند عکس‌العمل کلی بازار در افزایش عرضه و کاهش قیمت‌ها به طور کلی منطق اقتصادی همخوانی دارد. به هر حال آنچه مسلم است در حال حاضر سرمایه‌گذاران بورس تهران در کنار مدیران شرکت‌ها و مسوولان جدید بورس با یک مساله مشترک مواجه هستند و برای گذار موفقیت‌آمیز از دوران رکود فعلی نیاز به یک جزم و هم‌اندیشی جمعی هستیم.

در ادامه به منظور برون رفت از شرایط فعلی به سه راهکار اولیه اشاره شده است:

۱ - در حال حاضر اکثر شرکت‌های شاخص بازار در شمول دستورالعمل رفع گره‌های معاملاتی قرار داشته و افت شتابان قیمتی را شاهد هستند. این مساله به هراس در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار به طور کلی دامن زده است. یک راهکار در چنین وضعیتی می‌تواند خروج نمادها از شمول گره باشد. این اتفاق می‌تواند با همکاری چند سهامدار عمده و با خرید نصف حجم مبنای سهام شرکت در هر ده روز معاملاتی صورت گیرد. این رویه می‌تواند افت بازار را به تعویق انداخته و البته وضعیت معاملات را در حالت قفل نگه دارد. این تصمیم می‌تواند به امید بهبود وضعیت بازار جهانی، افت کنونی بازار را موقتا متوقف کند. نمونه این رویه را در حال حاضر می‌توان در مورد معاملات سرمایه‌گذاری امید و رویکرد بانک سپه نسبت به سهام این شرکت مشاهده کرد.

در تحلیل این راهکار باید گفت که مطالعه سابقه موجود در وضعیت‌های مشابه نشان می‌دهد که کارآمدی این رویه مورد تردید است و ورود نقدینگی جدید و ایجاد تعادل در بازار سرمایه را به تعویق انداخته و احتمالا نمی‌تواند به عنوان یک راهکار موثر مد نظر قرار گیرد.

۲ - یکی دیگر از روش‌های قابل اشاره در حال حاضر بازارگردانی سهام شاخص در بازار است. هر چند پدیده بازارگردانی در بورس تهران به طور کلی تجربه موفقی را در اذهان فعالان بازار ثبت نکرده، اما در شرایط فعلی می‌توان به طور محدود از اجرای این روش به منظور ایجاد تعادل در بازار استفاده کرد. استفاده از بازارگردانی این مزیت را دارد که می‌تواند فشار عرضه را کنترل کند و با منابع نسبتا محدودتر تعادل نسبی را در نمادهای شاخص بازار ایجاد کند. در این حالت حتی می‌توان محدودیت فروش ۲۵۰۰ سهمی از هر کد را به بازارگردان قرارداد تا از فشار افسار گسیخته عرضه توسط نهادهای حقوقی جلوگیری شود.

در تحلیل این راهکار باید گفت اجرای این رویه وزنه منفعت را به سمت سرمایه‌گذاران خرد سنگین می‌کند، اما حداقل می‌تواند با ایجاد جوی از آرامش به تعادل کل بازار کمک کند. بنابراین اجرای بازارگردانی هر چند نقد شوندگی سریع را برای سرمایه‌گذاران تامین نمی‌کند، اما می‌تواند با کاهش جو هراس کنونی در سرمایه‌گذاران، نوعی آرامش و اعتماد نسبی را به فعالان بازار بازگرداند که با گذشت زمان می‌تواند منجر به کاهش خروج سرمایه و اخذ تصمیمات منطقی‌تر توسط ایشان گردد. گفتنی است بازار گردانی سهام چادرملو و گل‌گهر در شرایطی مشابه در سال‌های ۸۳ و ۸۴ نیز در بورس تهران به اجرا در آمده است.

۳ - ارزشگذاری بنیادی در مورد اغلب سهام شاخص بازار نشان می‌دهد که این سهام تا محدوده ارزش ذاتی خود (حتی با وجود افق تاریک قیمت‌های جهانی کالا) فاصله زیادی ندارند.

این مساله به این معنا است که بخش اعظم سقوط در نمادهای شاخص بازار در حال حاضر به وقوع پیوسته و این سهام در معرض افزایش جذابیت تقاضا قرار دارند. به این ترتیب راهکار سوم می‌تواند در حال حاضر در پیش گرفتن رویه انتظار باشد تا با تداوم شمول در گره‌های معاملاتی سهام شاخص بازار پس از یک افت دیگر تعادل نسبی را تجربه کنند و بدین ترتیب آرامش به بازار بازگردد. در خصوص زمان وقوع این مساله ؛ مطالعه تاریخی بر نوسانات شاخص قیمت نشان می‌دهد که سطح ۹۰۰۰ تا ۹۱۰۰‌واحد به عنوان یک مقاومت معتبر در حفظ شاخص در چهار سال گذشته عمل کرده و در شرایط کنونی نیز مقایسه قیمت‌ها و سطوح ارزندگی نشان می‌دهد که بورس تهران در این سطح احتمالا آمادگی یک واکنش حمایتی مناسب را در برابر افت بیشتر قیمت‌ها خواهد داشت. گفتنی است موارد مطرح شده صرفا به عنوان راهکارهای اولیه به منظور برون رفت از شرایط کنونی مطرح شده‌اند و با هم‌اندیشی فعالان و مسوولان بازار می‌توان راه‌حل‌های متنوعی را کشف و به موقع اجرا گذاشت.

Shahriary_sh@yahoo.com