شروین شهریاری

*پرسش از آقای «ممدوحی» از طریق پست الکترونیک: با توجه به کاهش قیمت‌ سهام ملی مس، تاثیر این مساله بر شرکت‌های دارنده این سهم که در خصوصی‌سازی آن شرکت کرده‌اند چگونه خواهد بود؟ پاسخ: فنون تحلیل بنیادی در بسیاری از حوزه‌ها همپوشی زیادی با مباحث حسابداری دارد، بنابراین یکی از گام‌های موثر در راستای تسلط بر حوزه تحلیل بنیادی، آشنایی و تسلط نسبی بر مفاهیم علم حسابداری به ویژه استانداردهای حسابداری و تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی است. برای پاسخ به این پرسش باید به یکی از استانداردهای حسابداری که مربوط به سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود، رجوع کرد. مطابق استاندارد شماره ۱۵ در زمینه طبقه‌بندی یک سرمایه‌گذاری در ترازنامه، هنگامی که در عمل محدودیت‌هایی در واگذاری آن توسط واحد تجاری (شرکت) طی دوره مالی آتی وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاری مزبور باید در ترازنامه در بخش دارایی‌های غیر‌جاری و در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت طبقه‌بندی شود.به این ترتیب از آنجا که مالکیت سهام ملی مس تا چهار سال آتی و تسویه اقساط در وثیقه دولت خواهد بود، این سرمایه‌گذاری مطابق شرط بیان شده در استاندارد (غیر‌قابل واگذاری بودن) در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت ترازنامه شرکت‌های سرمایه‌گذاری طبقه‌بندی خواهد شد. در بخش دیگری از استاندارد شماره ۱۵ آمده است: «از آنجا که سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت برای زمانی طولانی نگهداری می‌شوند، ارزش بازار آنها از نظر ارتباط با اندازه‌گیری سود و زیان یک دوره مالی شرکت اهمیت چندانی ندارد، زیرا مدیریت شرکت، قصد یا امکان آن را ندارد که این ارزش را از طریق فروش سرمایه‌گذاری متبلور سازد. بنابراین سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت به روش «بهای تمام شده پس از کسر ذخیره کاهش دائمی در ارزش» در ترازنامه انعکاس داده می‌شود.همان‌طور که ملاحظه می‌شود با این رویه مطابق استاندارد حسابداری، ارزش بازار هر سهم ملی مس در پایان سال جاری، تاثیری در سود و زیان یا الزام به اخذ ذخیره کاهش برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری خریدار این بلوک ایجاد نخواهد کرد و آنها می‌توانند این سرمایه‌گذاری خود را در سرفصل سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت در ترازنامه طبقه‌بندی کنند.

البته در اینجا نکته ظریفی نیز وجود دارد و آن هم قید کلمه «دائمی» در عبارت «بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره کاهش دائمی در ارزش» در متن استاندارد حسابداری است. همین مفهوم دائمی بودن یا نبودن کاهش ارزش در یک سرمایه‌گذاری، اغلب محل اختلافات عدیده‌ای بین حسابرسان و هیات‌ ‌مدیره شرکت‌های سرمایه‌گذاری بوده است.طبق رویه موجود، اگر در پایان نخستین دوره مالی، ارزش بازار سرمایه‌گذاری بلند‌مدت به نحو قابل‌ملاحظه‌ای کمتر از بهای تمام شده باشد، از آنجا که همواره شاخص ارزش‌گذاری منصفانه سرمایه‌گذاری، مطابق استاندارد «ارزش بازار» است، بنابراین حسابرس معمولا این مساله را با مدیریت شرکت سرمایه‌گذاری در میان می‌گذارد و البته در بیشتر موارد نیز با توضیح و ادعای مدیریت در مورد موقتی بودن این کاهش ارزش، مساله در گزارش حسابرس منعکس نمی‌شود.اما پس از طی چند دوره مالی، در صورتی که ارزش بازار، کماکان کمتر از بهای تمام شده باشد، این بار بازرس قانونی به طور قطع این بند با اهمیت را در گزارش خود به مجمع صاحبان سهام ارائه خواهد کرد که مطابق الزامات بورس معمولا شرکت ملزم به اخذ ذخیره کاهش، به میزان مورد نیاز خواهد شد.بنابراین با توجه به جمیع توضیحات، می‌توان پیش‌بینی کرد که در صورت کاهش احتمالی قیمت سهام ملی مس، هر چند در پایان سال جاری تهدیدی از بابت الزام به اخذ ذخیره کاهش متوجه خریداران این بلوک نخواهد بود، اما در دوره‌های مالی بعد، در صورت افت احتمالی سودآوری این شرکت و تثبیت قیمت سهام ملی مس در نرخ‌های کمتر از بهای تمام شده، اخذ ذخیره کاهش مطابق استاندارد برای این سرمایه‌گذاری بلند‌مدت اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

Shahriary_sh@yahoo.com