اجرای کنترل داخلی در شرکت‌ها باید تدریجی باشد

گروه بورس- مجید اسکندری: مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در حاشیه کنفرانس کنترل‌های داخلی اثربخش که روز چهارشنبه برگزار شد در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد درباره زمان اجرای کنترل داخلی در شرکت‌ها گفت: اولین کاری که «سازمان» در این زمینه انجام خواهد داد، پس از پایان فصل مجامع شرکت‌ها خواهد بود و تشکیل کمیته حسابرسی در شرکت‌ها و راه‌اندازی واحد حسابرسی داخلی را پیگیری خواهد کرد. امیر حمزه مالمیر افزود: از ابتدای سال آینده نیز شرکت‌ها موظفند گزارش کنترل داخلی خود را ارائه کرده و اقدامات لازم را در این زمینه انجام دهند.

وی تاکید کرد: سازمان بورس پس از بررسی گزارش‌های یادشده و نقاط ضعف موجود، پیگیری‌های مربوطه را انجام خواهد داد.

مالمیر درباره نحوه گزارشگری کنترل‌های داخلی گفت: استاندارد این گزارش‌ها در محتوای دستورالعمل و نیز نشریات سازمان حسابرسی وجود دارد. البته دستورالعمل «کوزو» مرجع کاملی برای این گزارش‌ها است، ضمن اینکه نشریات سازمان بورس نیز می‌تواند در این زمینه مورد استفاده قرار گیرد.

رییس اداره حسابرسی و گزارشگری مالی «سازمان» نیز در این باره به خبرنگار ما گفت: برای نحوه ارزیابی مدیران و حسابرسان، استانداردی وجود دارد و در متن دستورالعمل، چارچوب‌های کلی عنوان شده است اما برای تعیین الگوی گزارش هیات مدیره و اظهارنظر حسابرس، الگوی پیشنهادی اولیه ارائه شده که با توجه به نظر جامعه حسابداران رسمی، شکل آن در صورت نیاز اصلاح و پس از آن ابلاغ خواهد شد. آزاده مداحی ادامه داد: در حال حاضر شرکت‌ها باید یکسری کارهای عملیاتی در این زمینه انجام دهند، بنابراین اجرای این دستورالعمل از سال ۹۲ خواهد بود و تا آن زمان نیز شکل نهایی گزارش، به هیات مدیره شرکت‌ها و حسابرسان ابلاغ خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر دستورالعمل یادشده به کلیه شرکت‌های بورسی و فرابورسی ابلاغ شده و هر شرکت متناسب با اندازه خود ساختار کنترلی لازم را طراحی خواهد کرد.

دو نکته اساسی در اجرای کنترل‌های داخلی

استاد دانشگاه ممفیس نیز در حاشیه کنفرانس کنترل‌های داخلی اثربخش در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اهمیت کنترل‌های داخلی گفت: تدوین دستورالعمل گزارش کنترل‌های داخلی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که طی چند سال اخیر در بورس ایران انجام شده است و چهار سال پیش نیز که بنده به بورس ایران دعوت شده بودم در این زمینه مباحثی را مطرح کردیم.

ذبیح‌الله رضایی افزود: گزارش کنترل داخلی در حال حاضر در سطح جهان و حتی در چین نیز پیاده شده است؛ زیرا اگر بخواهیم مطمئن شویم صورت‌های مالی مطلوبند باید سیستم تهیه‌کننده آن، اثربخشی و کنترل‌های داخلی شرکت نیز امتحان و ارزیابی شود.

عضو انجمن بازرسان تقلب آمریکا درباره پیاده‌سازی کنترل داخلی در شرکت‌های ایرانی گفت: دو نکته در این زمینه اهمیت زیادی دارد که عبارتند از هزینه پیاده کردن سیستم و اجرای دستورالعمل و زمان پیاده کردن آن.

وی توضیح داد: زمانی که من در آمریکا با PCOB کار می‌کردم، این مشکل را با شرکت‌ها داشتم، زیرا پیاده کردن دستورالعمل یادشده به طور متوسط ۵ میلیون دلار هزینه دربرداشت. از سوی دیگر در حال حاضر برخی شرکت‌های ایرانی با تحریم روبه‌رو هستند و در این شرایط باید سهامداران خود را راضی نگه دارند، بنابراین دست شرکت‌ها در این زمینه بسته است و هزینه‌های اضافی موجب می‌شود سرمایه‌گذاران به سود موردنظر دست پیدا نکنند و شرکت‌ها نیز گسترش نخواهند یافت.

رضایی پیشنهاد کرد: به نظر من در ایران، به جای اینکه اعلام کنند شرکت‌ها از سال آینده ملزم به پیاده کردن این سیستم هستند، به شرکت‌ها بگویند این دستورالعمل وجود دارد و انتظار می‌رود شرکت‌ها آن را پیاده کنند و حسابرسان نیز نظر خود را ارائه کنند؛ اما اگر شرکت‌ها نمی‌توانند دستورالعمل را پیاده کنند به طور شفاف توضیح دهند که دلیل آن چیست.

وی تاکید کرد: اگر دلایل شرکت‌ها معقول باشد، بورس نیز به این دلایل توجه خواهد کرد و موارد را در نظر خواهد گرفت. در اروپا نیز به همین روش عمل می‌شود.

استاد دانشگاه ممفیس سپس گفت: در شرایطی که سیستم کنترل داخلی حتی در شرکت‌های بزرگ ایرانی وجود ندارد، باید شرکت‌های کوچک نیز ملزم به رعایت این کنترل‌ها شوند و استقرار این سیستم را باید از صفر شروع کنند.

وی خاطرنشان کرد: هزینه‌های این کنترل‌ها برای شرکت‌ها بالاست و موسسات حسابرسی نیز اگر بخواهند درخصوص ارزش بخشی و موثر بودن گزارش‌ها اظهارنظر کنند هزینه بالایی را دریافت خواهند کرد بنابراین مسوولان به این نکته باید توجه داشته باشند.

رضایی یادآور شد: پس از اجرای کنترل‌های داخلی در آمریکا، در سال اول و دوم، دستمزد حسابرسان تا ۵۰ درصد افزایش یافت البته ممکن است در این روند نیز سوءاستفاده رخ دهد. عضو انجمن بازرسان تقلب آمریکا درباره لزوم ارزش‌های اخلاقی در شرکت‌ها گفت: در آمریکا همه شرکت‌های سهامی عام باید دستورالعمل اخلاقی داشته باشند؛ به خصوص برای مدیران ارشد و این دستورالعمل توسط هیات مدیره شرکت تدوین و به تمام مدیران و کارکنان ارائه می‌شود و درخصوص استفاده از این دستورالعمل‌ها نیز تاییدیه دریافت می‌شود و کلیه موارد نیز به ثبت می‌رسد و در وب‌سایت شرکت، در مجمع عمومی سالانه و در گزارش‌های مالی سالانه به سهامداران اعلام می‌شود.

رضایی سپس گفت: از سوی دیگر سیستم تذکر و حمایت از گزارشگران تخلف در شرکت‌ها وجود دارد و کسانی که تخلف را کشف و گزارش می‌کند مورد حمایت قرار گرفته و در صورتی که تخلف به مقامات قضایی اعلام شود تا ۳۰ درصد میزان تخلف به کاشف آن پاداش تعلق می‌گیرد.