گفت و شنود
نقش و کارکرد شرکت‌های تامین سرمایه
گروه بنگاه‌ها- مهتاب رحمتعلی: تامین سرمایه معادل واژه بانکداری سرمایه‌گذاری Investment Banking در غرب است و به مفهوم تامین مالی شرکت و پروژه‌های صنعتی و ساختمانی از طریق انتشار اوراق بهادار اعم از سهام، اوراق مشارکت، صکوک و صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. بر اساس قانون اوراق بهادار شرکت تامین سرمایه، شرکتی است که به‌عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و اغلب سرمایه‌گذاران فعالیت می‌کند و می‌تواند فعالیت‌های کارگزاری، معامله‌گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره‌نویسی، تعهد پذیره‌نویسی و فعالیت‌های مشابه را با اخذ مجوز از «سازمان» انجام دهد. در گفت‌و‌‌گوی پیش‌رو دکتر محمد آرام بنیار، مدیرعامل تامین سرمایه امین با خبرنگار ما در خصوص فعالیت این نهادهای مالی در بازار سرمایه توضیحات جامعی ارائه کرده است:
شرکت‌های تامین سرمایه چه خدماتی می‌توانند ارائه دهند؟
تامین مالی، مدیریت دارایی، مهندسی مالی (طراحی ابزارهای مالی)، خدمات مشاوره مالی (ارزشگذاری، تملک و ادغام و ...) از جمله خدمات شرکت‌های تامین سرمایه است.
منافع این شرکت‌ها چگونه تامین می‌شود؟
این شرکت‌ها در قبال انجام خدمات مالی و مشاوره‌ای و نیز قبول ریسک‌های مالی در فرآیند پذیره‌نویسی انواع اوراق بهادار کارمزد متناسبی را که حدود آن توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تعیین شده است دریافت می‌کنند.
آیا امکان ورود سهام شرکت‌های تامین سرمایه به بورس وجود دارد؟
در ایران شرکت‌های تامین سرمایه تاکنون در قالب شرکت سهامی خاص تعریف و تاسیس شده‌اند، اما محدودیت خاصی برای نحوه ورود شرکت‌های تامین سرمایه به بورس وجود ندارد و این شرکت‌ها همانند سایر بنگاه‌ها باید ابتدا به شرکت سهامی عام تبدیل و مراحل پذیرش در بورس یا فرابورس را طی کنند.
حداقل و حداکثر سرمایه شرکت‌های تامین سرمایه چقدر است؟
سرمایه این شرکت‌ها حداقل یک‌هزار میلیارد ریال است ولی براساس مصوبه شورای عالی بورس به عنوان مرجع صدور مجوز، ممکن است این رقم تا ۳۰۰میلیارد ریال نیز با موافقت شورا کاهش یابد.
آیا بحث کفایت سرمایه در تامین سرمایه‌ها مطرح است؟
بله. چون شرکت‌های تامین سرمایه درگیر ریسک‌های فروش نرفتن اوراق بهادار یا بازارگردانی روزانه اوراق بهادار و تضمین تعهد خرید هستند، برای پوشش ریسک‌های مزبور نیازمند وجود منابع هستند.
تجربه فعالیت تامین سرمایه امین در دو سال گذشته چگونه بوده است؟
صنعت بانکداری سرمایه‌گذاری در کشور، نوپا است و محدودیت و موانع متعدد مقرراتی و اجرایی در تحقق اهداف و موضوع فعالیت آن به چشم می‌خورد، با این وجود تامین سرمایه امین عملکرد موفقی را نشان داده است و علاوه بر تاثیرگذاری در بازار سرمایه و تحقق بخش مهمی از اهداف خود، بازدهی مناسبی را برای سهامداران کسب کرده است. از جمله مهمترین تجربیات این شرکت مشاوره عرضه و تعهد پذیره‌نویسی و انتشار ۱۰هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) برای تامین مالی هشت طرح فولادی استانی (در دو مرحله)، سه‌هزار و ۶۷۰ میلیارد ریال اوراق مشارکت شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، ۸۰۰ میلیارد ریال اوراق مشارکت شرکت بین‌المللی توسعه ساختمان برای تامین مالی پروژه نارنجستان۲، یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اوراق مشارکت شرکت تعاونی خاص کارکنان گروه صنعتی ایران خودرو، یک‌هزار میلیارد ریال اوراق مشارکت سازمان نوسازی شهر تهران برای تامین مالی طرح نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهر تهران، ۲۰۰ میلیارد ریال اوراق مشارکت شرکت بین‌المللی توسعه ساختمان برای تامین مالی پروژه ساختمانی بعثت تهران، ۸۰ میلیارد ریال اوراق مشارکت شرکت لیزینگ ایران و شرق، یک‌هزارمیلیارد ریال اوراق صکوک اجاره بانک سامان و یک‌هزار و ۸۷ میلیارد ریال اوراق صکوک اجاره شرکت سرمایه‌گذاری امید است.
از جمله اقدامات دیگر تامین سرمایه امین می‌توان به مشاوره عرضه و تعهد پذیره‌نویسی ۴۰ درصد سهام بانک آرین، ۵۰ درصد عرضه عمومی سهام موسسه مالی و اعتباری عسگریه، ۳۵ درصد سهام شرکت بیمه آرمان (شرکت سهامی عام در شرف تاسیس)، بیمه ما، مشاوره عرضه و تعهد پذیره‌نویسی ۵ درصد سهام شرکت ارتباطات سیار (همراه اول) در فرابورس ایران اشاره کرد.
تامین سرمایه‌ها هزینه‌های سنگینی را برای تعهد پذیره‌نویسی و ارائه خدمات مشاوره‌ای برای افزایش سرمایه به شرکت‌ها تحمیل می‌کنند؛ آیا این عملکرد معقول است؟ و آیا در کشورهای دیگر نیز به این شکل است؟
نقش اصلی شرکت‌های تامین سرمایه کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و ایجاد اطمینان نسبی در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری از طریق قبول این ریسک‌ها است. لذا به نسبت میزان ریسک موجود در انتشار انواع اوراق بهادار، شرکت‌های تامین سرمایه از ناشران کارمزد دریافت می‌کنند که این کارمزدها و نرخ‌های آنها در چارچوب مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار است. در کشورهای دیگر نیز به همین ترتیب عمل می‌شود و اغلب کارمزدها بالاتر از موارد مشابه در داخل کشور است. کارمزد شرکت‌های تامین سرمایه بابت خدمات مشاوره‌ای و کارشناسی مانند مشاور عرضه و ارزشگذاری، کارمزد ثابت و قابل قبولی است اما زمانی که تعهدات تامین سرمایه مطرح می‌شود، کارمزد پذیره‌نویسی متناسب با ریسک‌های مربوطه اخذ می‌شود. اما به طور خاص و در مورد این شرکت هزینه تعهد پذیره‌نویسی اوراق بدهی (صکوک مشارکت و...) حداکثر تا یک درصد کل اوراق تعهدشده و آن‌هم فقط یکبار برای یک دوره چهارساله است.
چرا شرکت‌های تامین سرمایه گزارشی درباره ارزیابی قیمت سهام قبل از عرضه‌های اولیه نمی‌دهند، در حالی‌که این کار جزء وظایف آنها محسوب می‌شود؟
این موضوع نیازمند الزام قانونی یا اجازه مراجع ذی‌ربط مانند سازمان خصوصی‌سازی یا شرکت مورد پذیرش است. از طرف دیگر، موضوع انتشار گزارش ارزشگذاری شرکت‌های عرضه شده در عرضه اولیه در حال حاضر مورد تصویب مراجع قانونی قرار نگرفته است.
بر اساس الزامات بورس شرکت‌ها موظف هستند برای انجام امور تامین مالی به تامین سرمایه‌ها مراجعه کنند. آیا این اجبار ضرورتی دارد و تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟ چرا شرکت‌ها بر اساس نیاز به تامین سرمایه‌ها مراجعه نمی‌کنند؟
شرکت‌های تامین سرمایه به عنوان نهادهای مالی تخصصی در حوزه تامین مالی و سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند که به عنوان نهاد واسط بین ناشر اوراق بهادار و سرمایه‌گذاران نقش مهمی را در کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند، لذا ضرورت مراجعه شرکت‌ها به تامین سرمایه‌ها فراتر از الزامات مقرراتی است. بر اساس قوانین و مقررات، الزامات استفاده از خدمات مشاوران عرضه (از جمله تامین سرمایه‌ها) به شرح زیر بوده و در سایر موارد اختیاری است:
الف - انتشار سهام در زمان تبدیل شرکت‌های سهامی خاص به عام.
ب - انتشار سهام به قیمت اسمی در زمان افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام پذیرفته شده در بورس که آخرین سرمایه ثبت شده آنها مساوی یا بیش از ۵۰ میلیارد ریال و مساوی یا کمتر از ۱۵۰ میلیارد ریال است.
ج - انتشار سهام به قیمت اسمی در زمان افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان، به استثنای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، که آخرین سرمایه آنها مساوی یا بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال است.
د - افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان با قیمتی بیشتراز قیمت اسمی سهام.
هـ - افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان با سلب حق تقدم و عرضه عمومی سهام جدید.
و - انتشار آن دسته از اوراق مشارکتی که نیاز به مجوز سازمان دارد.
ز - انتشار هرگونه اوراق بهاداری به غیر از سهام و اوراق مشارکت که نیاز به مجوز سازمان دارد.
ارسال نظر