محسن صادقی

سنا- قانون IRC در آمریکا اجازه می‌دهد تا هرگونه شناسایی زیان طی یک سال توسط سهامداران حقیقی تا سقف مبلغ ۳۰۰۰ دلار از محل مالیات‌های اخذشده از معاملات سهام توسط دولت به آنها بازپرداخت شود». لازم است در مورد این موضوع یکسری مطالب تکمیلی ارائه شود. ۱- بررسی قانون درآمدهای داخلی آمریکا (IRC) نشان می‌دهد که در بخش ۱۶۵ این قانون، زیان‌های سرمایه‌ای به عنوان یکی از اقلام قابل کسر از درآمد دوره مالیاتی تعیین شده که شرکت‌ها و اشخاص حقیقی می‌توانند با فرمول‌های دقیقی که در این قانون آمده، آنها را از درآمد دوره مالیاتی خود کسر کرده و به این ترتیب مالیات کمتری پرداخت کنند. در بخش ۱۶۵ قانون، کسورات مجاز ناشی از زیان‌هایی که به شرکت‌ها یا افراد وارد شده و توسط بیمه یا سایر روش‌ها پوشش داده نشده، تعریف شده است. در این بخش «زیان‌های سرمایه‌ای» به عنوان یکی از زیان‌هایی که قابل کسر از درآمدهای دوره مالیاتی هستند و شرکت‌ها یا افراد می‌توانند آنها را برای کاهش مالیات پرداختی، از درآمد خود کسر کنند، تعریف شده است. در بخش ۱۶۵ زیان ناشی از دارایی‌های بی‌ارزش شده نیز به عنوان یک مبلغ قابل کسر از درآمد مالیاتی تعریف شده است.۲- با توجه به سیستم مالیاتی کشور ما، در شرایط فعلی امکان اینکه اشخاص حقیقی بتوانند زیان‌های سرمایه‌ای خود را از درآمد قابل مالیات خود کسر کنند، خیلی ضعیف است. ۳- اگر قرار باشد زیان‌های سرمایه‌ای به عنوان یک قلم قابل کسر معافیت مالیاتی ایجاد کند، نمی‌توان نسبت به سود سرمایه‌ای نیز بی‌تفاوت بود، بنابراین به احتمال زیاد قانون‌گذاران به معافیت مالیاتی سود سرمایه‌ای نیز ایراد وارد خواهند کرد. ۴- در حوزه مالیات مربوط به فعالیت‌های مختلف بازار سرمایه، در حال حاضر قوانین و مقررات داخلی ایران جذابیت‌های قابل ملاحظه‌ای را ایجاد کرده که در ادامه به طور مختصر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بررسی جذابیت‌های مالیاتی در بازار سرمایه

معافیت مالیات بر سود (زیان) سرمایه‌ای سهام و حق تقدم سهام: در اکثر بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران بابت شناسایی سود سرمایه‌ای (سود شناسایی شده ناشی از افزایش قیمت اوراق خریداری شده)، باید مالیات بدهند. البته در بعضی کشورها مانند آمریکا، زیان سرمایه‌ای شناسایی شده (زیان ناشی از کاهش قیمت اوراق خریداری شده) به عنوان هزینه‌های قابل قبول مالیاتی برای سرمایه‌گذاران حقیقی در نظر گرفته شده؛ بنابراین به عنوان یکی از اقلام کاهنده مالیات است. در قانون مالیات‌های آمریکا، زیان‌های سرمایه‌ای اوراق بهادار به عنوان مبالغ قابل کسر درآمد دوره مالیاتی تعیین شده و مقررات خاصی برای آن وجود دارد.

معافیت مالیات بر سود تقسیمی سهام: درآمد حاصل از سود تقسیمی شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران، معاف از مالیات است. در صورتی که در بسیاری از کشورها اشخاص باید مالیات سود تقسیمی را نیز به طور مجزا پرداخت کنند.

معافیت مالیات بر درآمدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری: این معافیت، جذابیت زیادی را برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند و منافع آن به طور غیرمستقیم برای سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها خواهد بود. با وجود این قانون، بازدهی این صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاران آنها افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین به جذب منابع بیشتر به این صندوق‌ها کمک می‌شود.

معافیت مالیات بر معاملات گواهی صندوق‌های سرمایه‌گذاری: بر اساس ماده ۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، درآمد حاصل از صدور و ابطال گواهی‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری، از پرداخت مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود. این موضوع نیز جذابیت سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری را افزایش می‌دهد.

قابل قبول بودن سود و کارمزد اوراق بهادار: بر اساس تبصره ۲ ماده ۷ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، سود و کارمزد پرداختی یا تخصیصی اوراق بهادار موضوع تبصره ۱ این ماده به استثنای سود سهام و سهم‌الشرکه و سود گواهی‌های سرمایه‌گذاری صندوق‌ها، مشروط به ثبت اوراق بهادار یادشده نزد سازمان، جزو هزینه‌های قابل قبول برای تشخیص درآمد مشمول مالیات ناشر اوراق محسوب می‌گردد.

معافیت مالیاتی نهاد واسط: در ماده ۱۱ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، نهاد واسط از پرداخت هر گونه مالیات و عوارض نقل و انتقال و مالیات بر درآمد آن دسته از دارایی‌هایی که تامین مالی آن از طریق انتشار اوراق بهادار به عموم صورت می‌گیرد، معاف است. همچنین در ماده ۱۲ این قانون، درآمد حاصل از فروش دارایی به نهاد واسط برای تامین مالی از طریق عرضه عمومی اوراق بهادار معاف از مالیات است و به نقل و انتقال آن هیچ‌گونه مالیات و عوارضی تعلق نمی‌گیرد.

بخشودگی مالیات بر درآمد شرکت‌های بورسی و فرابورسی: بر اساس ماده ۶ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، ۱۰ درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که در بورس‌های داخلی یا خارجی پذیرفته شده‌اند و ۵ درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که در بازار خارج از بورس داخلی و خارجی پذیرفته می‌شوند، بخشوده می‌شود.

بخشودگی مالیات کالاهای فروخته شده در بورس کالا:

براساس ماده ۶ قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل ۱۰ درصد از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالایی که در بورس‌های کالایی پذیرفته شده و به فروش می‌رسد، بخشوده می‌شود.

* کارشناس مدیریت پژوهش،‌ توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار