گارو هوانسیان‌فر*

قرار شد که در مورد یک حسابرس واقعی مطالبی را بنویسم و در نظر دارم که در هر نوشتار، در مورد یکی از خصوصیات یک حسابرس واقعی بحث کنم. در این بخش در رابطه با دانش و معلومات یک حسابرس واقعی بحث می‌کنم. یکی از خصوصیات اصلی یک حسابرس واقعی، دانش و معلومات حرفه‌ای او است. به طور کلی حسابرسان سنتی، مشمول بحث من نمی‌شوند، بنابراین هیچ صحبتی در مورد آنها ندارم. یک حسابرس واقعی باید و بهتر است که اول تحصیلات آکادمیک در سطح کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا (نه لزوما) از یک دانشگاه معتبر داشته باشد.

تحصیلات آکادمیک، آگاهی نسبتا مناسبی را به شخص می‌دهد. البته این تحصیلات، لازم است؛ ولی کافی نیست. مهم‌ترین مرحله به دست آوردن معلومات تئوریک حرفه‌ای، عضویت در یک انجمن حرفه‌ای معتبر (البته در رشته حسابداری) است. منظور این است که حسابرس واقعی باید حتما عضو یکی از انجمن‌های حرفه‌ای معتبر دنیا باشد و این عضویت را از طریق گذراندن سخت‌ترین امتحانات که به صورت سوالات عملی و صددرصد حرفه‌ای است،

به دست آورده باشد. سوالات امتحانات انجمن‌های حرفه‌ای حسابداری معتبر در دنیا با سوالات امتحانی دوره‌های آکادمیک بسیار تفاوت دارند. در سوالات امتحانی دوره‌های آکادمیک بیشتر موارد تئوری و آن هم در سطح متوسط یا پایین (بستگی به دانشگاه دارد) مطرح می‌شود و خواسته دانشگاه‌ها هم این است که مطمئن شوند، که دانشجویان، مطالب تئوریک را تا حدود قابل قبولی فراگرفته‌اند.

در امتحانات انجمن‌های حرفه‌ای حسابداری معتبر دنیا، تقریبا کل سوالات به صورت مسائل عملی و حقیقی وآن هم در سطح بسیار مشکلی مطرح می‌شود تا فقط کسانی که هوش و ذکاوت بسیار بالایی دارند، بتوانند به آن سوالات پاسخ دهند.

در این امتحانات، سوالات توسط افراد فوق حرفه‌ای طرح می‌شود که با دنیای واقعیت هم سر و کار دارند. سوالات مطرح شده از جایی برداشته نمی شود، بلکه طراحان سوالات، چند ماه فرصت دارند که سوالات جدید (که تا به‌حال در هیچ امتحانی مطرح نشده) طرح کنند و این افراد (طراحان) با توجه به واقعیت‌ها (آنچه که در دنیای واقعی حسابداری می‌گذرد)، سوالات را طرح می‌کنند. علت این امر این است که کسانی که قرار است امتحانات این انجمن‌های حرفه‌ای معتبر را بگذرانند، در آینده باید با واقعیت‌های موجود در حرفه (حسابداری، حسابرسی و ....) مواجه شوند. این افراد باید تسلط کامل به کلیه مباحث حرفه و مرتبط با حرفه داشته باشند.

بنابراین، نتیجه گرفته می‌شود که حسابرس (یا حسابدار) واقعی باید سخت‌ترین امتحانات حرفه‌ای یک انجمن حرفه‌ای معتبر را گذرانده و ثابت کرده باشد که از عهده حل مسائل مشکل تا حد قابل قبولی بر می‌آید. در اینجا که می‌نویسم «تا حد قابل قبولی»، علت آن است که مسائلی که در این امتحانات حرفه‌ای مطرح می‌شود بقدری مشکل است که اگر شخصی بتواند حتی به قسمتی از سوالات و مسائل پاسخ صحیح دهد، شایسته عنوان «حسابدار حرفه‌ای» است. در چنین امتحاناتی انتظار گرفتن نمرات بسیار بالا تقریبا برای اکثریت شرکت‌کنندگان امری غیرممکن است و برای همین منظور نیز بیشتر انجمن‌های حرفه‌ای معتبر دنیا، همیشه برای تعیین قبول شدگان در امتحانات خود، درصدی را (البته درصد بسیار پایین) در نظر می‌گیرند که هر شخصی در محدوده آن در صد (مثلا تا ۱۰درصد کل شرکت‌کنندگان که بالاترین نمرات را کسب کرده‌اند) قرار گرفت، آن شخص صلاحیت حسابدار رسمی شدن را دارد.

با اطمینان بسیار زیاد می‌توان گفت که چنین شخصی به استانداردهای حسابداری و حسابرسی تسلط نسبتا بالایی دارد، قانون مالیات‌ها، قانون تجارت و سایر موارد مرتبط را بسیار خوب می‌داند و در عمل هم هرگاه نظری در مورد موضوع حسابداری، حسابرسی و موارد مرتبط می‌دهد، نظر او تا حد بسیار بالایی نظر درستی است، زیرا او سخت‌ترین موضوعات مربوطه را در امتحانات حرفه‌ای گذرانده است. استادی داشتیم که حرف بسیار سنجیده‌ای می‌زد. ایشان می‌گفت که«اگر کسی مدرک دکترا از دانشگاه‌ هاروارد دارد، بدون هیچگونه شکی مطمئن باشید که موضوع تحصیلی‌اش را کاملا در حد بالایی بلد و به آن مسلط است».

حال امتحانات جامعه حسابداران رسمی ایران هم باید در سطحی باشد که اگر شخصی بتواند آنها را بگذراند، بتوان به نظرات حرفه‌ای او تا حد بالایی (۹۵درصد و بالاتر) اطمینان کامل داشت و به آنها اتکا کرد.

بنابراین، زیاد شدن تعداد حسابداران رسمی هیچ دردی را دوا نمی‌کند. بعضی افراد ممکن است معتقد باشند که تعداد حسابداران رسمی کشور ما در حال حاضر کم است و باید امتحانات را ساده گرفت و تعداد قبول شدگان را زیاد کرد تا نیاز مملکت به حسابداران رسمی را برآورده سازد، ولی به چه قیمتی؟ این افراد فکر نمی‌کنند که حسابداران رسمی که بدین ترتیب وارد جامعه حسابداران رسمی می‌شوند، دردی را از حرفه حسابداری و حسابرسی دوا نمی‌کنند، بلکه شان و مقام و منزلت و ارزش حسابدار رسمی را پایین می‌آورند. ما در این حرفه به کمیت نیازی نداریم، به کیفیت نیاز داریم. فقط و فقط کیفیت.

حرف آخر: حسابرس واقعی باید سخت‌ترین امتحانات یک انجمن حرفه‌ای حسابداری معتبر دنیا را گذرانده باشد.

* عضو پیوسته انجمن

حسابداران خبره مدیریت انگلستان