شهریار‌هاشمی طباطبایی*

بعد از برگزاری مجامع تا مهلت قانونی پایان تیر ماه ، مهمترین رویداد این روزهای بازار گزارش‌های سه ماهه شرکت‌ها است. این گزارش‌ها عملکرد شرکت‌ها در سه ماه ابتدایی سال ۹۱ را گزارش می‌کنند. در این سه ماه نرخ ارز آزاد به محدوده ۱۹۰۰ تومان رسیده و افزایش شاخص تورم که منجر به افزایش بهای تمام شده می‌شود هم از میانه‌های راه اوج گرفته است. از منظر بین‌المللی هم در اجرای مرحله اخیر ممانعت از خرید نفت ایران و تاثیرات آن در گزارش‌های اخیر دیده نمی شود. در اینجا لازم است به چند نکته اساسی پیرامون نحوه تعیین ارزش واقعی صنایع مختلف بر اساس گزارش‌های مذکور توجه داشته باشیم.

در جداول تدوین شده توسط سازمان بورس که به واقع نحوه گزارش دهی شرکت‌ها را به طرز چشم گیری ارتقا داده و جای تقدیر و تشکر دارد، چهار عامل دیده می‌شود. مقدار تولید ، مقدار فروش، موجودی آماده به فروش و در پایان مبلغ فروش. تا اینجای کار بیشتر شرکت‌ها خصوصا شرکت‌های فعال در صنایع پتروشیمی، سنگ‌آهنی و فولادی با جهش نرخ ارز و محدودیت‌های موجود بر سر واردات، محصولات خود را با نرخ‌های بسیار بالایی فروخته‌اند. با این تفاسیر آخرین جدول یعنی مبلغ فروش رشد چشمگیری داشته است.

سوال‌ اینجاست که آیا می‌توان این سود محقق شده در سه ماهه را ضرب در ۴ کرد و به سود پایانی سال رسید و آیا با این سود احتمالی و حاصل ضرب در «پی بر ای» متوسط ۴ واحد ارزش واقعی سهم محاسبه می‌شود؟ در اینجا حتما لازم است با دیدن یک جدول از ۴ جدول تصمیم نگیریم.

اصلی‌ترین جدول که به درستی در ابتدای گزارش قرار دارد، جدول مقدار تولید است. چرا که اگر تولیدی نباشد، کالایی نیست که مقدار و مبلغ فروشش قابل محاسبه باشد. با توجه به این اقلام حتی در صنایعی که در بالا ذکر شد، عموما افت میزان تولید در محدوده ۲۵ تا ۴۰ درصد به ثبت رسیده است. این عدد برای شرکت‌های مختلف متفاوت است اما برای همه در اولویت توجه قرار دارد و البته هستند شرکت‌هایی که مطابق برنامه اولیه تولید خود را ادامه می‌دهند که موضوع این نوشتار، شرکت‌هایی از نوع اول است.

نکته مهم دیگر در مورد برخی شرکت‌هاست که علاوه بر افت مقدار تولید ، شاهد افزایش معنا دار موجودی آماده به فروش محصولات هستند. این زنگ خطر دیگری است که علاوه بر اینکه مشکل تولید برخی محصولات وجود دارد، آنها که تولید شده‌اند نیز به آسانی قابل فروش نیستند.

بنابراین توصیه می‌شود گزارش‌های سه ماهه را بیشتر از یک نگاه به درصد پوشش سود در سه ماهه مطالعه کنیم تا دچار این اشتباه نشویم که اگر فلان شرکت در سه ماهه نخست مقداری از تولید را با نرخ‌هایی تقریبا دو برابر سال قبل فروخته و مثلا ۲۷ درصد از سود سالانه پیش بینی شده را محقق کرده ، پس الزاما این شرکت به پیش بینی‌هایش خواهد رسید. برخی صنایع به گواه آمار و ارقام رسمی منتشره توسط خود شرکت‌ها تا پایان سال با تعدیل روبه‌رو خواهند بود و این امر افت بی‌رویه «پی بر ای» برخی شرکت‌ها را می‌تواند قابل فهم و استدلال کند.

* کارشناس بازار سرمایه