چشم‌انداز جدید بازار نفت
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۸ نوامبر الی ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۸ نوامبر الی ۱۲ نوامبر ۲۰۱۰) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.
قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در ابتدا به‌رغم کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی و افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، در پی تصمیم بانک مرکزی آمریکا برای تزریق 600 میلیارد دلار پول نقد به اقتصاد این کشور و افزایش نگرانی‌ها درباره آثار تورمی سیاست‌های پولی بانک مرکزی آمریکا، انتشارآمار مناسب در مورد اقتصاد آمریکا از جمله تعداد متقاضیان کار و شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز- میشیگان، تهدید زیرساخت‌های صنعت نفت نیجریه توسط شبه نظامیان و افزایش ناآرامی‌ها در این کشور، پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی مبنی بر ناتوانی عراق در تحقق هدف تولید 12 میلیون بشکه در روز نفت خام این کشور تا سال 2017، انتشار آمار مربوط به افزایش تقاضای جهانی نفت خام در کوتاه مدت و بلندمدت (2035-2009) در گزارش جدید چشم‌انداز سالانه انرژی آژانس بین‌المللی انرژی ( World Energy Outlook 2010)، پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) و دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در تازه‌ترین گزارش ماهانه بازار نفت مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011 و بهبود آن نسبت به پیش‌بینی قبلی این مراکز و همچنین کاهش قابل
توجه سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا (معادل 3/3 میلیون بشکه) در هفته منتهی به 5 نوامبر 2010، از حدود 06/87 دلار در هر بشکه در تاریخ 8 نوامبر 2010 تا بیش از 81/87 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 نوامبر افزایش یافت، ولی مجددا به دلیل افزایش نگرانی‌ها درباره کسری بودجه و بدهی اقتصادهای منطقه یورو، احتمال افزایش نرخ بهره در چین و نگرانی‌ها از کاهش تقاضای نفت خام در این کشور، کاهش پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی درباره تقاضای نفت خام جهان در سال 2011 در گزارش جدید ماهانه بازار نفت این سازمان، کاهش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، قیمت نفت خام WTI به میزان قابل توجهی (93/2 دلار در هر بشکه)کاهش یافته و تا سطح 88/84 دلار در هر بشکه رسید.
سازمان اوپک در تازه‌ترین گزارش ماهانه خود، پیش‌بینی‌ها درباره تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ میلادی را به میزان ۱۲۰ هزار بشکه در روز نسبت به برآورد قبلی خود افزایش داده و اعلام کرده است که تقاضای جهانی نفت خام در سال آینده به میزان ۲/۱ میلیون بشکه افزایش یافته و به بیش از ۹۵/۸۶ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. بر این اساس، رشد تقاضای نفت خام چین، آمریکای لاتین و خاورمیانه بالا بوده و در حدود یک سوم رشد تقاضای جهانی نفت خام در سال آینده از جانب چین خواهد بود. مصرف نفت‌خام در بخش صنایع کشورهای توسعه یافته مانند آمریکا و آلمان نیز با افزایش همراه خواهد بود. در گزارش مذکور، تقاضا برای نفت خام اوپک در سال آینده در حدود ۲/۲۹ میلیون بشکه در روز برآورد شده است که این رقم به میزان ۴۰۰ هزار بشکه در روز بیشتر از برآورد قبلی این سازمان است.
همچنین براساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه‌ترین گزارش ماهانه بازار نفت این سازمان، میزان تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ به دلیل بهبود اوضاع اقتصاد جهانی به میزان ۴۴/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و به بیش از ۸/۸۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که این رقم نسبت به پیش‌بینی قبلی این اداره، در حدود ۳۳ هزار بشکه در روز بیشتر است. بر این اساس عمده رشد تقاضای جهانی نفت خام مربوط به چین، خاورمیانه و برزیل خواهد بود. تقاضای نفت خام آمریکا نیز در حدود ۱۲۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۱۱ افزایش خواهد یافت، در حالی که در سال جاری با افزایش ۲۶۰ هزار بشکه‌ای همراه بوده است.
آژانس بین‌المللی انرژی (IEA ) نیز در گزارش جدید سالانه خود تحت عنوان چشم‌انداز جهانی انرژی که در تاریخ 9 نوامبر 2010 منتشر شده است، پیش‌بینی نموده است که به دنبال بهبود فراتر از انتظار شرایط اقتصادی جهان و افزایش تقاضا از سوی کشورهای در حال توسعه و بازارهای آسیایی، تقاضای جهانی نفت خام براساس سناریوی مرجع (ادامه سیاست‌ها و روندهای موجود ) طی 10 سال آینده (تا سال 2020) با 3/11 درصد افزایش نسبت به رقم کنونی به بیش از 5/93 میلیون بشکه در روز خواهد رسید، در حالی که بر مبنای سناریوی سیاست‌های جدید (اجرای سیاست‌های اعلام شده از سوی کشورهای مختلف نظیر تعهد به کاهش انتشار آلاینده‌های زیست محیطی و نیز اجرای سیاست حذف یارانه انرژی در برخی کشورها )، تقاضای جهانی نفت خام طی 10 سال آینده با 7/8 درصد افزایش نسبت به رقم کنونی به بیش از 3/91 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. براساس سناریوی سیاست‌های جدید، تقاضای نفت خام از سوی کشورهای غیر OECD با افزایش همراه بوده و بیش از 65 درصد رشد تقاضای جهانی نفت خام طی 5 سال آینده ( تا سال 2015 ) از سوی بازارهای آسیایی به خصوص چین و هند خواهد بود.
براساس این پیش‌بینی، تقاضای نفت خام چین و هند طی ۵ سال آینده به ترتیب با ۹/۳۰ و ۲۰ درصد افزایش به ۶/۱۰ و ۶/۳ میلیون بشکه در روز رسیده و تقاضای جهانی نفت خام نیز تا سال ۲۰۱۵ به بیش از ۲/۸۹ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. بیش از ۴۸ درصد از افزایش تقاضای نفت طی دوره ۲۰۳۵- ۲۰۰۹ فقط از جانب کشور چین خواهد بود. براساس پیش‌بینی این منبع، تقاضای نفت خام منطقه خاورمیانه و آسیا از رشد بالایی در سال‌های آینده برخوردار خواهد بود، در حالی که تقاضای نفت خام کشورهای OECD کاهش خواهد یافت. در نتیجه براساس گزارش IEA به‌طور کلی سهم OECD از تقاضای جهانی نفت خام از ۶/۴۹ در سال ۲۰۰۹ به ۶/۳۵ در سال ۲۰۳۵ کاهش خواهد یافت.
سازمان همکاری‌های
توسعه اقتصادی آسیا
همواره پیش‌بینی‌های مربوط به تقاضای نفت با توجه به عوامل متعددی صورت می‌پذیرد که از جمله آنها می‌توان به میزان رشد اقتصادی و همچنین قیمت نفت اشاره کرد. آژانس بین‌المللی انرژی هرساله در تدوین گزارش چشم‌انداز انرژی خود مفروضات مربوط به نرخ رشد اقتصادی جهان به تفکیک مناطق مختلف را در افق
میان مدت ( تا۲۰۱۵ ) و بلند مدت (۲۰۳۵) منتشر می‌کند. در میان مدت در گزارش IEA۲۰۱۰ برای سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۰ رشد اقتصادی جهان سالانه تقریبا معادل ۴/۴ در نظر گرفته شده است (البته در گزارش سال ۲۰۰۹ این رقم برای دوره ۲۰۱۵-۲۰۰۸ معادل ۳/۳ درصد بود که با توجه به بهبود اوضاع اقتصاد جهانی این رقم در گزارش سال ۲۰۱۰ در حدود یک درصد افزایش یافته است) که این میزان در بلند مدت ( ۲۰۳۵-۲۰۲۰ ) به ۹/۲ درصد کاهش می‌یابد. بر این اساس متوسط نرخ رشد اقتصادی در فاصله زمانی ۲۰۳۵-۲۰۰۸ در حدود ۲/۳ درصد خواهد بود.
همچنین در این گزارش رشد اقتصادی
میان مدت OECD معادل ۴/۲ درصد و غیر OECD برابر با ۷/۶درصد اعلام شده است. بطور کلی در فاصله زمانی ۲۰۳۵-۲۰۰۸ بیشترین نرخ رشد اقتصادی مربوط به هند و چین به ترتیب با ۴/۶ درصد و ۷/۵ درصد بوده و کمترین نرخ رشد مربوط به ژاپن با یک درصد خواهد بود.
قابل توجه است که در گزارش‌های پیش‌بینی قبلی که در سال 2007 منتشر شده بود، با توجه به مساله محدودیت عرضه و مسائل موجود در امنیت عرضه نفت کشورهای عمده تولیدکننده، پیش‌بینی می‌شد که روند بالا بودن قیمت نفت در سال‌های آینده ادامه پیدا کند و این گزارش‌ها در کمترین حالت، قیمت‌هایی در محدوده 70-60 دلار را برای نفت در نظر می‌گرفتند، حال آنکه در سال 2008 قیمت نفت خام به کمتر از 40 دلار نیز رسید؛ بنابراین کاهش غیرمنتظره آن، روند پیش‌بینی‌ها را نیز با تحول و تغییر مواجه کرد. در سال 2009 با فروکش کردن بحران اقتصادی و انتشار اخبار امیدوار کننده از اوضاع اقتصادی جهان، قیمت‌های نفت خام مجددا رو به افزایش نهاد و در کل سال 2009 به طور متوسط در حدود 61 دلار در هر بشکه قرار گرفت. شاخص بازارهای سهام آمریکا در واکنش به افزایش نگرانی‌ها درباره اثرات تورمی تصمیمات اخیر بانک مرکزی این کشور، به میزان قابل توجهی طی هفته گذشته کاهش یافت. البته افزایش ارزش دلار در مقابل یورو نیز در رکود بازارهای سهام آمریکا طی هفته گذشته دخیل بوده است.
معامله‌گران نفتی معمولا برای تشخیص میزان حساسیت مصرف‌کنندگان، بازارهای سهام را مورد توجه قرار می‌دهند. در واقع شاخص بازار سهام نشانه‌ای از میزان اعتماد مصرف‌کنندگان بوده و توجه سرمایه‌گذاران نفتی به این مساله، سبب شده است تا بازار نفت خام و سهام معمولا هم جهت باشند. در حال حاضر شرایط کونتانگو در بازارهای جهانی نفت خام در حال گسترش می‌باشد و بالا بودن سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا به میزان ۲/۲۷ میلیون بشکه نسبت به مدت مشابه سال قبل در تاریخ ۶ نوامبر ۲۰۰۹، موید چنین روند منطقی می‌باشد. همچنین بالا بودن موجودی کوشینگ اوکلاهما منجر به حق مرغوبیت نفت خام برنت نسبت به WTI و نیز تشدید وضعیت کونتانگو نفت خام WTI شده است. شرایط کونتانگو به شرایطی اطلاق می‌شود که نفت خام در قراردادهای ماه‌های دورتر نسبت به قراردادهای ماه‌های نزدیک‌تر در سطوح بالاتری معامله شود. ارزش دلار در مقابل یورو طی هفته گذشته از یک روند افزایشی برخوردار بود. در پی افزایش نگرانی‌ها درباره کسری بودجه و بدهی‌های منطقه یورو، ارزش دلار آمریکا تقویت شده و موجب کاهش قیمت نفت خام گردید. سرمایه‌گذاران اطمینان چندانی به بهبود زود هنگام مشکلات مالی و
بدهی‌های اروپا نداشته؛ بنابراین نرخ برابری یورو در مقابل دلار آمریکا کاهش یافته است. البته ارزش دلار در مقابل یورو طی ماه‌های اخیر در پی تصمیمات فدرال رزرو مبنی بر ارائه کمک‌های مالی برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، از یک روند کاهشی برخوردار بوده است. سیاست‌گذاران بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده اند که آماده ارائه کمک‌های بیشتر برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور می‌باشند، بنابراین در صورت تزریق پول به اقتصاد آمریکا برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار افت خواهد کرد.
براساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 8 نوامبر الی 11 نوامبر 2010، از حدود 62/84 دلار در هر بشکه تا بیش از 81/85 دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک نیز در هفته منتهی به 11 نوامبر 2010 با 42/2 دلار افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 85 دلار و 15 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 5 نوامبر 2010 معادل 82 دلار و 73 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه نوامبر ( تا 11 نوامبر 2010 )، با 3 دلار و 96 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه اکتبر 2010 به هر بشکه 83 دلار و 81 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اکتبر 2010 معادل 79 دلار و 85 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۲ دلار و ۴۵ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۳ نوامبر ۲۰۱۰)، در روز ۹ نوامبر۲۰۱۰ به بشکه‌ای ۸۴ دلار و ۸۰ سنت رسیده است. براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه شنبه (۹ نوامبر ۲۰۱۰ ) ۸۵ دلار و ۸۷ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۸۴ دلار و ۱۹ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۸۶ دلار و ۳۰ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۸۵ دلار گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۸۵ دلار و ۶۹ سنت، شمال غربی اروپا ۸۶ دلار و ۳۶ سنت و در بازار مدیترانه ۸۵ دلار و ۵۰ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۸۳ دلار و ۷۹ سنت، شمال غربی اروپا ۸۵ دلار و ۶ سنت و در بازار مدیترانه ۸۴ دلار به فروش رسیده است. طی دوره ۳ نوامبر الی ۹ نوامبر ۲۰۱۰، بیشترین افزایش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار آسیا با ۵/۲ دلار افزایش در هر بشکه بوده است. همچنین میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین
ایران به مقصدهای مختلف از ابتدای ماه نوامبر، به ترتیب به میزان ۴۵/۲ و ۴۶/۲ دلار در هر بشکه طی دوره مذکور افزایش یافته است.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته قیمت نفت خام تحت فشار افزایشی قرار داشت، ولی سطح مقاومت ۵/۸۷ دلار مانع افزایش آن شد و در نهایت روند کاهشی به خود گرفت. با اینکه ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین کاهش یافتند، ولی با افزایش ارزش دلار فشار کاهشی غلبه کرد. قیمت در سقف دامنه نوسانی ماه‌های گذشته قرار داشت؛ لذا قیمت بیشتر به فشارهای کاهشی حساس بود. داده‌های ۴ ساعته که در اوایل هفته نشان دهنده کاهش قدرت افزایشی بود، در نهایت در اواخر هفته موجب آشکار شدن روند کاهشی شد. آمار منتشره در مورد اقتصاد آمریکا از جمله تعداد متقاضیان کار و شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز- میشیگان وضعیت مناسبی از اقتصاد را به ارمغان آوردند. با اینکه ارزش دلار افزایش یافت، ولی تحلیلگران آن را موقتی دانسته و انتظار کاهش ارزش دلار را در آینده دارند که خود فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد می‌آورد. وضعیت اقتصادی اروپا نسبت به آمریکا مناسب نبود که همین امر موجب کاهش ارزش یورو شد. کاهش ذخیره‌سازی‌های نفت خام نتوانست اثر خاصی بر قیمت نفت داشته باشد، زیرا نسبت به سال گذشته بسیار فراتر است، از طرف دیگر کاهش مداوم ذخیره‌سازی‌های بنزین موجب شد که سطح آن از سال گذشته نیز پایین‌تر
قرار گیرد که می‌تواند نشان دهنده افزایش مصرف آن به دلیل رشد اقتصادی باشد. در هفته جاری انتظار بر حمایت از ارزش یورو در مقابل دلار می‌رود که به نوبه خود فشار افزایشی بر قیمت نفت وارد می‌آورد، ولی داده‌های روزانه قیمت نفت خام WTI نشان دهنده فشار کاهشی است. شاخص RSI دلالت بر شکل‌گیری روند نزولی است. هنوز قیمت در سطح ۴/۸۴ با حمایت روبه‌رو است و داده‌های ۴ ساعته مقاومت در ۵/۸۶ دلار را نشان می‌دهد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
ارسال نظر