غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در اکتبر ۲۰۱۰) طی دوره ۱۳ سپتامبر الی ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰، از یک روند افزایشی برخوردار بود. بر این اساس قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود ۹۳۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۰ به بیش از ۰۲۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت. از سوی دیگر، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس لندن (ICE) برای تحویل در ماه اکتبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی ملایم برخوردار بوده و از حدود ۳۳۴۴/۷ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ سپتامبر به کمتر از ۲۵۸۶/۷ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت.

روند تغییرات قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازارهای آمریکا و اروپا

قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با ۲۵ سنت (۵۶/۶ درصد) افزایش، از حدود ۸۱/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ سپتامبر به بیش از ۰۶/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۳۳/۳۳ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰، پایین‌تر است. قیمت‌های تک‌ محموله گاز طبیعی در بازارهای نیویورک و شیکاگو نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و به ترتیب از حدود ۰۷/۴ و ۷۵/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ سپتامبر ۲۰۱۰ به بیش از ۳۹/۴ و ۱۲/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۵ سپتامبر افزایش یافتند. همچنین قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) با ۱۷ سنت افزایش طی دوره ۷ سپتامبر الی ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰، از حدود ۴۶/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از ۶۳/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.

بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰ در حدود ۳۲۶۷ میلیارد فوت‌مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۱۰۳ میلیارد فوت‌مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان ۱۸۲ میلیارد فوت‌مکعب (۳/۵ درصد) کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۰ سپتامبر ۲۰۰۹ بوده و به میزان ۱۹۲ میلیارد فوت‌مکعب (۲/۶ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۰۹- ۲۰۰۵) است. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۳۰۷۵ میلیارد فوت‌مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر به میزان ۵۴ میلیارد فوت‌مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و به میزان ۷ میلیارد فوت‌مکعب (۴/۰ درصد) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه بالاتر می‌باشد. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و...) به میزان ۱۱۱ میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی (۸۹۹ میلیارد فوت‌مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان ۳۶ میلیارد فوت‌ مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۹۸ میلیارد فوت‌مکعب (۸/۸ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۰ سپتامبر ۲۰۰۹ کمتر است. سطح ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰ به میزان ۱۳ میلیارد فوت‌مکعب نسبت به هفته قبل از آن افزایش یافته و معادل ۷۳ میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه می‌باشد. به‌طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۲۶۷ میلیارد فوت‌مکعب می‌باشد، در محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.

بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:

قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی برخوردار بودند. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس نیویورک، در پی تکمیل شدن تعمیرات روی بخش آسیب دیده خط لوله انتقال نفت خام از کانادا به آمریکا و تایید مقامات آمریکایی مبنی بر استفاده مجدد از خط لوله مذکور، احتمال تداوم کندی رشد اقتصادی در کشورهای توسعه یافته، کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۲۴۴ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰، افت شاخص اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا و همچنین به تبعیت از کاهش قیمت‌های نفت خام، از حدود ۹۸۰۶/۱ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۳ سپتامبر به کمتر از ۹۱۹۲/۱ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت. البته طی هفته مذکور، انتشار اخبار مثبت اقتصادی چین، کاهش اندک میزان بیکاری در آمریکا طی هفته گذشته، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۷۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰، از عوامل تقویت‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند. قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۹۰ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰ و نیز به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۱۲۲۷/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۳ سپتامبر به کمتر از ۰۹۹۲/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت. در این میان کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۳۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰، از عوامل تقویت‌کننده قیمت سوخت حرارتی در بازار آمریکا به شمار می‌رود. همچنین قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۱۹۰۱/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۰ به کمتر از ۱۵۵۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۷ سپتامبر کاهش یافت. طی هفته مذکور، کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۲۴۴ و ۹۰ هزار بشکه در روز و نیز افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا (معادل ۷۰۰ هزار بشکه)، فرآورده‌های میان تقطیر (معادل ۳۰۰ هزار بشکه) و نفت کوره پسماند (معادل ۶۰۰ هزار بشکه) در هفته منتهی به ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۰، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.

روند تغییرات قیمت آتی‌های بنزین، سوخت حرارتی و گازوئیل در بازارهای بورس طی دوره ۱۳ الی ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰

بر اساس آمار منتشره اداره اطلاعات انرژی آمریکا در روز ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۰، قیمت‌های تک‌محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۷ سپتامبر الی ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰ از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت‌های تک‌محموله بنزین معمولی در بازارهای آمریکا (خلیج مکزیک)، اروپا (روتردام) و آسیا (سنگاپور) به ترتیب با ۷۸/۵، ۴۸/۱۰ و ۲۶/۵ سنت افزایش در هر گالن، از حدود ۰۷/۱۹۵، ۰۴/۱۹۵ و ۱/۱۹۳ سنت به ازای هر گالن در تاریخ ۷ سپتامبر به بیش از ۸۵/۲۰۰، ۵۲/۲۰۵ و ۳۶/۱۹۸ سنت به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰ افزایش یافته است. قیمت‌های تک‌محموله گازوئیل در بازارهای اروپا و آسیا نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۸۹/۲۰۷ و ۴۵/۲۰۳ سنت به ازای هر گالن در تاریخ ۷ سپتامبر به بیش از ۰۹/۲۱۳ و ۵۷/۲۰۸ سنت به ازای هر گالن در تاریخ ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰ افزایش یافته است. همچنین قیمت‌های تک‌محموله سوخت جت در بازارهای آمریکا، اروپا و آسیا به ترتیب با ۴۹/۶، ۸۵/۳ و ۵ سنت افزایش در هر گالن طی دوره ۷ سپتامبر الی ۱۴ سپتامبر ۲۰۱۰ همراه بوده‌اند. قیمت‌های تک‌محموله نفت کوره نیز در همه بازارها از چنین روند افزایشی برخوردار بوده است.

همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج فارس با ۱۴ دلار و ۷۱ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۷ سپتامبر ۲۰۱۰)، طی روز ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰ در سطح ۶۹۱ دلار و ۱ سنت قرار گرفت. بر این اساس، هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه ۷۰۴ دلار و ۷۵ سنت، شمال اروپا ۷۰۶ دلار، آمریکا ۷۵۷ دلار و ۹۸ سنت، ژاپن ۷۲۸ دلار و ۳۳ سنت و سنگاپور ۷۱۲ دلار و ۶۰ سنت معامله شده است. میانگین بهای هر تن سوخت جت نیز در بازار خلیج فارس با ۱۷ دلار و ۲۰ سنت افزایش نسبت به هفته قبل، طی روز ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰ در سطح ۶۹۰ دلار قرار گرفت.

میانگین بهای هر تن نفت گاز در بازار خلیج فارس با ۱۶ دلار و ۱۰ سنت افزایش نسبت به هفته قبل (۷ سپتامبر ۲۰۱۰)، طی روز ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰ در سطح ۶۳۴ دلار قرار گرفت. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن نفت کوره نیز در بازار خلیج فارس با ۵ دلار و ۵۷ سنت افزایش نسبت به هفته قبل، طی روز ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۰ در سطح ۴۳۷ دلار و ۳۷ سنت قرار گرفت.

*کارشناسان بازار انرژی

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)