غلامعلی رحیمی - مهرزاد زمانی*
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۱۴ مه الی ۲۱ مه ۲۰۱۰) از یک روند کاهشی نسبی برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در ابتدا به دنبال ادامه نگرانی‌ها درباره بحران مالی در اروپا که می‌تواند مانع بهبود اقتصاد جهانی و افزایش تقاضای انرژی شود، اعمال محدودیت یک طرفه از جانب آلمان برای برخی معاملات سهام که موجی از نااطمینانی را در بازار ایجاد کرده بود و همچنین کاهش ارزش سهام در بازارهای جهانی و نیز کاهش ارزش یورو در مقابل دلار، از حدود 08/70 دلار در هر بشکه تا کمتر از 41/69 دلار در هر بشکه در روز 18 مه 2010 کاهش یافته و به کمترین میزان خود طی 8 ماه گذشته رسید، ولی مجددا به دلیل تاثیر اعطای بسته اضطراری یک تریلیون دلاری برای ثبات یورو و نیز بسته کمک مالی برای حل بحران مالی یونان که افزایش امیدها نسبت به ادامه رشد تقاضای نفت را با خود به همراه داشت و همچنین افزایش ارزش یورو در مقابل دلار تا بیش از 8/70 دلار در هر بشکه در تاریخ 20 مه افزایش یافت.
در نهایت قیمت نفت خام WTI در روز پایانی هفته (۲۱ مه ۲۰۱۰) به دلیل انتشار آمار منفی از اقتصاد آمریکا نظیر افزایش متقاضیان جدید بیمه بیکاری، کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا و اروپا و نیز افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۱۴ مه ۲۰۱۰ (معادل ۲۰۰ هزار بشکه)، تا کمتر از ۰۴/۷۰ دلار در هر بشکه کاهش یافت.
به‌طور کلی تحلیلگران معتقدند شرایط اقتصادی جهان در حال بهبود است، اما همچنان مسائلی مانند بحران مالی در کشورهای توسعه یافته و چالش‌ها درباره توانایی مقابله با نرخ بالای بیکاری در این کشورها باید به دقت بررسی شود. کاهش‌های اخیر قیمت نفت خام معلول عدم اطمینان از شرایط کنونی اقتصاد جهانی بوده و ناشی از نوسانات عرضه نمی‌باشد و تا زمانی که نگرانی‌ها درباره بحران مالی منطقه یورو تعدیل نشود، بهای نفت همچنان روندی کاهشی خواهد داشت. در پی نگرانی‌ها درباره بحران مالی منطقه یورو و تاثیر آن بر بازار سهام آمریکا و به دنبال آن آمارهای اقتصادی نگران‌کننده درباره اقتصاد آمریکا، دومین مصرف‌کننده انرژی جهان، بهای نفت خام در معاملات روز پنج‌شنبه (20 مه 2010) به پایین‌ترین میزان خود در 10 ماه گذشته رسید. در حال حاضر بازارهای سهام به آرامی در حال بهبود است، ولی بایستی یک ثبات نسبی در تمامی بازارهای جهانی کالا و بورس برقرار شود و اخبارهای مثبت اقتصادی می‌تواند این شرایط را تغییر دهد، اما بازار نفت همچنان بی‌ثبات است.
سرمایه‌گذاران از سال گذشته میلادی تاکنون با تمرکز بر تحولات بازار سهام آمریکا و دیگر بازارهای مالی جهان، امیدوار به بهبود اقتصاد جهانی هستند، چراکه این موضوع می‌تواند منجر به افزایش مصرف نفت در جهان شود.


قیمت آتی‌های نفت خام در بازارهای بورس در روز ۲۱ مه ۲۰۱۰ برای تحویل تا دسامبر ۲۰۱۸، در مقایسه با هفته قبل (۱۴ مه) به دلیل ادامه نگرانی‌ها درباره تشدید بحران مالی در اروپا و سرایت آن به کشورهای ضعیف منطقه پولی یورو که می‌تواند مانع بهبود اقتصاد جهانی و افزایش تقاضای انرژی شود و همچنین کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، از یک کاهش قابل‌توجه (بیش از ۴ دلار در هر بشکه) برخوردار بود، ولی همچنان از یک روند افزایشی ملایم در افق ۲۰۱۸ برخوردار است که این مساله می‌تواند نشانگر انتظار از بهبود قیمت‌های نفت خام در سال‌های آتی باشد.
طی هفته گذشته به دلیل ادامه نگرانی‌ها درباره بحران مالی اروپا، اعمال محدودیت یک طرفه از جانب آلمان برای برخی معاملات سهام که موجی از نااطمینانی را در بازار ایجاد کرده بود و همچنین انتشار آمار نگران کننده از اقتصاد آمریکا، ارزش سهام در بازارهای جهانی از یک کاهش قابل‌توجهی برخوردار بود.
بحران اقتصادی اروپا و آمار و اخبار منتشر شده درباره آن بازارهای جهانی نفت خام را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. برخی کارشناسان معتقدند احتمال دارد اوضاع بحران مالی یونان به مرور زمان وخیم تر شده و با افزایش ارزش دلار در برابر یورو، تقاضا برای نفت خام کاهش یابد. طی هفته گذشته به دلیل تاثیر اعطای بسته اضطراری یک تریلیون دلاری برای ثبات یورو و نیز بسته کمک مالی برای حل بحران مالی یونان که افزایش امیدها نسبت به ادامه رشد تقاضای نفت را با خود به همراه داشت ، ارزش یورو در مقابل دلار که به کمترین میزان خود طی ۴ سال گذشته رسیده بود، با افزایش قابل‌توجهی همراه بود. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه آوریل ۲۰۱۰ معادل ۸۲ دلار و ۳۴ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژوئیه 2010، به میزان سه دلار و 42 سنت کاهش یافته و از حدود 1/75 دلار در هر بشکه در تاریخ 17 مه 2010 به کمتر از 68/71 دلار در هر بشکه در تاریخ 21 مه رسیده است.
بالا رفتن ذخیره‌سازی کوشینگ اوکلاهاما موجب شد تا اختلاف قیمت معاملات ماه‌های ژوئن و ژوئیه ۲۰۱۰ نفت خام WTI در ابتدای هفته به بیش از ۱۴/۳ دلار در هر بشکه برسد که این اختلاف در روز ۲۱ مه به کمتر از ۵۴/۱ دلار در هر بشکه رسید. همچنین تفاوت قیمت نفت خام برنت دریای شمال و WTI نیز در روز ۱۷ مه ۲۰۱۰ به بیش از ۰۲/۵ دلار در هر بشکه رسید که عمدتا به دلیل افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا (که بخش عمده‌ای از آن در پایانه نفتی کوشینگ اوکلاهاما - مرکزی برای تحویل نفت خام شاخص WTI- قرار دارد) بوده است. بالا رفتن موجودی در کوشینگ اوکلاهاما از اواسط ماه مارس فشار زیادی در جهت کاهش قیمت نفت خام WTI وارد کرده و موجب قرار گرفتن نفت خام WTI در سطحی پایین تر از برنت شده است. افزایش تقاضای نفت خام در هند، چین و دیگر کشورهای آسیایی نیز می‌تواند یکی دیگر از عوامل اختلاف قیمت شاخص WTI و برنت به شمار رود.
پیش بینی قیمت:
در هفته گذشته سطح ۸/۶۸ دلار مانع کاهش بیشتر قیمت نفت خام WTI شد، گرچه قیمت نفت‌خام برای تحویل در ماه ژوئن در روز آخر معاملاتی با کاهش و نوسان زیادی روبه‌رو بود. به طور طبیعی نوسانات نفت خام آتی‌های ماه اول در روز‌ آخر معاملاتی می‌تواند غیر‌معمول و متفاوت از قراردادهای آتی‌های دیگر باشد و محدودیتی برای کاهش یا افزایش آن وجود ندارد. قرارداد آتی ماه دوم، یعنی ماه ژوئیه که از این هفته تبدیل به ماه اول می‌شود، در کف قیمتی ۸/۶۸ دلار با حمایت مواجه و روند افزایشی در پی گرفت. شاخص‌های اعتماد مصرف‌کننده هم در اروپا و هم در آمریکا کاهش نشان داد که نشان از دید منفی مصرف‌کنندگان از وضعیت اقتصادی است. تعداد بیکاران جدیدی که متقاضی کار هستند در آمریکا افزایش یافت در حالی که در هفته‌های گذشته روند کاهشی به خود گرفته بود. در مجموع با وجود اینکه قیمت نفت خام روند افزایشی به خود گرفت، ولی اخبار نامناسب روند آن را معکوس کرد. بر مبنای آمار دفتر اطلاعات انرژی آمریکا ذخیره‌سازی‌های نفت خام میزان اندکی افزایش نشان داد گرچه گزارش API دلالت بر کاهش آن داشت، به ‌هر حال خبر مذکور فشار کاهشی زیادی را بر قیمت وارد نکرد. آمار قبلی در مورد رشد اقتصادی اروپا و آمریکا، شرایط خوبی را در میان مدت نشان می‌داد که می‌تواند موجب مانع از کاهش بیشتر قیمت شود، ولی در طول هفته با انتشار اخبار منفی می‌توان شاهد نوسانات و کاهش قیمت نفت بود. هفته جاری روزهای پایانی معاملات در ماه مه می‌باشد و سطح حمایتی این ماه در ۴/۷۲ دلار قرار دارد چنانچه قیمت در پایین‌تر از این سطح بسته شود روند افزایشی آن در ماه‌های آتی با مشکل مواجه خواهد شد. با توجه به شروع روند افزایشی که در بازه زمانی ۴ ساعته مشاهده می‌شود می‌توان انتظار داشت که قیمت نفت در هفته جاری تا سطح ۷۵ دلار افزایش یابد.
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)