غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس نیویورک (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۴ مه ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا به دنبال اعطای بسته اضطراری یک تریلیون دلاری برای ثبات یورو و نیز بسته کمک مالی برای حل بحران مالی یونان و افزایش امیدها نسبت به ادامه رشد تقاضای نفت،...

انتشار چشم‌انداز مثبت اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) و دبیرخانه اوپک از تقاضای جهانی نفت خام در سال‌های 2010 و 2011 و همچنین بهبود ارزش سهام در بازارهای بورس جهانی تا روز چهارشنبه 12 مه 2010 از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از 1726/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 10 مه به بیش از 2104/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 12 مه افزایش یافت، ولی پس از آن در پی انتشار تازه‌ترین اخبار از بروز نگرانی‌ها در خصوص کسری بودجه اسپانیا، نگرانی از پیامدهای ناشی از بحران اقتصادی یونان بر اقتصاد اروپا و سرایت آن به کشورهای ضعیف منطقه یورو از جمله اسپانیا، پرتغال، ایتالیا و ایرلند، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش ارزش دلار، کاهش تقاضای بنزین آمریکا به میزان 142 هزار بشکه در روز طی هفته منتهی به 7 مه 2010 و همچنین به تبعیت از کاهش شدید قیمت‌های نفت خام در بازارهای جهانی، تا حدود 1308/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 14 مه 2010، کاهش یافت.
البته طی هفته مذکور، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا به میزان ۸/۲ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۷ مه ۲۰۱۰ ، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌رود. قیمت سوخت حرارتی نیز در بازار بورس نایمکس با توجه به افزایش سطح ذخیره‌سازی فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به میزان ۴/۱ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۷ مه ۲۰۱۰، کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به میزان ۵ هزار بشکه در روز و همچنین به تبعیت از بازار نفت، از چنین روندی برخوردار بوده و طی دوره ۱۴-۱۰ مه ۲۰۱۰، از حدود ۱۲۰۲/۲ دلار به ازای هر گالن تا کمتر از ۰۶۰۶/۲ دلار به ازای هر گالن کاهش یافت. قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا نیز به دلیل مشکلات ناشی از انتشار مجدد خاکسترهای ناشی از آتشفشان ایسلند و لغو برخی پروازها و در نتیجه کاهش تقاضای سوخت جت در اروپا و همچنین تشدید بحران مالی اروپا خصوصا در یونان و اسپانیا، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۱۸۲/۲ دلار به ازای هر گالن به کمتر از ۱۵۲/۲ دلار به ازای هر گالن طی دوره مذکور کاهش یافته است. طی هفته مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت و نفت کوره پسماند در آمریکا (هر یک معادل ۲۰۰ هزار بشکه)، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند. چشم‌انداز بازار فرآورده‌های نفتی آمریکا در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱: مصرف سوخت‌های مایع آمریکا در سال ۲۰۰۹ برای چهارمین سال متوالی با کاهش ۸۱۰ هزار بشکه‌ای در روز (۲/۴ درصد) مواجه بوده و به حدود ۷/۱۸ میلیون بشکه در روز رسید.
برآوردهای مصرف در سه ماهه اول سال 2010 حاکی از آن است که کل مصرف به دلیل استقرار آب و هوای خیلی ملایم و معتدل و مصرف پایین‌تر فرآورده‌های میان تقطیر، به میزان 70 هزار بشکه در روز در مقایسه با میزان مشابه سال قبل کاهش یافته است.
متوسط قیمت بنزین معمولی بازار آمریکا در سال ۲۰۰۹ معادل ۳۵/۲ دلار در هر گالن بود که از حدود ۷۹/۱ دلار در هر گالن در ژانویه ۲۰۰۹ تا بیش از ۶۱/۲ دلار در هر گالن در دسامبر ۲۰۰۹ افزایش یافت. بر اساس پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، متوسط قیمت بنزین معمولی در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ به ترتیب به بیش از ۸۶/۲ دلار در هر گالن و ۹۸/۲ دلار در هر گالن افزایش خواهد یافت.
افزایش ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی قطر: بر اساس اعلام وزیر انرژی قطر، با توسعه فاز دوم پالایشگاه میعانات گازی راس لفان، حدود 140 تا 145 هزار بشکه در روز به ظرفیت تولید فرآورده‌های این پالایشگاه افزوده خواهد شد. ظرفیت کنونی این پالایشگاه که نخستین پالایشگاه میعانات گازی قطر بوده و در تاریخ 23 سپتامبر 2009 تولید تجاری خود را برای همه فرآورده‌های نفتی آغاز نموده است، در حدود 146 هزار بشکه روز می‌باشد. قطر به دلیل صرفه اقتصادی این پالایشگاه، تصمیم به افزایش ظرفیت تولید آن گرفته است. پالایشگاه راس لفان روزانه 61 هزار بشکه نفتا، 52 هزار بشکه سوخت هواپیما، 24 هزار بشکه گازوئیل و 9 هزار بشکه LPG تولید می‌کند. شرکت راس قطر مدیریت این پالایشگاه را به عهده داشته و شرکت قطر پترولیوم با 51 درصد، توتال فرانسه با 10 درصد، اکسون موبیل آمریکا با 10 درصد، کاسمو با 10 درصد، آیدمیتسو با 10 درصد، میتسویی با 5/4 درصد و ماروبنی با 5/4 درصد سهام از سهامداران این پالایشگاه به شمار می‌روند.
تحولات بازار فرآورده‌های نفتی چین: به گزارش شانا، بر اساس اعلام اداره گمرک چین، واردات نفت خام این کشور در ماه آوریل ۲۰۱۰ به بیش از ۱۷۰/۲۱ میلیون تن رسیده و به رکورد جدیدی دست یافته است. این میزان در ماه مارس معادل ۰۶۰/۲۱ میلیون تن و در مدت مشابه سال قبل نیز در حدود ۲/۱۶ میلیون تن بوده است. افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام چین (که در سه ماهه اول سال‌جاری از آنها برداشت شده بود) می‌تواند یکی از دلایل این افزایش واردات باشد. از سوی دیگر، واردات فرآورده‌های نفتی این کشور در ۴ ماه نخست سال‌جاری به ۰۵۰/۱۲ میلیون تن رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل در حدود ۸/۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. صادرات فرآورده‌های نفتی چین در مدت یاد شده با ۵۲ درصد افزایش به ۵/۹ میلیون تن رسیده است. طی ماه مارس ۲۰۱۰ آنگولا بزرگ‌ترین عرضه‌کننده نفت خام به چین بوده و صادرات نفت خام این کشور به چین به ۵۷/۴ میلیون تن (۰۸۰/۱ میلیون بشکه در روز) رسیده است. ایران نیز در ماه مارس با صادرات ۲۲/۲ میلیون تن نفت خام (۵۲۵ هزار بشکه در روز)، سومین تامین‌کننده نفت خام چین بوده است. صادرات نفت خام ایران به چین در مارس ۲۰۱۰ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۸/۱۴ درصد افزایش نشان می‌دهد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
* کارشناسان بازار انرژی