غلامعلی رحیمی *
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۹ آوریل الی ۱۳ آوریل ۲۰۱۲) از روند افزایشی برخوردار بود.
بر اساس این گزارش قیمت این کالا ابتدا از 46/102 دلار به 02/101 دلار در هر بشکه در تاریخ 10 آوریل کاهش یافت، ولی مجددا به 64/103 دلار در تاریخ 12 آوریل 2012 افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبود و دوباره به سطح 83/102 دلار در هر بشکه کاهش یافت.

طی هفته گذشته، عمده ترین عوامل تقویت‌کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی عبارتند از:
• اختلال در عرضه نفت دریای شمال به دنبال توقف تولید نفت شرکت بی.پی از سکوی ولهل و ادامه بحران نشت گاز از سکوی الگین شرکت توتال؛
• توقف فعالیت پایانه اصلی صادرات نفت کویت در پی وزش توفان شن؛
• کاهش 8/7 درصدی صادرات نفت آذربایجان از مسیر باکو- تفلیس-جیحان در 3 ماهه نخست سال 2012 در مقایسه با میزان مشابه سال قبل بر اساس اعلام شرکت ملی نفت آذربایجان (سوکار)؛
• اعلام بهره‌برداری پاکستان از بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت خود با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه در روز در ۳ ماهه سوم سال ۲۰۱۲ و در نتیجه افزایش تقاضای نفت خام این کشور؛
• افزایش 8/7 درصدی واردات نفت خام تایوان در ماه مارس 2012 نسبت به میزان مشابه سال قبل با هدف حمایت از بزرگ‌ترین پالایشگر نفت این کشور؛
• افزایش ۷/۸ درصدی واردات روزانه نفت خام چین در ماه مارس ۲۰۱۲ نسبت به میزان مشابه سال قبل و رسیدن آن به سطح ۵۵/۵ میلیون بشکه در روز به دنبال تلاش پالایشگران چینی برای ذخیره‌سازی نفت خام؛
• ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام؛
• نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و آفریقا.
انتشار برخی اخبار و اطلاعات منفی نیز باعث تضعیف قیمت نفت خام در بازارهای جهانی شده و از افزایش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کردکه عمده‌ترین عوامل آن عبارتند از:
• نگرانی درباره وضعیت اشتغال در آمریکا؛
• افت اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا؛
• کاهش ۱۷۰ هزار بشکه‌ای در برآورد رشد تقاضای روزانه نفت خام جهان در سال ۲۰۱۲ توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا نسبت به برآورد قبلی این سازمان و رسیدن آن به سطح ۸۹۰ هزار بشکه در روز؛
• افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 8/2 میلیون بشکه در هفته منتهی به 6 آوریل 2012؛
• ادامه نگرانی‌ها درباره وضعیت اقتصادی اروپا؛
• رشد کمتر از انتظار اقتصاد چین در سه ماه نخست سال 2012؛
• انتشار خبر افت واردات کالاهای عمده در چین در ماه مارس سال جاری؛
• کاهش 400 هزار بشکه ای واردات روزانه نفت خام چین در ماه مارس 2012 نسبت به ماه فوریه؛
• افزایش تولید نفت خام اوپک به بالاترین سطح در ۳ سال گذشته به دنبال افزایش تولید نفت خام عراق، عربستان سعودی و لیبی، بر اساس نظرسنجی نشریه میس.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 9 آوریل الی 12 آوریل 2012، ابتدا از 4/120 دلار به 8/117 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 آوریل 2012 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 72/118 دلار افزایش یافت.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۲ آوریل ۲۰۱۲، با ۲ دلار و ۸۴ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۱۹ دلار و ۷ سنت رسیده است.
میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 5 آوریل 2012 معادل 121 دلار و 91 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه آوریل (تا 12 آوریل 2012)، با 2 دلار و 45 سنت کاهش نسبت به میانگین ماه مارس، به هر بشکه 120 دلار و 49 سنت رسیده است.
میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه مارس ۲۰۱۲ معادل ۱۲۲ دلار و ۹۴ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه مه 2012، ابتدا از 67/122 دلار در تاریخ 9 آوریل 2012 به 88/119 دلار در هر بشکه در تاریخ 10 آوریل 2012 کاهش یافت، ولی مجددا به 83/121 دلار در تاریخ 13 آوریل 2012 افزایش یافت.
همچنین در روز ۱۳ آوریل ۲۰۱۲، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۱۹ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با 4 دلار و 79 سنت کاهش نسبت به هفته قبل (4 آوریل 2012)، در روز 11 آوریل 2012 به بشکه‌ای 117 دلار و 59 سنت رسیده است.
بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۱۱ آوریل ۲۰۱۲ ) ۱۱۸ دلار و ۷۴ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۱۱۶ دلار و ۸۸ سنت قرار داشت.
همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 118 دلار و 13 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 116 دلار و 53 سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا 119 دلار و 79 سنت، شمال غربی اروپا 118 دلار و 4 سنت و در بازار مدیترانه 116 دلار و 68 سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا 117 دلار و 67 سنت، شمال غربی اروپا 116 دلار و 44 سنت و در بازار مدیترانه 115 دلار و 13 سنت به فروش رسیده است.
طی دوره ۴ آوریل الی ۱۱ آوریل ۲۰۱۲، بیشترین کاهش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار آسیا به میزان ۴۳/۵ دلار کاهش در هر بشکه بوده است.
میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان 64/4 دلار و 87/4 دلار در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر نفت خام این کشور در هفته منتهی به ۶ آوریل ۲۰۱۲ معادل ۲/۳۶۵ میلیون بشکه بوده که در مقایسه با هفته قبل (۳۰ مارس ۲۰۱۲) ۸/۲ میلیون بشکه افزایش یافته و معادل ۹/۵ میلیون بشکه از میزان مشابه سال قبل بیشتر است.
این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل 2/0 روز افزایش یافته و در سطح 2/25 روز قرار گرفته که معادل میزان مشابه سال قبل است.
طی دوره مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا ۳۹۵ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۳۵۵/۱۴ میلیون بشکه در روز قرار گرفته که ۳۳۸ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است. تولید نفت خام آمریکا طی دوره ۳۰ مارس الی ۶ آوریل ۲۰۱۲ به میزان ۹ هزار بشکه در روز کاهش یافته و در سطح ۰۴۰/۶ میلیون بشکه در روز قرار گرفته و معادل ۴۰۵ هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل است.
در همین زمان میزان واردات نفت خام آمریکا از 774/9 میلیون بشکه در روز به 522/8 میلیون بشکه در روز (معادل 252/1 میلیون بشکه در روز) کاهش یافته که معادل 49 هزار بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل است.
*کارشناس ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی