رشد قیمت بنزین در بازارهای جهانی
غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی ماه اول برای تحویل در ژانویه ۲۰۱۲) طی دوره ۱۹ دسامبر الی ۲۳ دسامبر ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی ملایم برخوردار بود.

بر این اساس قیمت آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، به دلیل کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 100 میلیارد فوت‌مکعب و پس از آن به دلیل استقرار توده هوای نسبتا سرد در مناطق شمالی و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، ابتدا از حدود 096/3 دلار تا بیش از 169/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 114/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 دسامبر 2011 کاهش یافت.
همچنین قیمت آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه ۲۰۱۲، از حدود ۶۷۵۴/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۹ دسامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۸۷۰۱/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی در تاریخ ۲۳ دسامبر مجددا تا سطح ۶۶۷۹/۸ دلار کاهش یافت.
مصرف گاز طبیعی آمریکا نیز نسبت به هفته قبل از آن به میزان 09/7 درصد کاهش یافته که در این میان بیشترین کاهش مربوط به مصرف بخش خانگی و تجاری با 98/10 درصد است.
البته میزان کل تقاضای گاز طبیعی در مقایسه در حدود ۸۹/۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین میزان واردات گاز طبیعی از طریق خط لوله از کانادا و نیز واردات LNG آمریکا به ترتیب به میزان ۲۳/۳ درصد و ۲۲/۱۱ درصد کاهش داشته است که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل به ترتیب در حدود ۲۰ درصد و ۳۷/۲۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.
تولید بازاری گاز طبیعی آمریکا طی دوره مذکور در حدود 23/0 درصد افزایش داشته که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل معادل 38/7 درصد بیشتر است.
قیمت گاز طبیعی در آمریکا با میزان فعالیت دکل‌های حفاری در بخش نفت و گاز رابطه ای معکوس داشته و با افزایش تعداد دکل‌های حفاری فعال در منطقه، قیمت گاز طبیعی روند کاهشی در پیش می‌گیرد.
بر اساس گزارش موسسه بیکر، تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا در هفته گذشته در حدود 818 دکل بوده است که در مقایسه با هفته قبل از آن به میزان 2 دکل کاهش نشان می‌دهد و برای هفتمین هفته متوالی است که با کاهش مواجه است.
از سوی دیگر تعداد دکل‌های حفاری در بخش نفت (که شامل تولید گازهای همراه نفت نیز می‌شود) طی دوره مذکور به میزان ۳۵ دکل افزایش یافته و به عدد ۱۱۹۶ دکل فعال رسیده است.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند نوسانی ملایم برخوردار بوده و ابتدا از حدود 05/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از 01/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 05/3 دلار در هر میلیون
بی.تی.یو افزایش یافت.
این سطح قیمتی به میزان 3/59 درصد از قیمت 5/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین‌تر است.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار نیویورک از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۳۹/۳ دلار در هر میلیون
بی.تی.یو با 15 سنت (42/4 درصد) افزایش تا بیش از 54/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو افزایش یافت، ولی مجددا با 20 سنت (65/5 درصد) کاهش تا سطح 34/3 دلار کاهش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از ۱۷/۳ دلار در هر میلیون
بی.تی.یو کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با ۲۰ سنت کاهش (۵/۵ درصد)، از حدود ۶۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از ۴۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با 16 سنت کاهش (35/4 درصد)، از حدود 68/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از 52/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 21 دسامبر 2011 کاهش یافت.
همچنین قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با ۴ سنت کاهش (۴۴/۰ درصد) از حدود ۱۲/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از ۰۸/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافت.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا در حدود 3629 میلیارد فوت‌مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 100 میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته است.
این ذخایر به میزان ۲۳۵ میلیارد فوت‌مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل بوده و به میزان ۳۸۷ میلیارد فوت‌مکعب (۹/۱۱ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۱۰ - ۲۰۰۶) است.
میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3242 میلیارد فوت‌مکعب بوده است.
در منطقه شرق، میزان ذخایر نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۶۳ میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته و در سطح ۱۹۴۵ میلیارد فوت‌مکعب قرار گرفته ولی به میزان ۱۵۷ میلیارد فوت‌مکعب (۸/۸ درصد) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه بیشتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و....) به میزان 202 میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه یعنی 1012 میلیارد فوت‌مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان 14 میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته است.
سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۶۸ میلیارد فوت‌مکعب (۹/۵ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۶ دسامبر ۲۰۱۰ بیشتر است.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا نسبت به هفته قبل از آن به میزان 23 میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته و در سطح 470 میلیارد فوت‌مکعب قرار گرفته که معادل 28 میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است.
به‌طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۶۲۹ میلیارد فوت‌مکعب است، در سطحی بالاتر از محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار انگلیس (NBP) به میزان 26 سنت (86/2 درصد) کاهش یافته و از حدود 09/9 دلار در هر میلیون
بی.تی.یو به کمتر از ۸۳/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو رسیده است.
همچنین قیمت تک محموله LNG در بازار جنوب شرق اروپا از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با 50 سنت کاهش (76/4 درصد) از حدود 50/10 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از
۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافته است.
از سوی دیگر، قیمت تک محموله LNG در بازار شمال شرق آسیا طی دوره مذکور تغییری نکرده و در سطح80/16 دلار در هر میلیون بی.تی.یو ثابت مانده است.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
طی هفته گذشته قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی ماه اول)، از یک روند افزایشی برخوردار بود.
بر این اساس، طی هفته گذشته به دنبال انتشار آمارهای مثبت از اقتصاد آمریکا نظیر کاهش قابل توجه نرخ بیکاری و افزایش شاخص ساخت و ساز و فروش مسکن، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه و افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۲۱۳ هزار بشکه، افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۴۸۹۱/۲ دلار به ازای هر گالن ۲۰۱۱ تا بیش از ۶۸۷۲/۲ دلار به ازای هر گالن افزایش یافت.
البته طی دوره مذکور انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر اعلام رشد اقتصادی کمتر از انتظار آمریکا برای فصل سوم 2011، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴/۲ میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴۴۷ هزار بشکه در روز، از افزایش برخوردار بوده و از حدود ۷۸۰۴/۲ دلار به ازای هر گالن تا بیش از ۸۹۰۷/۲ دلار به ازای هر گالن افزایش یافت.
همچنین قیمت آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به دلیل کاهش فشار بازارهای اوراق قرضه اروپا و کاهش 28 میلیون بشکه‌ای ذخایر فرآورده‌های نفتی منطقه OECD (ذخایر تجاری)، از یک روند افزایشی برخوردار بوده، از حدود 8844/2 دلار به ازای هر گالن تا بیش از 9705/2 دلار به ازای هر گالن افزایش یافت.
البته طی دوره مذکور، انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده منطقه یورو، ادامه نگرانی‌ها درباره بحران مالی اروپا، پیش‌بینی کاهش ۸/۴ درصدی مجموع مصرف انرژی آلمان تا پایان سال ۲۰۱۱ نسبت به سال ۲۰۱۰ در پی رشد قیمت‌های جهانی انرژی و گرم شدن هوا بر اساس اعلام مؤسسه آمار صنعتی آلمان (IGEB)، افزایش تولید نفت خام لیبی به بیش از ۸۰۰ هزار بشکه در روز بر اساس اعلام شرکت ملی نفت لیبی و همچنین پیش‌بینی افزایش تولید نفت خام لیبی تا سطح ۲/۲ - ۲ میلیون بشکه در روز طی ۵ - ۳ سال آتی بر اساس اعلام وزیر نفت کابینه موقت این کشور، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بازار اروپا به شمار می‌روند.


به‌طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 400 هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل 4/2 میلیون بشکه، سوخت جت معادل 500 هزار بشکه، نفت کوره پسماند معادل 4/1 میلیون بشکه و افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل 213 و 447 هزار بشکه در روز، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل، شرکت ملی نفت ایران طی هفته گذشته قیمت تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی روندهای متفاوتی را تجربه کرد.
بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب14/7 و نفت کوره 78/6 دلار در بازار خلیج فارس به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک محموله گازوئیل59/5 دلار و سوخت جت 8/6 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بنابراین میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۸۵/۹۵۹ دلار، گازوئیل۳۸/۸۹۶ دلار، سوخت جت۲۴/۹۵۸ دلار و نفت کوره
5/653 دلار ثبت شد.
همچنین قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب۳۸/۴ دلار و نفت کوره ۸۳/۷ دلار در بازار ژاپن طی دوره مذکور افزایش یافته، در حالی که قیمت تک محموله گازوئیل۷ دلار و سوخت جت ۶۴/۶ دلار طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر این اساس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب65/1004 دلار، گازوئیل33/938 دلار، سوخت جت 16/990 دلار و نفت کوره
۹۲/۶۸۲ دلار در بازار ژاپن ثبت شد.
در بازار سنگاپور نیز تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است.
قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی به استثنای نفت کوره در بازارهای مدیترانه و شمال اروپا طی دوره ۱۳ دسامبر الی ۲۱ دسامبر ۲۰۱۱ روند کاهشی را تجربه کرد.
بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب 75/10 دلار، گازوئیل 5/23 دلار و سوخت جت 75/19 دلار در بازار شمال اروپا کاهش یافته است، در حالی که قیمت تک محموله نفت کوره به میزان (5/1) دلار به ازای هر تن متریک افزایش یافته است.
لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۵۰/۹۲۵ دلار، گازوئیل۸۹۷ دلار، سوخت جت ۷۵/۹۶۱ دلار و نفت کوره ۲۵/۶۵۳ دلار در بازار شمال اروپا ثبت شد.
همچنین میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب69/1024 دلار، گازوئیل48/889 دلار، سوخت جت 31/996 دلار و نفت کوره 24/618 دلار در بازار آمریکا به ثبت رسید.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org)
*کارشناسان بازار انرژی