غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *

قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی‌های ماه اول برای تحویل در اکتبر ۲۰۱۱) طی دوره ۲۶ سپتامبر الی ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی ملایم برخوردار بود. بر این اساس قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، به تبعیت از بازار نفت خام و همچنین به دلیل افزایش سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل ۱۱۱ میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، از حدود ۷۸۲/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۶۶۶/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.از سوی دیگر، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه اکتبر ۲۰۱۱، (عمدتا به دلیل انقضای قراردادهای ماه اکتبر و شروع قرارداد آتی‌های ماه نوامبر) از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بوده و از حدود ۹۷۰۵/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۳۶۰۲/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت.

قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۷۲/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۲/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت؛ ولی مجددا تا سطح ۸۸/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۲۸/۳۶ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰ پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۹۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱ ، با ۲۶ سنت (۶/۶ درصد) افزایش تا بیش از ۲۰/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت؛ ولی مجددا تا سطح ۱۳/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۸۰/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۱/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۱۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ با ۴ سنت افزایش، تا بیش از ۱۸/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با ۱۸ سنت کاهش (۸/۱ درصد) طی دوره ۲۱ سپتامبر الی ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱، از حدود ۰۸/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا کمتر از ۹۰/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافت.

بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ در حدود ۳۳۱۲ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۱۱۱ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان ۹۱ میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۰ بوده و به میزان ۵ میلیارد فوت مکعب (۲/۰ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۱۰- ۲۰۰۶) است. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۳۳۰۷ میلیارد فوت مکعب بوده است.

در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۶۷ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح ۱۸۲۰ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته و به میزان ۵۲ میلیارد فوت مکعب (۸/۲ درصد ) از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه کمتر است.ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۵۴ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی ۹۸۲ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۳۳ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۱۱ میلیارد فوت مکعب (۱/۱ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۰ کمتر است.

تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی

قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بودند. بر این اساس طی هفته گذشته، به دنبال وضعیت نامناسب اقتصادی به خصوص در منطقه یورو، کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا، وجود اخبار نگران‌کننده درباره بازار مسکن آمریکا، بازگشت نفت خام صادراتی لیبی به بازار با صدور اولین محموله نفت صادراتی لیبی به ایتالیا، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۸۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، از حدود ۵۶۹۴/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۵۳۸۱/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.

البته طی دوره مذکور، انتشار برخی اخبار و اطلاعات نظیر افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۰۶ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، کاهش نرخ بیکاری در آمریکا و بهتر بودن رشد اقتصادی این کشور نسبت به پیش‌بینی کارشناسان، افزایش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز- میشیگان و همچنین تشدید و تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه، از عوامل تقویت‌کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.

قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی و افزایشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۱۰۰ هزار بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۵۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۷۹۱۵/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۷۷۹۳/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.

همچنین قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، در پی افزایش نگرانی‌ها درباره بحران بدهی‌های منطقه یورو و به رغم تلاش مسوولان اروپایی برای مهار بحران کسری بودجه یونان و بازگرداندن آرامش به حوزه یورو و همچنین اعلام همراهی آلمان با طرح تقویت صندوق امداد مالی حوزه یورو، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۹۰۷۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۶۹۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.

به طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت کوره پسماند آمریکا معادل ۵/۱ میلیون بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۰۶ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۸۰۰ هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل ۱۰۰ هزار بشکه، سوخت جت معادل ۵۰۰ هزار بشکه و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۵۷ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند. بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ الی ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی برخوردار بودند.

بر این اساس، در بازار خلیج فارس روز ۲۸ سپتامبر قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با ۲۰/۴۴ دلار کاهش به ۴۵/۱۰۰۳ دلار، گازوئیل با ۲۱/۲۴ دلار کاهش به ۹۲/۸۷۲ دلار، سوخت جت با ۹۶/۲۲ دلار کاهش به ۴۸/۹۴۶ دلار و نفت کوره با ۶۶/۱۸ دلار کاهش به ۹۶/۶۳۰ دلار به ازای هر تن متریک رسید. همچنین در بازار ژاپن طی روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب با ۲۰/۴۴ دلار کاهش به ۴۳/۱۰۴۸ دلار، گازوئیل با ۲۶/۲۵ دلار کاهش به ۲۱/۹۱۸ دلار، سوخت جت با ۴۰/۳۳ دلار کاهش به ۷۲/۹۶۷ دلار و نفت کوره با ۰۴/۱۹ دلار کاهش به ۷۰/۶۵۵ دلار به ازای هر تن متریک رسید. در بازار سنگاپور نیز تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است. قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا نیز طی دوره ۲۱ سپتامبر الی ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ روند کاهشی را تجربه کردند.

لذا بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، در بازار شمال اروپا طی روز ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل (۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱) میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب با ۲۵/۵۹ دلار کاهش به ۵۰/۹۴۰ دلار، گازوئیل با ۲۵/۳۷ دلار کاهش به ۸۹۶ دلار، سوخت جت با ۲۷ دلار کاهش به ۲۵/۹۷۴ دلار و نفت کوره با۲۵/۳۱ دلار کاهش به ۵۰/۶۲۵ دلار به ازای هر تن متریک رسید. در بازار آمریکا نیز قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب، گازوئیل، سوخت جت و نفت کوره به ترتیب به میزان ۵۱/۲۹، ۳۸/۳۱،۱۰/۲۰ و ۰۴/۱۵ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )

*کارشناسان بازار انرژی