نقش هند در آینده بازار محصولات غذایی جهان

گروه بورس جهانی - منیژه حیاتی: در شرایطی که هند به عنوان دومین تولیدکننده بزرگ محصولات کشاورزی در دنیا شناخته می‌شود، اما مشکلات بسیاری که در زمینه فرآوری و نگهداری محصول وجود دارد باعث شده تا بخش قابل توجهی از این کالاهای تولیدی به خصوص آن بخش که مربوط به صنایع و بازارهای خرده‌فروشی است فاسد شده و از بین برود. نتیجه این امر کاهش عرضه و افت درآمد کشاورزان است ضمن اینکه به دلیل بالا رفتن قیمت‌ها در بازار کالاهای کشاورزی، قدرت خریداران هم در سطح پایینی قرار می‌گیرد. اما دولت هند در سپتامبر سال جاری میلادی در تصمیمی اقدام به صدور مجوز سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور و در بخش بازارهای خرده فروشی کرد تا با این روش اعتماد سرمایه‌گذاران را بیش از پیش جلب کند.

بر اساس این تصمیم چراغ سبزی برای رشد سرمایه‌گذاری خارجی تا ۵۱ درصد روشن شد که در نتیجه پیش‌بینی می‌شود حداکثر ۵۰ درصد در بخش‌های زیرساختی این کشور تا ۳ سال آینده توسط خارجی‌ها سرمایه‌گذاری شود.

دولت به طور مشخص به این موضوع اشاره کرده که حداقل ۳۰ درصد از محصولات تولید شده یا فرآوری شده باید از صنایع کوچک که سرمایه‌گذاری زیادی در کارخانه و ماشین آلات داشته‌اند به دست آید. دولت هند این نگرانی را داشت که این سیاست به سرانجامی نرسد، بنابراین به سرمایه‌گذاران اجازه داد تا خودشان در مورد سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کنند اما به نظر کارشناسان احتمال موفقیت زیاد است، ضمن اینکه در صورت استقبال سرمایه‌گذاری‌های خارجی، نتایج خوبی هم در صنعت و هم در بازارهای کشاورزی ایجاد خواهد شد. از این رو در این مدت نظرات متفاوتی در خصوص اثرات این سیاست مطرح شده که سایت commodity online به بررسی این تصمیم پرداخته است.

چرا سرمایه‌گذاری خارجی؟

هند دومین تولیدکننده دنیا در زمینه میوه و سبزیجات است، اما نکته تاسف‌باری که در کنار این واقعیت وجود دارد این است که متاسفانه سیستم‌های مکانیزه خنک کننده و امکانات لازم برای نگهداری این اقلام در سطح گسترده و مکانیزه وجود ندارد. این موضوع باعث خسارت سنگین کشاورزان و کاهش کیفیت و کمیت تولید و در نهایت صدور کالاهای کشاورزی که سرعت فاسد شدن آنها زیاد است به نقاط دور دست شده واین کار به دشواری انجام می‌شود؛ به خصوص صدور این کالاها به بازارهای خارجی که کار بسیار سختی است.

افزون بر این، متاسفانه باید یادآور شد که خسارت حاصل از نبود تجهیزات لازم برای نگهداری کالاهای کشاورزی، سالانه یک تریلیون روپیه است. در نتیجه کشاورزان هندی تنها یک سوم قیمت نهایی پرداخت شده از سوی مصرف‌کننده نهایی در بازار خرده فورشی را دریافت می‌کنند. بانک جهانی هم در سال ۲۰۰۷ تحقیقی را انجام داد که نشان می‌داد کشاورزان هندی فقط ۱۲ تا ۱۵ درصد از قیمت نهایی محصولاتی را که تولید کرده‌اند دریافت می‌کنند. در حالی که کشاورزان پاداشی برای زحمات خود اخذ نمی‌کنند. از سوی دیگر، دولت هم فشار زیادی را به دلیل تورم بالای مواد غذایی تحمل می‌کند. در نتیجه همه این مشکلات دلیلی شد تا دولت این کشور مجوز سرمایه‌گذاری خارجی را صادر کند.

منافع کشاورزان

با توجه به مشکلات مطرح شده در بخش کشاورزی، به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری خارجی می‌تواند به کشاورزان هندی و درآمد آنها در فرآیند فروش کالاهایشان کمک کند اما مهم‌ترین نتیجه‌ای که سرمایه‌گذاری‌های خارجی می‌تواند داشته باشند این است که در صورت بهبود شرایط نگهداری محصولات کشاورزی به طور قطع عرضه در بازارهای کالایی افزایش می‌یابد؛ ضمن اینکه سازماندهی شرایط تولید در صنایع کوچک باعث کاهش تعداد واسطه‌های غیرضروری در بازار خرده‌فروشی هم می‌شود.

منافع خریداران

کارشناسان معتقدند به دنبال بهبود شرایط تولید و نگهداری محصولات کشاورزی و با افزایش عرضه این کالاها در بازار، قیمت‌ها هم کاهش پیدا می‌کند که در نهایت تاثیر قابل توجهی بر منافع خریداران دارد، ضمن اینکه مصرف کننده‌ها با محصولات استاندارد و سالمی هم روبه‌رو خواهند شد. علاوه بر این موارد، قدرت انتخاب بیشتری هم برای خریداران ایجاد می‌شود. کارشناسان هندی بر این عقیده هستند که با بهبود تولید محصولات کشاورزی در هند بسیاری از مشکلات اقتصادی خانوارهای هندی هم کم می‌شود؛ ضمن اینکه قدرت خرید با کاهش قیمت محصولات خوراکی در این کشور بهبود پیدا می‌کند.

منافع صنایع کوچک

سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی‌ها در صنایع کوچک کشاورزی هند علاوه بر تاثیری که بر تولیدکننده و خریدار دارد، می‌تواند به صنایع کوچک کمک کند تا تاثیرگذاری بیشتری در صنعت این کشور داشته باشند، چرا که سرمایه‌گذاران می‌توانند خدمات بهتری را برای تولیدکننده‌ها ارائه کنند.

البته نگرانی هایی در این خصوص وجود دارد که بازیگران این بازارهای خرده فروشی با این مجوزی که صادر شده از میدان رقابت خارج شوند، اما از نظر برخی از کارشناسان این نگرانی منطقی نیست؛ چرا که بازارهای خرده‌فروشی این کشور در حال حاضر هم توسط اشخاص محدودی اداره می‌شود و نکته جالب هم این است که فقط ۴ درصد از بازار عرضه خرده‌فروشی به طور واقعی در اختیار تولیدکننده‌های خرد و سنتی قرار دارد.

موضوع دیگر این است همواره بین بازار سنتی و بازار خرده فروشی سازمان یافته رقابت تنگاتنگی بوده، به طوری که برای مثال اگر در یک منطقه فعالیت بازارهای خرده فروشی سازمان یافته کم می‌شود به همان نسبت فعالیت گروه‌های دیگر کمتر می‌شود.

به طور کلی در بازارهای جهانی شرایط به این صورت است که معمولا فعالیت سازمان یافته در بازارها منجر به تولید با کیفیت بهتر، اما قیمت‌های پایین‌تر می‌شود. برای مثال در چین، تایلند، اندونزی، برزیل، سنگاپور، آرژانتین و شیلی که محدودیت سرمایه‌گذاری خارجی وجود ندارد، بازارهای خرده‌فروشی و کوچک اما سازمان یافته بهبود پیدا کرده‌اند که به دنبال آن اشتغال هم بهتر شده، بنابراین خیلی منطقی نیست که استدلال کنیم افزایش سرمایه‌گذاری خارجی منجر به تعطیلی صنایع کوچک می‌شود. در همین حال پیش‌بینی می‌شود صنایع کوچک و متوسط در هند به سود ۳۰ درصدی برسند که این ممکن است به افزایش ظرفیت تولید کشور و سود فزاینده و حتی بالا رفتن منافع کلی کشور منجر شود، حتی برخی از کارشناسان معتقد هستند در صورت سودده شدن این بازارهای خرده فروشی امکان اینکه بتوانند با بازارهای جهانی ارتباط برقرار کنند بیشتر می‌شود که این امر درهای صادراتی را روی صنایع هند باز خواهد کرد.

سرمایه‌گذاری خارجی وتاثیر آن بر اشتغال و تورم

علاوه بر اینها موضوع تاثیر سرمایه‌گذاری خارجی بر اشتغال هم مطرح است به طوری که انتظار می‌رود جوانان بیکار در روستاها بتوانند از توانایی‌های خود بهره بیشتری ببرند.

ضمن اینکه سرمایه‌گذاری در بخش خرده فروشی سازمان یافته فرصت‌های شغلی دیگری را هم در بخش‌های بازاریابی، مدیریت لجستیک، بخش‌های تولیدی کوچک مانند منسوجات و پوشاک، ساخت‌وساز، IT و زیرساخت‌های دیگر به وجود می‌آورد.

بر اساس مطالعه‌ای که توسط شورای این کشور در زمینه روابط اقتصادی بین‌المللی در سال‌های اخیر انجام شد، برآورد شد که با درنظر گرفتن ۴۰۰-۳۵۰ فوت مربع از فضای خرده‌فروشی برای هر نفر، حدود ۵/۱ میلیون شغل در ۵ سال آینده ایجاد خواهد شد. با فرض اینکه در حال حاضر۱۰ درصد بیش از این به نیروی انسانی در فرآیند سرمایه‌گذاری‌های خارجی مورد نیاز است به نظر می‌رسد، اشتغال مستقیم ایجاد شده توسط بخش خرده‌فروشی سازمان یافته در هند در طول پنج سال آینده نزدیک به ۷/۱ میلیون شغل برسد.

این مطالعه همچنین ارزیابی می‌کند که با خرید مستقیم از کشاورزان و بهبود ناکارآمدی زنجیره تامین و همچنین قابلیت ذخیره‌سازی بهتر برای کنترل تعادل عرضه و تقاضا، تورم را نیز می‌توان رام کرد.

برخی از کارشناسان معتقد هستند که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در همین مدت هم، تاثیر فزاینده‌ای بر اقتصاد هند داشته و می‌تواند به عنوان یک کاتالیزور قوی در تولید مواد غذایی و پاسخی به شتاب تقاضای جهانی برای محصولات کشاورزی باشد.