رمزارز ایرانی ؛ ابزاری برای استقلال یا بی‌‌‌‌‌‌ثباتی؟
رمزارزها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، به‌عنوان ابزاری جذاب برای کشورهایی مانند ایران مطرح شده‌اند که با محدودیت‌های بین‌المللی مواجهند. آیا این فناوری می‌تواند ایران را از وابستگی به دلار رها کند؟ تجربه کشورهایی مانند ونزوئلا نشان می‌دهد که رمزارزها، به‌ویژه در اقتصادهای ضعیف و بی‌‌‌‌‌‌ثبات، می‌توانند به‌جای کمک به اقتصاد، به بی‌‌‌‌‌‌ثباتی دامن بزنند. لین آلدن، تحلیلگر مالی برجسته، هشدار داده که «کشورهایی با زیرساخت‌های ضعیف مالی و سیاسی، ممکن است با استفاده گسترده از رمزارزها به بی‌‌‌‌‌‌ثباتی بیشتری برسند.» آیا ایران می‌تواند از این تله اجتناب کند؟ یکی از اهداف اصلی ارز دیجیتال ملی، بهبود کنترل بانک‌مرکزی بر اقتصاد و کاهش تورم است. آیا ایران می‌تواند با معرفی ارز دیجیتال ملی از چالش‌های تورمی کنونی خود عبور کند؟ تجربه چین در «پیاده‌‌‌‌‌‌سازی یوآن دیجیتال» نشان‌داده‌است که این ارز می‌تواند به دولت‌ها کمک کند تا کنترل بیشتری بر جریان‌های مالی و تورم داشته باشند. به گفته پیتر کراگمن، استاد اقتصاد در دانشگاه استنفورد، «ارزهای دیجیتال ملی می‌توانند به‌عنوان ابزاری قوی در دست بانک‌های مرکزی برای مدیریت اقتصادهای ناپایدار عمل کنند.» با این‌حال ریسک‌های جدی نیز وجود دارد. اجرای نامناسب این ارز می‌تواند به گسترش فعالیت‌های غیرقانونی و فساد دامن بزند و در نتیجه، اعتماد عمومی به سیستم پولی را کاهش دهد.
موانع و تهدیدهای ارز دیجیتال ملی
آیا ایران زیرساخت‌های کافی برای پیاده‌‌‌‌‌‌سازی این فناوری را دارد؟ توسعه ارز دیجیتال ملی نیازمند زیرساخت‌های قوی در بخش فناوری اطلاعات، قوانین دقیق و آموزش‌های لازم برای کاربران است. آناتولی آکساکوف، رئیس کمیته مالی دومای‌روسیه، هشدار داده‌است که «کشورهایی که زیرساخت‌های قوی و چارچوب قانونی مناسبی ندارند، ممکن است در پیاده‌‌‌‌‌‌سازی ارزهای دیجیتال ملی دچار مشکلات بزرگی شوند.»
همچنین نابرابری در دسترسی به فناوری و اینترنت می‌تواند بخشی از جامعه را از این جریان مالی جدید محروم کند و به نابرابری‌‌‌‌‌‌های اقتصادی بیشتر دامن بزند. ارز دیجیتال ملی ایران می‌تواند فرصتی بزرگ برای توسعه اکوسیستم مالی دیجیتال در کشور باشد. آیا فین‌تک‌ها و استارت‌آپ‌های ایرانی می‌توانند از این فرصت بهره‌‌‌‌‌‌برداری کنند تا محصولات و خدمات جدیدی ارائه دهند؟
در واقع، تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که فناوری‌های دیجیتال می‌توانند به رشد نوآوری و ایجاد اشتغال کمک کنند. پرفسور جی‌‌‌‌‌‌پی مورگان، استاد دانشگاه هاروارد، می‌گوید: «ارزهای دیجیتال ملی اگر به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند موتور محرکه‌ای برای رشد فناوری‌های مالی باشند و به ایجاد نوآوری‌های بیشتر در این حوزه کمک کنند.» کشورهای چین و روسیه از پیشگامان پیاده‌‌‌‌‌‌سازی ارز دیجیتال ملی هستند. آیا ایران می‌تواند از تجربیات این کشورها درس بگیرد؟ چین با یوآن دیجیتال خود توانسته است کنترل بیشتری بر جریان‌های پولی ایجاد کند و روسیه نیز با روبل دیجیتال به‌دنبال کاهش وابستگی به دلار و تحریم‌های غرب است، ولی آیا شرایط اقتصادی و سیاسی ایران به اندازه کافی متفاوت است که این تجربیات به‌طور کامل قابل‌انتقال باشند؟ آینده ارز دیجیتال ملی در ایران وابسته به چند سناریو کلیدی است. آیا در یک سناریوی خوشبینانه، ایران با موفقیت این ارز را اجرا می‌کند و به استقلال پولی و کاهش وابستگی به دلار دست‌می‌‌‌‌‌‌یابد؟ یا در سناریوی بدبینانه، مشکلات زیرساختی و نابرابری‌‌‌‌‌‌های اقتصادی این پروژه را با شکست مواجه خواهند کرد و اعتماد عمومی به سیستم پولی کاهش خواهد یافت؟ رمزارزها و ارز دیجیتال ملی می‌توانند ابزاری قدرتمند برای ایران در مسیر استقلال پولی و مقابله با تحریم‌ها باشند، ولی آیا بانک‌مرکزی ایران و دولت می‌توانند با مدیریت هوشمندانه، از این فرصت برای تقویت اقتصاد ملی استفاده کنند؟ استیون داتسون، اقتصاددان و مشاور پولی بین‌المللی، معتقد است: «ارزهای دیجیتال ملی باید به‌دقت و با درنظرگرفتن تمام جنبه‌های اقتصادی و سیاسی پیاده‌‌‌‌‌‌سازی شوند؛ در غیر‌این‌صورت، به‌جای کاهش مشکلات، بحران‌های جدیدی را به‌همراه خواهند داشت.»
آینده ایران و ارز دیجیتال ملی به تصمیم‌گیری‌‌‌‌‌‌ها و سیاستگذاری‌های هوشمندانه بستگی دارد.
