ظهور ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC)
کاوش در بلاک‌چین برای عصر جدید پول
چرا بلاک چین برای بانک‌های مرکزی؟
برخلاف ارزهای رمزپایه مانند بیت‌کوین که روی بلاک‌چین‌های بدون مجوز کار می‌کنند، CBDCها احتمالا از بلاک‌چین‌های مجاز یا خصوصی استفاده خواهند کرد. در این محیط‌های کنترل‌شده، بانک مرکزی قدرت را بر شبکه حفظ می‌کند و از انطباق و ثبات مقررات اطمینان می‌دهد. در اینجا آمده است که چگونه فناوری بلاک‌چین می‌تواند به‌طور بالقوه برای CBDCها مفید باشد:
قدرت اصلی بلاک‌چین در فناوری دفتر کل توزیع‌شده آن نهفته است. هر تراکنش CBDC در شبکه‌ای از رایانه‌ها به‌صورت رمزنگاری پیوند خورده و ثبت می‌شود و زنجیره‌ای تغییرناپذیر از داده‌ها را ایجاد می‌کند. این اعتماد را تقویت می‌کند و خطر دستکاری یا هزینه مضاعف را از بین می‌برد. سیستم‌های پرداخت سنتی می‌توانند کند و دست و پا گیر باشند؛ به‌ویژه برای تراکنش‌های بین مرزی. CBDCهای مبتنی بر بلاک‌چین به‌طور بالقوه می‌توانند این فرآیند را ساده کرده و تسویه حساب‌های امن و بلادرنگ را امکان‌پذیر کنند. یکی از امکانات هیجان‌انگیز فناوری بلاک‌چین، توانایی برنامه‌ریزی قوانین خاص در ارزهای دیجیتال است. این می‌تواند به بانک‌های مرکزی اجازه دهد تا ویژگی‌هایی مانند برنامه‌های محرک هدفمند یا نرخ‌های بهره سطحی را مستقیما در خود CBDC اجرا کنند. همچنین در مناطقی با دسترسی محدود به سیستم‌های بانکداری سنتی، CBDCها می‌توانند شمول مالی را ترویج کنند. با تسهیل پرداخت‌های دیجیتال ایمن، CBDCها می‌توانند افرادی را که ممکن است به حساب‌های بانکی دسترسی نداشته باشند، توانمند کنند.
درحالی‌که اصول اصلی CBDCها ثابت است، بانک‌های مرکزی در حال بررسی گزینه‌های مختلف طراحی هستند. در اینجا دو رویکرد اصلی وجود دارد:
مدل دو لایه: این مدل شامل یک CBDC عمده‌فروشی است که توسط بانک‌ها و موسسات مالی برای تسویه‌حساب‌های بین بانکی استفاده می‌شود. CBDCهای خرده‌فروشی، قابل دسترسی برای عموم، توسط بانک‌های تجاری که به‌عنوان واسطه عمل می‌کنند، صادر می‌شود.
مدل مستقیم: در این مدل، بانک مرکزی مستقیما CBDCها را از طریق کیف پول دیجیتال برای عموم صادر می‌کند. این رویکرد به‌طور بالقوه می‌تواند به بانک‌های مرکزی کنترل بیشتری بر سیاست‌های پولی بدهد؛ اما همچنین ممکن است نگرانی‌هایی را درباره عدم واسطه‌گری بانک‌های تجاری ایجاد کند. به‌رغم مزایای بالقوه، چندین چالش باید قبل از اینکه پذیرش گسترده CBDC به واقعیت تبدیل شود، مورد توجه قرار گیرد:
ایجاد تعادل بین شفافیت و حریم خصوصی کاربر یک ملاحظات مهم است. درحالی‌که CBDCها می‌توانند شفافیت بیشتری را در جریان کلی پول ارائه دهند، ممکن است برای محافظت از حریم خصوصی کاربر، جزئیات تراکنش فردی ناشناس باشد. چشم‌انداز نظارتی پیرامون CBDCها هنوز در حال تکامل است. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی باید مقررات روشنی را برای تضمین حمایت از مصرف‌کننده، جلوگیری از جرایم مالی و تقویت نوآوری تدوین کنند. همچنین اجرای موفقیت‌آمیز یک CBDC مبتنی بر بلاک‌چین به زیرساخت‌های فناورانه قوی نیاز دارد. کشورهایی که منابع تکنولوژیک محدودی دارند ممکن است در اتخاذ این سیستم جدید با چالش‌هایی روبه‌رو شوند. معرفی CBDCها می‌تواند نقش بانک‌های تجاری را مختل کند و بر ثبات مالی کلی تاثیر بگذارد. برنامه‌ریزی دقیق و همکاری با بخش بانکی بسیار مهم است. توسعه CBDCها هنوز در مراحل اولیه است. با این حال، افزایش علاقه بانک‌های مرکزی در سراسر جهان نشان می‌دهد که ارزهای دیجیتالی که توسط بانک‌های مرکزی پشتیبانی می‌شوند احتمالا در سال‌های آینده به واقعیت تبدیل می‌شوند. با بلوغ فناوری و ایجاد چارچوب‌های نظارتی، CBDCها این پتانسیل را دارند که شیوه تعامل ما با پول را متحول کنند و سیستم مالی کارآمدتر، فراگیرتر و ایمن‌تر را تقویت کنند.
توجه به این نکته مهم است که طراحی و عملکردهای خاص CBDCها بسته به نیازها و اولویت‌های اقتصادی هر کشور متفاوت خواهد بود. سال‌های آینده در شکل دادن به آینده CBDCها و تاثیر بالقوه آنها بر چشم‌انداز مالی جهانی بسیار مهم خواهد بود.
