عرضه اولیه رمز ارزها چه فایده‌ای برای پروژه‌ها و سرمایهگذاران دارد؟
یک مشارکت دو سر برد
تامین مالی جمعی یکی از روش‌های مشارکت در پروژه‌های جدید و درحال‌توسعه است که به علاقه‌مندان این امکان را می‌دهد تا به‌عنوان اولین سرمایهگذاران پروژه، بودجه مورد‌نیاز توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان را تامین کرده و در ازای آن سهم، پاداش و مزایای اختصاصی را دریافت کنند. در این روش، توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان با عرضه اطلاعات و تبلیغ اهداف و کاربرد‌‌‌‌‌‌‌‌های پروژه، برای جذب سرمایهگذاران تلاش می‌کنند. امروزه راه‌اندازی چنین کمپین‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با عرضه ارزهای دیجیتال آسان‌‌‌‌‌‌‌‌تر شده‌است و پروژه‌ها می‌توانند با ساخت توکن دیجیتال خود، راهی آسان را برای مشارکت و سرمایه‌گذاری در اختیار علاقه‌مندان قرار دهند.
پس از ساخت توکن و انجام تبلیغات، کاربرانی که جذب ایده و کاربرد پروژه شده‌اند، می‌توانند توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های آن را خریداری کنند. این خرید با پرداخت ارزهای فیات یا تبادل ارز با ارز انجام می‌شود که مستقیما به جذب سرمایه پروژه کمک می‌کند. با جذب بودجه، تیم توسعه قادر می‌شود تا فعالیت خود را ادامه دهد و ایده خود را به واقعیت تبدیل کند. در صورت موفقیت این تلاش، ارزش توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های آن نیز افزایش می‌یابد و سرمایهگذاران اولیه می‌توانند سود قابل‌توجهی را کسب کنند، بنابراین عرضه اولیه ارز دیجیتال می‌تواند به شرایط برد- برد برای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان و سرمایهگذاران تبدیل شود.
ماهیت و اهداف عرضه اولیه ارز دیجیتال
عرضه اولیه مفهوم جدیدی در بازار‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی و سرمایه‌گذاری نیست و در دیگر بازار‌‌‌‌‌‌‌‌ها مانند سهام و بورس نیز به‌طور گسترده مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. همانند شرکت‌های سنتی، پروژه‌های ارز دیجیتال نیز برای شروع توسعه و ساخت محصول خود نیازمند سرمایه هستند. اما با توجه به نحوه فعالیت غیرمتمرکز اکثر پروژه‌های بلاک‌چینی و همچنین رقابت شدید در بازار، جذب سرمایه مورد‌نیاز به چالشی بزرگ برای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان تبدیل شده‌است. عرضه اولیه به‌عنوان یک راه‌حل برای این چالش مورد‌استفاده قرار می‌گیرد که برای سرمایهگذاران نیز مزایای خود را دارد. پروژه‌های ارز دیجیتالی در کمپین عرضه اولیه، در ابتدا جزئیات پروژه، کاربرد‌‌‌‌‌‌‌‌ها، اهداف، چالش‌ها و جذابیت‌‌‌‌‌‌‌‌های آن را توضیح می‌دهند و سپس با عرضه توکن دیجیتالی خود، سرمایه‌گذاری را برای علاقه‌مندان پروژه امکان‌پذیر می‌کنند. عرضه این توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها معمولا در زمانی انجام می‌شود که پروژه راه‌اندازی نشده‌است، بنابراین در زمان عرضه اولیه کاربردی ندارند و کاربران این توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها را برای حمایت از پروژه و داشتن یک سرمایه‌گذاری آینده‌دار خریداری می‌کنند.
شکل‌‌‌‌‌‌‌‌گیری عرضه اولیه ارز دیجیتال
در زمان ایجاد کمپین عرضه اولیه ارز دیجیتال، توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان بلاک‌چینی در ابتدا، وایت‌پیپر پروژه را منتشر می‌کنند. وایت‌پیپر، یک سند دیجیتالی است که در آن اهداف، برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ها، ابزار‌‌‌‌‌‌‌‌ها، تیم مدیریت، نقشه توسعه، راه‌حل‌‌‌‌‌‌‌‌ها، چالش‌ها و موارد دیگر پیرامون پروژه به‌طور مفصل شرح داده می‌شود. با توجه به این نکته که اکثر عرضه‌های اولیه در زمانی انجام می‌شوند که حتی شبکه بلاک‌چینی اختصاصی پروژه ساخته نشده‌است، این سند اهمیت بسیاری در جذب سرمایهگذاران و ایجاد اعتماد کاربران دارد. پس از جذب کاربران و افزایش علاقه‌‌‌‌‌‌‌‌ها به اهداف و آینده پروژه، توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان زمان و شرایط فروش اولیه توکن را تعیین می‌کنند. در بازار ارزهای دیجیتال نحوه عرضه هر توکن متفاوت است؛ زیرا به‌طور کلی فضای ارزهای دیجیتال چارچوب قانونی و فعالیتی مشخصی ندارد.
در نتیجه ایجاد عرضه اولیه ارز دیجیتال فرآیند و قوانین نوشته شده‌‌‌‌‌‌‌‌ای ندارد و هرکسی می‌تواند آنها را راه‌اندازی کند و هر قیمتی که می‌خواهد را برای توکن اعمال کند. این توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها معمولا در شبکه‌‌‌‌‌‌‌‌های بلاک‌چینی محبوب بازار از جمله اتریوم ساخته و عرضه می‌شوند. درحالی‌که در برخی سرمایه‌گذاری‌های عرضه اولیه ارز دیجیتال سرمایهگذاران می‌توانند از ارزهای فیات خود برای پرداخت هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌ها استفاده کنند، اما ماهیت غیرمتمرکز اکثر پروژه‌های بلاک‌چینی باعث شده‌است تا مشارکت در بسیاری از عرضه‌های اولیه تنها به روش تبادل ارز با ارز امکان‌پذیر باشد، به این‌معنی که برای دریافت توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های عرضه اولیه ارز دیجیتال، باید معادل ارزش آنها ارز دیجیتال دیگری پرداخت شود. یکی از معروف‌‌‌‌‌‌‌‌ترین عرضه‌های اولیه که از این روش استفاده کرد، اتریوم است که کاربران برای دریافت توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های ETH در عرضه اولیه نیازمند پرداخت هزینه با بیت‌کوین بودند.
اگرچه برخی از پلتفرم‌‌‌‌‌‌‌‌ها گزینه بازپرداخت پول را در صورت عدم‌تامین بودجه‌کافی ارائه می‌دهند، این لزوما یک استاندارد در عرضه‌های اولیه نیست و تمام پروژه‌ها از آن پیروی نمی‌کنند. امروزه از چندین تکنیک مختلف برای ایجاد یک رویداد عرضه اولیه استفاده می‌شود. اولین روش، عرضه تعداد ثابت توکن با قیمت ثابت است. در این روش توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان تعداد محدودی توکن را برای خرید عرضه می‌کنند که تمام آنها قیمت ثابتی دارند. با توجه به تعداد محدود توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های عرضه‌شده و قیمت مناسب آنها، این استراتژی به‌طور گسترده توسط توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان در کمپین‌‌‌‌‌‌‌‌های عرضه اولیه ارز دیجیتال استفاده می‌شود تا در بازار سر و صدا ایجاد کنند. اگرچه این روش چالش‌های خود را نیز برای توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان دارد، پروژه‌هایی که قیمت توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها را کم تعیین می‌کنند ممکن است سرمایه کافی را جمع‌‌‌‌‌‌‌‌آوری نکنند و پروژه‌هایی که قیمت بالایی را برای توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های خود انتخاب می‌کنند ممکن است خریداران کافی را نداشته باشند.
روش دیگر، عرضه ثابت توکن با قیمت متغیر است. در این روش توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان مقدار مشخص‌شده و محدودی توکن را در بازار عرضه می‌کنند اما قیمت آنها را تعیین نمی‌کنند و قیمت این توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها براساس میزان تقاضا نوسان پیدا می‌کند. این شرایط علاوه‌بر امکان‌پذیر‌کردن کسب سود از نوسانات قیمتی در همان زمان عرضه اولیه، این فرصت را به سرمایهگذاران می‌دهد تا عملکرد قیمتی توکن را بررسی کنند که به آنها در تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری بلندمدت کمک می‌کند. در نهایت شرایطی وجود دارد که پروژه‌ها در عرضه اولیه ارز دیجیتال خود تعداد نامحدودی توکن را با قیمت ثابت عرضه می‌کنند. در این روش توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌دهندگان هر میزان که توکن نیاز باشد می‌توانند ایجاد کنند و آنها را با قیمت ثابت در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهند. با وجود برخی مزایای این روش، سرمایهگذاران معمولا از روش‌های دیگر عرضه اولیه که تعداد توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها محدود است استقبال بیشتری می‌کنند. در هر روش، سرمایهگذاران زمان محدودی مانند چند هفته تا چند ماه برای شرکت و خرید توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها فرصت دارند.
هشدار و خطرات
عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال به هر روشی که انجام شوند، مزایا و معایب خود را دارند. برای سرمایهگذاران، عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال می‌توانند بسیار سودده باشند. افرادی که در عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال شرکت می‌کنند، معمولا می‌توانند در کمترین قیمت تاریخ ارز موجودی خود را افزایش دهند، سپس در زمانی‌که پروژه با موفقیت راه‌اندازی شد و توکن آن در صرافی‌‌‌‌‌‌‌‌ها لیست شد، با قیمت‌های بسیار بیشتری توکن‌‌‌‌‌‌‌‌ها را به‌فروش برسانند. به‌عنوان مثال، پروژه اتریوم در سال۲۰۱۴ عرضه اولیه ارز دیجیتال خود را برگزار کرد که در آن سرمایهگذاران می‌توانستند توکن‌‌‌‌‌‌‌‌های اتریومی را به قیمت ۳۱/ ۰ دلار خریداری کنند. چهار سال‌بعد از اتمام این عرضه اولیه، قیمت اتریوم به بیش از هزار دلار رسید و سرمایهگذاران اولیه که موجودی خود را نگه داشته بودند، موفق شدند تا‌میلیون‌ها دلار درآمد داشته باشند.
البته این بدین معنا نیست که تمام سرمایهگذاران و مشارکت‌‌‌‌‌‌‌‌کنندگان عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال قرار است به‌میلیونر‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید بازار تبدیل شوند. همانند هر بخش دیگری از بازار نوسانی ارزهای دیجیتال، عرضه اولیه نیز خطرات و ریسک‌های خود را دارد. در عرضه اولیه ارز دیجیتال، علاقه‌مندان در پروژه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند که حتی به‌طور کامل عرضه نشده‌است، بنابراین آنها صرفا سرمایه اولیه را فراهم می‌کنند و سپس باید منتظر باشند تا تیم توسعه کار خود را شروع کند. در برخی زمان‌‌‌‌‌‌‌‌ها، این تیم به دلایلی موفق به راه‌اندازی پروژه نمی‌شود و در نتیجه، توکن آن نیز کاربرد و ارزشی پیدا نمی‌کند، درحالی‌که برخی کمپین‌‌‌‌‌‌‌‌ها این امکان را برای سرمایهگذاران فراهم می‌کنند تا در صورت عدم‌اجرای وعده‌‌‌‌‌‌‌‌های اولیه کمپین مبالغ را دریافت کنند، اما اکثر آنها چنین شرایطی را ندارند و در صورت شکست پروژه، سرمایهگذاران نیز سرمایه خود را از دست خواهندداد.
علاوه بر آن، حتی در صورت راه‌اندازی موفق پروژه‌ها، تضمینی برای افزایش قیمتی توکن و کسب سود وجود ندارد. هر ماه هزاران ارز دیجیتال و پروژه بلاک‌چینی عرضه می‌شوند که از بین آنها تنها تعداد محدودی موفق می‌شوند در بازار باقی بمانند و افزایش‌‌‌‌‌‌‌‌های قیمتی را تجربه کنند. در چنین شرایطی سرمایهگذاران عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال ممکن است با ضرر‌‌‌‌‌‌‌‌های غیرقابل جبرانی مواجه شوند.
در نهایت کلاهبرداران و سارقان نیز امروزه از عرضه اولیه ارز دیجیتال برای فریب کاربران و سرقت دارایی‌ها استفاده می‌کنند. این افراد با راه‌اندازی عرضه‌های اولیه تقلبی، سرمایهگذاران را فریب می‌دهند و پس از جمع‌‌‌‌‌‌‌‌آوری سرمایه غیب می‌شوند. در نتیجه سرمایهگذاران و علاقه‌مندان به شرکت در عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال، باید دقت کافی را در بررسی جزئیات پروژه از جمله تیم توسعه، وایت‌پیپر، نحوه بر‌‌گزاری عرضه اولیه و دیگر موارد مشابه داشته باشند تا خطرات سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند. با وجود مزیت‌ها و احتمال کسب سود قابل‌توجهی که در عرضه‌های اولیه ارز دیجیتال وجود دارد، سرمایهگذاران ارزهای دیجیتال در هر زمان باید به یاد داشته باشند که با توجه به ماهیت غیرمتمرکز و ناشناس ارزها و پروژه‌های بلاک‌چینی و همچنین عدم‌قانون‌گذاری و فقدان مقررات در این بازار، در صورت سرقت دارایی و شکست پروژه احتمال بسیار کمی برای بازگشت سرمایه وجود دارد.
