رفع انحصار در بازار بیمه
دنیای اقتصاد، لیلا اکبرپور: سنت برگزاری همایش بیمه و توسعه در کشور 22 ساله شد. مسوولان و کارشناسان صنعت بیمه 14 آذرماه برای بیست و دومین بار در روز بیمه دور هم جمع شدند و به بررسی مسائل و چالش‌های این صنعت پرداختند، اما همایش بیست و دوم یک تفاوت اساسی با همایش‌های قبلی داشت و آن اینکه بالاخره پس از سال‌ها مسوولان رده بالای کشور بر موضوع رفع انحصار از بازار بیمه کشور و ایجاد رقابت در آن از مسیر تغییر رویکرد بیمه مرکزی ایران و جایگاه جدید شرکت بیمه ایران به توافق و تفاهم رسیدند. محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری در همایش بیمه و توسعه گفت: براساس قانون بهبود فضای کسب‌و‌کار، هر‌جا رقابتی بین بخش دولتی و بخش خصوصی باشد، در شرایط مساوی، دولت وظیفه دارد فضا را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد.

به گفته نهاوندیان حذف شرکت‌های دولتی در رقابت با بنگاه‌های خصوصی لزوما به معنای از بین رفتن شرکت‌های دولتی نیست، اما شرکت دولتی می‌تواند شرایط کار را برای شرکت‌های خصوصی تسهیل کند. وی با بیان اینکه رقابت در بین شرکت‌ها باید شفاف باشد؛ به‌طوری‌که سرمایه‌گذار خصوصی انگیزه و توان مالی لازم برای رقابت را داشته باشد، ادامه داد: باید ضمن کاهش مقررات دست و پاگیر، رویه‌ها به نحوی تسهیل شود که بخش خصوصی بتواند نرخ رشدی بالاتر از رقیب دولتی خود داشته باشد. محمد نهاوندیان با بیان اینکه برجام شرایط ویژه‌ای را برای صنعت بیمه کشور ایجاد می‌کند، گفت: در دوران تحریم بنگاه‌های ایرانی ناچار بودند از مسیرهای غیر‌تضمین شده مبادلات خود را انجام دهند که ریسک آنها را افزایش می‌داد.

وی افزود: گاهی برخی از حمل‌و‌نقل کالاها با پوشش بیمه‌ای بد و گاهی بازرگانان ایرانی در پایان کار خود تبدیل به مال‌باختگانی می‌شدند که نمی‌توانستند حقوق خود را به دست بیاورند. رئیس دفتر رئیس‌جمهوری خاطرنشان کرد: در بخش تجارت خدمات که در دهه‌های گذشته همیشه منفی بوده‌ایم اکنون بعد از رفع تحریم‌ها می‌توانیم اقدامات مطلوبی انجام دهیم. وی ادامه داد: شرایط تحریم به‌دلیل ضرورت رفع نیاز داخلی این شرایط را فراهم آورد و سبب شد تا در بیمه‌های اتکایی تجارب بزرگی به‌دست آوریم. وی افزود: صنعت بیمه نباید به‌دنبال شنا در حوض کوچک داخل باشد و بر سر بیمه شخص ثالث رقابت کند؛ بلکه باید با استفاده از تجارب دوران تحریم خود را برای شنا در دریای بازار بین‌الملل آماده کند. نکته مهم دیگر در فضای رقابتی این است که باید با ایجاد تنوع در خدمات بیمه‌ای، مشتریان جدید به دست آوریم.

چالش‌های بیمه‌گری
همچنین علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی در بین بیمه‌گران گفت: اولین چالش صنعت بیمه کشور پیچیدگی‌های انتقال بازار از وضعیت انحصار به وضعیت رقابتی است که هر چند با اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴، قدم‌های بزرگی برای رفع انحصار برداشته شد و چند شرکت بیمه دولتی به بخش خصوصی واگذار شد، اما هنوز بازار بیمه با شرایط رقابتی فاصله دارد. طیب‌نیا افزود: مدیریت صحیح صنعت بیمه می‌تواند امنیت لازم را برای فعالیت‌های اقتصادی و رفاه اجتماعی به‌وجود بیاورد و اگر مقایسه‌ای بین رشد صنعت بیمه در ایران با سایر کشورهای در حال توسعه داشته باشیم نشان می‌دهد که با وجود رشد صنعت در سال‌های اخیر هنوز با آنها فاصله داریم و اگر ایران را با کشورهای توسعه‌یافته مقایسه کنیم این شکاف عمیق‌تر و فاصله بیشتر خواهد بود.

وی نیاز به ارتقای سرمایه انسانی را از چالش‌های صنعت بیمه دانست و گفت: بهترین و کیفی‌ترین و تحصیلکرده‌ترین سرمایه‌ها در صنعت بیمه وجود دارند، اما این سطح سرمایه متناسب با نیازهای این صنعت نیست و نیازمندیم در سطح دانش، آموزش‌های علمی و فنی و حرفه‌ای امکانات بیشتری ارائه دهیم. رقابت در صنعت نیازمند وجود کارشناسانی خبره در شرکت‌ها است که با استفاده از دانش روز بیمه بتوانند از این دانش استفاده کنند. طیب‌نیا سطح نازل استفاده از خدمات بیمه‌ای را چالش دیگری عنوان کرد و ادامه داد: فرهنگ استفاده از خدمات بیمه‌ای بسیار پایین است و مردم همچنان رغبتی به بیمه‌ها ندارند. تبلیغات در این عرصه مهم است، اما کافی نیست.

به گفته او، مهم‌ترین وسیله‌ای که می‌تواند در پذیرش بیمه در جامعه کمک کند ارائه محصولات متنوع، باکیفیت و با قیمت مناسب است به‌صورتی‌که رضایت مشتری و مردم را فراهم کند. وزیر اقتصاد یادآور شد: مشارکت محدود در عرصه بین‌المللی به‌دلیل وجود تحریم‌ها نیز از چالش‌های این صنعت است که خوشبختانه با مذاکرات انجام شده امکان حضور شرکت‌های بیمه و موسسات مالی ایرانی در عرصه جهانی و به‌عکس فراهم خواهد شد. طیب‌نیا در خاتمه سخنان خود به مرحله گذار از نظام تعرفه‌ای به رقابتی اشاره و تاکید کرد: هر سه رکن بیمه مرکزی، بیمه دولتی و بیمه‌های خصوصی باید با برنامه‌ریزی و همکاری منسجم و هماهنگ در ایجاد شرایط رقابتی سالم تلاش کنند و وظیفه بیمه مرکزی از همه مهم‌تر است. بیمه مرکزی با نظارت بر توانگری مالی شرکت‌های بیمه نسبت به ایفای تعهدات آنها در جامعه اطمینان ایجاد می‌کند. اگر صنعت بیمه توانایی ایفای تعهدات را نداشته باشد، به عاملی ضد خود تبدیل خواهد شد و وزارت امور اقتصادی و دارایی این آمادگی را دارد تا پشتیبانی لازم را برای رشد هر چه بیشتر صنعت بیمه انجام دهد.

محمد ابراهیم‌امین، رئیس‌کل بیمه مرکزی ایران نیز در همایش فوق نسبت به جنگ قیمتی شرکت‌های بیمه در ایران هشدار داد. امین تصریح کرد: کاهش بازده سرمایه‌گذاری درصنعت بیمه موجب شده سهامداران تمایلی به مشارکت درافزایش سرمایه نداشته باشند و الزام هیات دولت به 250 میلیارد تومان حداقل سرمایه اولیه شرکت‌ها بیمه محقق نشود. رئیس‌کل بیمه مرکزی ایران با بیان اینکه بیمه مرکزی آماده کنترل حاشیه توانگری مالی شرکت‌های بیمه است و این نظارت معیار دقیقی برای ارزیابی توانایی بیمه‌گران برای ایفای تعهدات آتی آنها است، خواستار لغو مصوبه دولت شد. امین بر قدرت اشتغال‌زایی صنعت بیمه با ورود شرکت‌های جدید به بازار تاکید کرد و افزود: اگر منع کف سرمایه ازپیش پای سرمایه داران برداشته شود شرکت‌های جدیدی که با سرمایه 100 میلیارد تومان وارد بازار شوند، می‌توانند با جذب حداقل 300 پرسنل و 1000 نماینده نقش قابل‌قبولی در اشتغال‌زایی داشته باشند.

رئیس‌کل بیمه مرکزی بحث دیگر صنعت بیمه را شکل‌گیری ذی‌نفع واحد عنوان و اظهار کرد: در بسیاری از شرکت‌ها شاهد شکل‌گیری ذی‌نفع واحد هستیم؛ در حالی که آن ذی‌نفع بیش از 20 درصد سهام را ندارد، اما به‌طور مستقیم مجموعه را مدیریت می‌کند. وی با بیان اینکه ذی‌نفع واحد درشرکت‌ها دارای مزیت و ایراداتی است، ادامه داد: وجود ذی‌نفع واحد در شرکت این امکان را به‌وجود می‌آورد که در صورت بروز مشکل فرد پاسخگو کاملا مشخص است و نهاد ناظر برای حل مشکل به‌وجود آمده بهتر می‌تواند اقدام کند. به گفته وی مضرات وجود ذی‌نفع واحد در شرکت بیمه، افزایش ریسک است؛ زیرا تاسیس شرکت بیمه با هدف تامین مالی انجام می‌شود.

وی ادامه داد: در شرکت‌های بیمه‌ای که ذی‌نفع واحد وجود دارد برخی سرمایه شرکت را به سمتی می‌برند که ریسک بالایی دارد. به همین دلیل شکل‌گیری ذی‌نفع واحد در شرکت‌ها به‌عنوان یک مساله اساسی در کنار مساله جنگ قیمت‌ها باید در دستورکار قرار گیرد. امین در ادامه به شرایط پساتحریم اشاره کرد و گفت: شاید در مرحله اول در صنعت بیمه نیازی به سرمایه خارجی نداشته باشیم اما وقتی تحریم‌ها برداشته شود بیمه‌گذاران بزرگ که قبلا با بیمه‌های خارجی ارتباط داشتند به ویژه در حوزه‌های نفت، گاز، انرژی و هواپیمایی از طریق بیمه‌های خارجی خود را بیمه می‌کنند.