«دنیای اقتصاد» تازه‌ترین روندهای تورم تولید را بررسی می‌کند
جابه‌جایی کشاورزی با صنعت در تورم منفی
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با تداوم روند یک سال اخیر نرخ تورم متوسط تولیدکننده دراسفندماه، به کمترین مقدار خود در سال‌های با آمار موجود (۱۳۶۹ به بعد) خواهد رسید و به حدود ۵ درصد نزدیک خواهد شد. امری که با توجه به خصلت «پیش‌نگر» این شاخص، بیانگر کاهش بیشتر نرخ تورم اصلی (تورم مصرف‌کننده) در ماه‌های پیش رو خواهد بود.
بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با تداوم روند یک سال اخیر نرخ تورم متوسط تولیدکننده دراسفندماه، به کمترین مقدار خود در سال‌های با آمار موجود (1369 به بعد) خواهد رسید و به حدود 5 درصد نزدیک خواهد شد. امری که با توجه به خصلت «پیش‌نگر» این شاخص، بیانگر کاهش بیشتر نرخ تورم اصلی (تورم مصرف‌کننده) در ماه‌های پیش رو خواهد بود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در یک سال منتهی به آبان‌ماه، رشد قیمت‌ها در زیرگروه‌های شاخص تولید روندهای متفاوتی را تجربه کرده است؛ به‌طوی‌که تورم گروه ساخت (صنعت) در این مدت منفی و معادل منفی 3درصد بوده، گروه کشاورزی با تورم 6/ 6 درصدی مواجه بوده و سطح قیمت‌ها در گروه خدمات هم به میزان 6/ 14 درصد افزایش یافته است، ولی از فروردین سال‌جاری به بعد، روند قیمت اقلام تولیدی در دو گروه «صنعت» و «کشاورزی» معکوس و جابه‌جا شد: به‌گونه‌ای‌که طی 8 ماه سپری شده از سال‌جاری، رشد قیمت اقلام تولیدی در گروه کشاورزی «منفی» و در گروه صنعت «مثبت ولی جزئی» بوده است.
تورم صفردرصدی تولید در آبان
بانک مرکزی تازه‌ترین گزارش خود از شاخص قیمت و نرخ تورم تولیدکننده در کشور برای آبان‌ماه ۱۳۹۴ را منتشر کرد و از «تداوم روند نزولی نرخ تورم تولیدکننده» در این ماه خبر داد. بر اساس گزارش جدید، مقدار «شاخص قیمت تولیدکننده» (PPI) که به‌عنوان معیاری برای انعکاس سطح متوسط قیمت اقلام تولیدی در نظر گرفته می‌شود، در آبان‌ماه سال‌جاری معادل با ۰/ ۲۱۶ واحد بوده است که دقیقا با مقدار شاخص در مهرماه، معادل است. به‌عبارت دیگر، در آبان‌ماه سطح متوسط قیمت اقلام تولیدی در مقایسه با مهرماه، هیچ تغییری را تجربه نکرده است. امری که می‌توان آن را به شکل «تورم (ماهانه) صفر درصدی تولیدکننده در آبان‌ماه» بیان کرد. شاخص قیمت تولیدکننده از سه گروه اصلی «ساخت (صنعت)»، «کشاورزی» و «خدمات» تشکیل می‌شود که هریک از این سه گروه، خود از زیرگروه‌های متعددی تشکیل می‌شوند تا با محاسبه «متوسط وزنی قیمت همه اقلام»، میزان شاخص کل قیمت تولید (PPI) مشخص شود. در سیستم فعلی آماری بانک مرکزی کشور، حدود ۵۲ درصد از شاخص به گروه «ساخت (صنعت)» اختصاص دارد که بخش عمده آن را تشکیل می‌دهد.
در جایگاه بعدی، گروه خدمات قرار دارد که حدود 9/ 30 درصد از اقلام وزنی تشکیل‌دهنده شاخص تولید را تشکیل می‌دهد و خود از 6 زیرگروه «حمل‌ونقل و انبارداری»، «هتل و رستوران»، «اطلاعات و ارتباطات»، «آموزش»، «بهداشت و مددکاری اجتماعی» و «سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی» تشکیل شده است که البته بخش اصلی و عمده از وزن این گروه را «حمل‌ونقل و انباری» از آن خود کرده است. در نهایت هم، گروه سوم تشکیل‌دهنده شاخص تولید، گروه «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» است که تقریبا 1/ 17درصد از وزن کل شاخص را تشکیل می‌دهد. نکته قابل‌توجه در بررسی روند قیمت‌ها در آبان‌ماه، این است که در این ماه، متوسط قیمت گروه «کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری» نزولی بوده و حدود 5/ 0 درصد شاخص قیمت این گروه کمتر شده است. این در حالی است که متوسط قیمت اقلام گروه «خدمات» رشدی نسبتا معتدل و 3/ 0 درصدی را تجربه کرده و نهایتا، گروه «ساخت (صنعت)» که بیش از نیمی از اقلام تولید را به خود اختصاص می‌دهد، با رشد صفردرصدی در متوسط قیمت اقلام زیرمجموعه خود، مواجه بوده است.
نگرانی نسبت به افت تورم؟
به نظر می‌رسد هر قدر در ماه‌های ابتدایی روی کار آمدن دولت یازدهم، کاهش تورم موجب افتخار مسوولان و سیاست‌گذاران بود، در ماه‌های اخیر تداوم این کاهش و به‌ویژه «منفی» شدن تورم در برخی از گروه‌ها، برای بخشی از مسوولان و کارشناسان، نگران‌کننده شده است. به‌ویژه با توجه به علائمی که از بازگشت رکود به اقتصاد کشور در سال ۱۳۹۴ وجود دارد، افت قیمت‌ها -خصوصا در حوزه تولید- نیز همراستا با این رکود تفسیر شده و به‌عنوان امری نگران‌کننده تلقی می‌شود. به هر حال، بخش دیگری از کارشناسان هم معتقدند کاهش تورم در هر اقتصادی هزینه‌های خود را دارد و شرایط اخیر هم، نباید موجب شود که خواست تاریخی کاهش تورم در ایران، مجددا به تعویق بیفتد. به‌عبارت دیگر، حالا که عوامل متعددی دست به دست هم دادند تا تورم به زیر ۱۰ درصد برسد، باید یک دوره تثبیتی طی شود و انتظارات تورمی با نرخ‌های تورم یک‌رقمی خو بگیرد تا مجددا در فاز بعدی، هدف‌گذاری نرخ تورم زیر ۵ درصد در دستور کار قرار بگیرد.
دومین تورم پایین در ۲۹۶ ماه
آمارهای ماهانه‌ای که از شاخص تورم تولیدکننده منتشر می‌شود، نشان می‌دهد نرخ‌های تورم سالانه مربوط به این شاخص، فارغ از هدف‌گذاری‌ها و مصلحت‌ها با سرعت نسبتا قابل‌توجهی در حال نزول هستند. به‌گونه‌ای‌که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولید در آبان‌ماه مطابق با آمار جدید، به زیر 4درصد وارد شده و معادل 9/ 3 درصد گزارش شده است. شاخص بهای تولیدکننده در ایران از سال 1374 به بعد تهیه می‌شود و نخستین سالی هم که آمار شاخص قیمت تولید برای آن محاسبه شده، سال 1369 است. بررسی داده‌های موجود طی تقریبا 25 سال نشان می‌دهد در بین 296 ماه اخیر، تنها یک بار و فقط در مهرماه سال 1388 بود که نرخ تورم ماهانه تولیدکننده (نقطه‌به‌نقطه) در سطحی پایین‌تر از نرخ تورم نقطه‌ای تولید در آبان سال‌جاری قرار داشت و معادل 5/ 3 درصد بود. با توجه به این موضوع، می‌توان محاسبه کرد که در صورتی که نرخ ماهانه تورم تولید در ماه کنونی (آذر 1394) کمتر از 2/ 0 درصد باشد (امری که با توجه به روال چندماه اخیر هیچ بعید نیست)، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده در پایان پاییز سال‌جاری به کمترین مقدار خود در تاریخ آماری کشور برسد.
افت شتابان تورم پیش‌نگر
طبق آمارهای جدید، نرخ تورم متوسط تولیدکننده نیز که در شهریورماه سال‌جاری پس از مدت‌ها یک‌رقمی شده بود، در آبان‌ماه نیز برای سومین ماه متوالی در محدوده یک‌رقمی به سر برده و به طرزی قابل‌توجه، به روال نسبتا شتابان نزول خود ادامه داده است. تورم متوسط تولیدکننده در فروردین‌ماه تقریبا ۱۵ درصد، در اردیبهشت‌ماه تقریبا ۱۴ درصد، در خردادماه تقریبا ۱۳ درصد، در تیرماه تقریبا ۱۱ درصد و در مردادماه تقریبا ۱۰ درصد بود. این نرخ، در شهریورماه برای نخستین بار پس از ۵۶ ماه وارد محدوده تک‌رقمی شد و مقدار ۳/ ۹ درصدی را ثبت کرد. در مهرماه، به یک پله پایین‌تر نزول کرد و نرخ ۵/ ۸ درصدی را به ثبت رساند. در نهایت، طبق آمارهای جدید این شاخص در آبان‌ماه هم وارد یک پله پایین‌تر شده و نرخ ۸/ ۷ درصدی را ثبت کرده است.
طبق آمارها، متوسط نرخ تورم ماهانه در یک سال گذشته (یک سال منتهی به آبان‌ماه) حدود 3/ 0 درصد بوده است. در صورتی که قرار باشد تا پایان سال‌جاری نیز تقریبا همین روال طی شود و متوسط نرخ تورم ماهانه تولیدکننده در ماه‌های پیش رو نیز معادل با همین مقدار 3/ 0 درصد باشد، می‌توان پیش‌بینی کرد که نرخ تورم متوسط تولیدکننده هم تا پایان سال‌جاری، تقریبا معادل 5 درصد شود. کمترین نرخ ثبت شده تورم متوسط تولیدکننده در ایران به فروردین ماه 1389 و نرخ 6/ 5 درصدی این شاخص در آن مقطع مربوط می‌شود. با توجه به محاسبات صورت گرفته، می‌توان پیش‌بینی کرد که با فرض تداوم روند اخیر تورم تولیدکننده تا اسفند ماه، نرخ تورم متوسط تولید در این ماه کمتر از 6/ 5 درصد باشد؛ بنابراین رکورد کمترین نرخ تورم تولید در اسفندماه 1394 شکسته خواهد شد.
گسست تورم خدمات از صنعت و کشاورزی
یک نکته قابل‌توجه دیگر که در گزارش‌های اخیر از تورم تولیدکننده به چشم می‌خورد، واگرایی بین روند تغییر قیمت‌ها در بین سه گروه زیرمجموعه آن است. همان‌طور که گفته شد، در آبان‌ماه نرخ تورم ماهانه گروه خدمات مثبت، نرخ تورم ماهانه گروه صنعت معادل صفر و نرخ تورم ماهانه گروه کشاورزی منفی بود. نگاهی به روند طی شده در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد در ۸ ماه سپری‌شده از سال‌جاری نیز، روند مشابهی وجود داشته است. به‌طوری‌که متوسط قیمت اقلام تولیدی در گروه کشاورزی (کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری) طی این ۸ ماه مجموعا رشدی معادل منفی ۱/ ۱ درصد را تجربه کرده است. بنابراین، ملاحظه می‌شود که نرخ متوسط تورم ماهانه گروه کشاورزی در سال‌جاری تا کنون به میزان منفی ۱/ ۰ درصد بوده است. در سوی مقابل، سطح متوسط قیمت‌ها در گروه ساخت (صنعت) طی مدت سپری شده از سال‌جاری، تنها به میزان ۴/ ۱ درصد رشد یافته است که به این معنا است که نرخ میانگین تورم ماهانه در این گروه طی این مدت، حدود مثبت ۱/ ۰ درصد بوده است. همان‌طور که ملاحظه می‌شود، روال متوسط ۸ ماه اخیر این دو گروه، همسو با روال آنها در آبان‌ماه بوده است.
در نهایت، برای گروه خدمات که در آخرین ماه آماری موجود، مسیری فارغ از روند دو گروه دیگر در پیش گرفته بود، ملاحظه می‌شود که در 8 ماه سپری‌شده از سال‌جاری نیز شرایط کم‌وبیش مشابه وجود داشته است؛ به‌طوری‌که طی این مدت، سطح متوسط قیمت‌ها در این گروه به میزانی نسبتا قابل‌توجه معادل 2/ 10 درصد افزایش یافته و نرخ میانگین تورم ماهانه آن در این 8 ماه، به میزان 8/ 0 درصد بوده است. به همین ترتیب، در یک سال منتهی به آبان‌ماه نیز، شرایطی کم‌وبیش مشابه وجود داشته است. با این تفاوت که در بازه یکساله، نرخ تورم برای گروه ساخت (صنعت) منفی و برای گروه کشاورزی نزدیک به صفر بوده است. به‌عبارت دیگر، جای دو گروه صنعت و کشاورزی از لحاظ تورم منفی، در حال جایگزینی است. در بازه یکساله، نرخ سالانه رشد قیمت‌ها در گروه کشاورزی معادل 6/ 6 درصد و نرخ متوسط تورم ماهانه آن معادل 5/ 0 درصد بوده است. برای گروه صنعت هم در یک سال منتهی به آبان، رشد کلی قیمت‌ها به میزان منفی 3 درصد و نرخ متوسط تورم ماهانه آن معادل منفی 3/ 0 درصد بوده است. مجددا، گروه خدمات مسیری فارغ از این ماجراها را در پیش داشته و رشد قیمت‌های آن در یک سال اخیر معادل 6/ 14 درصد بوده و نرخ میانگین تورم ماهانه آن هم، معادل 1/ 1 درصد بوده است.
ارسال نظر