گروه اقتصاد بین‌الملل: گرچه رهبران گروه بیست با لبخندی بر لب و دست در دست هم عکس گرفتند، تردیدی نیست که در مذاکرات روز یکشنبه وزرای دارایی و روسای بانک‌های مرکزی کشورهای عضو این گروه، تنش‌ها در سطح بسیار بالایی قرار داشت.

پس از تصمیم ناگهانی چین مبنی بر کاهش ارزش یوآن که منجر به افت شاخص بورس‌های جهان شد و ارزهایی همچون روبل روسیه و رئال برزیل را دچار سقوط کرد، حالا اقتصاد چین به محور بحث‌های گروه بیست تبدیل شده است.

در شرایطی که بسیاری از رهبران مالی جهان در اجلاس سران گروه بیست توضیحی را که چین برای تغییر نظام ارزی خود داد مودبانه پذیرفتند، سایر رهبران نتوانستند تردید خود را نسبت به نیت چین پنهان کنند. چین در توضیح این اقدام اخیر خود اعلام کرد که هدفش از تغییر نظام ارزی اعطای نقش بیشتر به بازار در تعیین ارزش پول این کشور بوده و ارتباطی به تقویت صادرات نداشته است؛ اما مخالفان این تصمیم چین در اجلاس گروه بیست بر این باورند که کاهش ارزش یوآن با هدف افزایش رشد اقتصادی از طریق کاهش قیمت کالاهای تولید چین در بازارهای جهانی، انجام شد.

در بیانیه پایانی این نشست گروه بیست، هیچ نامی از چین برده نشد، در عوض شرکت‌کنندگان در این اجلاس راهکار کلی‌تری را تدوین کردند و بر اساس آن برای پیشگیری از اوج‌گیری جنگ جهانی ارزی، اعضای این گروه ملزم شدند «از کاهش رقابتی ارزش پول خود اجتناب کنند». به‌رغم این درخواست ارزشمند، به‌نظر می‌رسد برخی از رهبران مالی کشورهای عضو گروه بیست در حالی که از این نشست دو روزه در آنکارا بازمی‌گشتند، طرح‌هایی را برای کاهش ارزش پول‌های خود در ذهن می‌پرورانند. در هفته گذشته ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا، با نشان دادن اشتیاق خود به طرح خرید اوراق قرضه ۱/ ۱ تریلیون یورویی (۸/ ۱ میلیارد دلاری) این بانک، موجب شد که ارزش یورو کاهش یابد.

در پی نوسانات بازارهای سهام که پس از تصمیم ناگهانی چین برای کاهش ارزش یوآن رخ داد، سرمایه‌گذاران به سوی یورو به عنوان یک پناهگاه امن روی آوردند. همزمان، علاقه به سرمایه‌گذاری روی دلار آمریکا رنگ باخت؛ چون سرمایه‌گذاران نسبت به افزایش نرخ بهره در نشست این ماه فدرال رزرو تردید داشتند.

در نتیجه همه این اوضاع، از اواسط ماه آوریل، ارزش یورو در برابر ارزهای شرکای تجاری عمده اروپا، تا بیش از ۱۰ درصد افزایش یافت و اکنون در حال بازگشت دوباره به همان سطحی است که در زمان اجرای طرح خرید اوراق قرضه بانک مرکزی اروپا در ماه مارس قرار داشت. این وضعیت صلاحیت بانک مرکزی اروپا را زیر سوال می‌برد؛ چون فرض بر این است که محرک اقتصادی این بانک باید ارزش یورو را کاهش دهد و کمک کند که کالاهای تولید اروپا در بازارهای جهانی رقابتی‌تر شوند. آنچه برای بانک مرکزی اروپا بدتر است این است که ارزش بالای یورو نه‌تنها فروش کالاهای صادراتی اروپا را کاهش می‌دهد، بلکه فشار قیمتی بیشتری را از طریق قیمت کالاهای وارداتی وارد می‌آورد.

در هفته گذشته، بانک مرکزی اروپا مجبور شد که پیش‌بینی خود از تورم اروپا در سال‌جاری میلادی را به ۱/ ۰ درصد کاهش دهد و دراگی هشدار داد که این خطر وجود دارد که نرخ تورم حوزه یورو طی ماه‌های پیش‌رو بر اثر افت قیمت نفت، به مرحله تورم منفی برسد.

بنابراین سرمایه‌گذاران بر این باورند که تا پیش از اعلام رسمی بانک مرکزی اروپا مبنی بر تشدید سیاست‌های محرک پولی، آنچه از اهمیت زیادی برخوردار است، زمان است و اینکه این اعلام رسمی چه زمانی انجام شود.

در ژاپن هم همین داستان در جریان است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که رئیس بانک مرکزی ژاپن، هاروهیکو کورودا، در سال‌جاری برنامه عظیم اوراق قرضه این بانک را افزایش خواهد داد تا کشور را از بلای تنزل قیمت‌ها نجات دهد. در حال حاضر بانک مرکزی ژاپن طرح عظیمی را به عنوان محرک پولی در دست اقدام دارد که بر اساس آن هرسال ۸۰ تریلیون «ین» دارایی را خریداری می‌کند.

این محرک پولی بزرگ کمک کرده است که ارزش ین ژاپن کاهش یابد و این موجب افزایش سود شرکت‌های بزرگ ژاپنی شده است، شرکت‌هایی که به‌شدت به فروش محصولات صادراتی خود وابسته‌اند.

البته کاهش ارزش یوآن چین موجب تقویت ین ژاپن شده است؛ چون سرمایه‌گذاران به دنبال پناهگاهی امن برای سرمایه‌های خود هستند. آنها این نگرانی را دارند که افزایش ارزش ین موجب کاهش درآمد صادرکنندگان ژاپنی می‌شود و به همین دلیل اقدام به فروش سهام شرکت‌هایی همچون تویوتا، مزدا و سونی کردند. این اقدام موجب شد که شاخص‌ها در بورس ژاپن به پایین‌ترین سطح در هفت ماه گذشته افت کنند.

این خطر وجود دارد که سرانجام پکن تصمیم گیرد اکنون وقت کاهش ارزش یوآن فرا رسیده است، به‌خصوص حالا که نشست گروه بیست و جشن هفتادمین سال پایان جنگ جهانی دوم نیز برپا شده است. از زمان کاهش ارزش یوآن در ماه گذشته میلادی، پکن به شدت در بازارهای ارزهای خارجی مداخله کرده است تا ارزش این پول را از افت شدید در امان دارد.

البته این احتمال هم وجود دارد که پکن تصمیم بگیرد دیگر بیش از این از ذخایر ارزهای خارجی خود استفاده نکند و اقدام بهتر می‌تواند این باشد که ارزش یوآن را تا دست کم ۱۰ درصد کاهش دهد. چنین تصمیمی نه‌تنها منجر به کاهش قیمت کالاهای چینی در بازارهای جهانی و افزایش رشد اقتصادی چین خواهد شد، بلکه باعث می‌شود که خروج پول از کشور برای ثروتمندان چینی نیز جذابیت خود را از دست بدهد. کاهش بیشتر ارزش یوآن اما نه‌تنها موجب ایجاد موج جدید فروش ارزهای بازارهای نوظهور خواهد شد، بلکه باعث می‌شود هم دراگی و هم کورودا سیاست‌های پولی شدیدتری را در جهت کاهش ارزش پول کشورهایشان در پیش گیرند.