دو بال تحول در بازار پول ایران

گروه بازار پول: روز گذشته چهارمین همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت با اهداف بررسی کلان روندهای بین‌المللی بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت، ایجاد فضای مناسب جهت تبادل‌نظر درباره چشم‌انداز صنعت بانکداری، معرفی نقشه راه نظام‌های پرداخت ملی، بحث و تبادل‌نظر درباره آخرین تحولات صنعت بانکداری الکترونیک، بررسی قوانین و مقررات موجود و ارائه دستاوردهای ملی و بین‌المللی صنعت بانکداری و فناوری اطلاعات در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد آغاز شد. دکتر فرهاد نیلی در ابتدای همایش با بیان اینکه شکاف عمیق بخش سنتی و غیرمنعطف بانکداری کشور با بانکداری حرفه‌ای، پویا و چابک دنیا باید با عزمی راسخ و اراده‌ای سترگ پر شود، تصریح کرد: بازآرایی و بازمهندسی بانک‌مرکزی و نوسازی و حرفه‌ای‌سازی بانک‌ها که در صدر برنامه‌های رئیس‌کل بانک مرکزی قرار دارد این هدف را نشانه‌گیری کرده است. نیلی با تاکید بر اینکه بانکداری الکترونیک در ایران به‌عنوان صنعتی پویا و متمکن وارد دوران بلوغ خود شده است، افزود: از ویژگی‌های این دوران، ضرورت شناخت دقیق‌تر بازیگران کلیدی نسبت به محیط اطراف و درکی صحیح از تصویر بزرگ صنعت در قاب اقتصادکلان است. وصف الکترونیک، پوسته‌ای بر قامت بانکداری است که اگر تا امروز معیاری برای تفکیک بانکداری سنتی از مدرن بود، از امروز باید همه بانکداری را در بر بگیرد. نیلی با بیان اینکه نکته کلیدی اینجا است که دوران سکون مشتری به اتمام رسیده است، ادامه داد: بانک باید بداند مشتری او کجا است، چه می‌کند و چه می‌خواهد تا خدمت مورد درخواست وی را در زمان و مکان مدنظر و با کیفیت مورد انتظار به وی ارائه دهد. اکنون خوشبختانه این مهم در حوزه خدمات پرداخت با کیفیتی مناسب محقق شده‌ است.

در آینده همه چیز تغییر خواهد کرد

همچنین «برت کینگ» آینده‌پژوه و نظریه‌پرداز استرالیایی که از سخنرانان ویژه روز اول همایش بود با بیان اینکه در ۱۰ سال آینده تحولات زیادی در زمینه بانکداری اتفاق می‌افتد که در مقایسه با صد سال گذشته بیشترین مقدار در ابعاد خود بوده است، تصریح کرد: بسیاری از امور بانکی مربوط به صد سال پیش است؛ بنابراین ممکن است عده‌ای بگویند این تغییرات زیاد نیستند، اما در آینده همه چیز تغییر خواهد کرد. گرچه پیش‌بینی آینده دشوار است؛ اما گاهی اوقات این پیش‌بینی‌ها درست از آب در می‌آیند. برت کینگ ادامه داد: همین وضعیت در مورد بانکداری نیز جریان دارد. یکی از مهم‌ترین تحولات بانکداری ورود عملیات بانکی به تلفن‌های هوشمند بوده است. این فناوری آن‌قدر طبیعی است که اگر بانک‌ها ارزش آن را درک نکنند، مشتریان امروزی با آنان ارتباط برقرار نخواهند کرد. اگر بانک‌ها راهی برای ارتباط با مشتریان پیدا نکنند دچار مشکل خواهند شد. در این میان رفتار مشتریان مهم‌ترین عامل در تحولات هستند. این پژوهشگر استرالیایی با بیان اینکه این ارتباط نه‌تنها از طریق شعب بیشتر بانکی حاصل نمی‌‌شود بلکه با ارتباط و شناخت صحیح مشتریان است که صورت می‌پذیرد، گفت: تا پایان این دهه پر رشدترین حساب‌های بانکی آنهایی خواهند بود که در تلفن هوشمند ایجاد می‌شوند و صاحب آن هیچ‌گاه به شعبه بانک مراجعه نمی‌کند. امروزه در کشورهای پیشرفته و بزرگ میزان مراجعه فیزیکی مشتریان به شعب بانکی تا حدود ۹۰ درصد کاهش یافته است؛ چراکه مردم دیگر نیازی به این‌گونه مراجعات ندارند و این همان تغییر رفتار مردم و مشتریان بانکی است که سیر تحولات نظام بانکی را شکل می‌دهد.

نقشه راه بانک مرکزی در افق ۱۴۰۰

سیدمحمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی از دیگر سخنرانان روز اول چهارمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت بود که نقشه‌راه بانک مرکزی در افق ۱۴۰۰را تشریح کرد و گفت: بر اساس الزامات جدید بانک مرکزی انتظار داریم بانک مرکزی در مسیر آینده و در خارج و داخل بانک مرکزی بتواند تعامل مناسبی داشته باشد. برای این منظور تحول در نظام بانکی و بانک مرکزی دو بال برای تحول نظام پولی کشور به‌شمار می‌روند. احمدی با اشاره به حاکمیت نگاه آینده‌نگر در بانک مرکزی افزود: سال گذشته برنامه ده ساله و افق ۱۴۰۰ بانک مرکزی در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. در برنامه قبلی ده ساله بانک، تمرکز و توجه روی نظام‌های پرداخت بود لکن در این برنامه، افق دید و وسعت آن از برنامه قبلی فراتر رفت و راهبرد فناوری اطلاعات و استفاده از امکانات فناوری در موضوع نظام پولی کشور مدنظر قرار گرفت.

دبیرکل بانک مرکزی سپس به تشریح نقشه راه بانک مرکزی ۱۴۰۰ پرداخت و «تحولات بیرونی، نیازمندی‌های درونی و دیدگاه کلی‌نگر» را سه ضرورت تدوین نقشه راه بلندمدت بانک مرکزی برشمرد و گفت: تحولات بیرونی شامل تحول در مفاهیم بانکداری، تحول در فناوری‌ها و وضعیت بین‌المللی، نیازمندی‌های درونی شامل مهار تورم و نقدینگی، نظارت موثر بر نظام پولی و مبارزه با فساد و در دیدگاه کلی‌نگر، نقش‌های جدید بانک مرکزی و بازبینی فرآیندها مهم‌ترین عوامل لزوم تدوین نقشه راه بلندمدت بانک مرکزی است.

دبیرکل بانک مرکزی توسعه و تمرکز روی فعالیت‌های محوری بانک مرکزی با توجه به نقشه راه ۱۴۰۰ را شامل سه حوزه سیاست‌های پولی و ارزی، ثبات مالی و نظارت و نظام‌های پرداخت عنوان کرد.

انباره داده برای تصمیمات پولی،بازارهای بین بانکی،عملیات بازار باز (OMO)،سیستم تخصیص منابع ارزی، مدیریت تاثیرات متقابل سیاست‌های پولی و ارزی و سرمایه‌گذاری از طریق صندوق ثروت حاکمیتی (SWF) محورهایی هستند که به گفته دبیرکل بانک مرکزی در حوزه سیاست‌های پولی و ارزی می‌گنجد.

دبیرکل بانک مرکزی در پایان سخنرانی خود گام‌های تهیه نقشه راه ۱۴۰۰ را شامل تحلیل وضع موجود، مطالعه تطبیقی، تحلیل شکاف، تعیین راهبردها و اقدامات اجرایی، تعیین و اولویت بندی پروژه‌ها و تهیه نقشه راه و توصیف سازمان اجرای طرح دانست و گفت: راهبردهای اساسی نقشه راه بانک مرکزی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• آنچه که بانک مرکزی باید انجام دهد و آنچه نباید انجام دهد باید تبیین شود.

• مقررات، قواعد و دستورالعمل‌ها باید به صورت سیستمی قابل توصیف باشند.

• برای مجموعه مقررات نظام پولی باید سامانه‌های اطلاعاتی متناظر با آن توسعه یابند.

• تصمیم‌گیری، نظارت و توسعه باید بر مبنای داده‌ها و اطلاعات عینی صورت پذیرند.

دورنمای صنعت مالی ایران

در این همایش، اسد جفری صاحب‌نظر حوزه پولی و بانکی در رابطه با موضوع «دورنمای صنعت مالی ایران» سخنرانی کرد. وی با برشمردن علل اهمیت تدوین چشم‌انداز صنعت خدمات مالی در ایران گفت: به رسمیت شناخته ‌شدن این صنعت منوط به ارائه کارا و موثر خدمات مالی به اقتصاد و اقشار مختلف جامعه است. اسد جفری با بیان اینکه چشم‌انداز صنعت خدمات مالی مبتنی‌بر چهار رکن است، گفت: شناسایی نقاط ضعف‌ صنعت خدمات مالی ایران، بررسی نقش مورد انتظار از صنعت خدمات مالی،تنظیم چشم‌انداز صنعت خدمات مالی در راستای اسناد بالادستی و بررسی انتظارات موسسات بین‌المللی این ارکان هستند. وی همچنین درباره مشکلات موجود بانک‌ها گفت: عدم دسترسی به منابع ارزی بین‌المللی به دلیل تحریم، اثرگذاری تحریم بر وصول مطالبات ارزی و به‌روز نبودن تکنولوژی از مهم‌ترین دغدغه‌های این بخش محسوب می‌شود. همچنین، دسترسی محدود به اعتبارات بانکی (به‌خصوص برای مشتریان خرد و بنگاه‌های کوچک و متوسط)، بالا بودن نرخ‌های موثر اعتبارات بانکی و عدم انطباق خدمات بانکی با نیازها از جمله مهم‌ترین نگرانی‌ها و مشکلات پیش‌روی مشتریان بخش بانکی کشور است.