پیش‌بینی ریزش تورم ماهانه
دنیای اقتصاد: آمارهای جدید نشان می‌دهد در مهرماه، نرخ تورم تولیدکننده پس از ۴۶ ماه به زیر ۲۰ درصد رسیده و رشد ماهانه شاخص بهای تولید نیز برای سومین بار، کمتر از یک درصد بوده است. با توجه به «پیش‌نگر» بودن شاخص تولیدکننده نسبت به شاخص مصرف‌کننده، برآوردهای «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در صورتی که تا پایان پاییز شوک خاصی به شاخص‌های قیمتی وارد نشود، در زمینه شاخص‌های قیمتی مصرفی نیز می‌توان انتظار داشت تا پایان سال، تورم نقطه‌به‌نقطه افزایش چشمگیری نیابد و احتمال رسیدن تورم (متوسط) نیز به زیر ۱۵ درصد وجود خواهد داشت.
دنیای اقتصاد: آمارهای جدید نشان می‌دهد در مهرماه، نرخ تورم تولیدکننده پس از ۴۶ ماه به زیر ۲۰ درصد رسیده و رشد ماهانه شاخص بهای تولید نیز برای سومین بار، کمتر از یک درصد بوده است. با توجه به «پیش‌نگر» بودن شاخص تولیدکننده نسبت به شاخص مصرف‌کننده، برآوردهای «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در صورتی که تا پایان پاییز شوک خاصی به شاخص‌های قیمتی وارد نشود، در زمینه شاخص‌های قیمتی مصرفی نیز می‌توان انتظار داشت تا پایان سال، تورم نقطه‌به‌نقطه افزایش چشمگیری نیابد و احتمال رسیدن تورم (متوسط) نیز به زیر ۱۵ درصد وجود خواهد داشت. «دنیای اقتصاد» بررسی می‌کند
گروه بازار پول: تازه‌ترین آمار از شاخص قیمت تولیدکننده نشان می‌دهد روند نزولی در زمینه شاخص‌های مختلف تورم تولید، در مهرماه نیز ادامه داشته است؛ به‌طوری‌که از بین نرخ‌های تورم مربوط به تولیدکننده، نرخ ماهانه به ۲/۰ درصد، نرخ نقطه‌به‌نقطه به ۱۴ درصد و نرخ متوسط به ۱۹ درصد رسیده است. بر اساس آمارها، مهرماه سومین ماهی بوده که نرخ تورم ماهانه تولید در آن، کمتر از یک درصد بوده است. همچنین، متوسط نرخ تورم ماهانه تولیدکننده در پنج ماه اخیر، به میزان ۶/۰ درصد بوده است که در مقایسه با مقادیر ۵/۲ درصدی و ۷/۳ درصدی این شاخص در دو ماه نخست سال، کاهش چشمگیری را نشان می‌دهد. برآوردهای «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با توجه به مسیر اخیر تورم تولیدکننده، در صورتی که تا پایان پاییز شاخص‌های قیمتی اقتصاد کشور مثل نرخ ارز، با شوک افزایشی قابل‌توجهی مواجه نشود، می‌توان انتظار داشت که سطح نرخ‌های ماهانه تورم مصرف‌کننده در ماههای آینده نیز به یک درصد و زیر یک درصد بازگردد که در نتیجه آن، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در محدوده زیر ۱۵ درصد باقی مانده و افزایش نخواهد داشت و همچنین، احتمال رسیدن نرخ تورم (متوسط) پایان سال جاری به زیر۱۵ درصد نیز وجود خواهد داشت.
رشد محدود هزینه‌های تولید در مهرماه
بانک مرکزی تازه‌ترین آمار از «شاخص قیمت تولیدکننده» را برای مهرماه اعلام کرد. بر اساس این آمار، مقدار شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) در مهرماه به عدد ۶/۲۰۶ واحد رسیده که در مقایسه با مقدار این شاخص در شهریورماه، رشد ۲/۰ درصدی و در مقایسه با مقدار شاخص در مهرماه سال گذشته، رشد ۱۴ درصدی را نشان می‌دهد. به‌عبارت دیگر، «تورم ماهانه تولیدکننده» در مهرماه ۱۳۹۳، به میزان ۲/۰ درصد بوده و سطح «تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده» نیز در مهرماه سال جاری، به ۱۴ درصد رسیده است. همچنین، مقدار «تورم متوسط تولیدکننده» نیز معادل ۱۹ درصد گزارش شده است. این آمارها از کاهش نرخ‌های تورم تولیدکننده حکایت دارد. نرخ تورم متوسط تولیدکننده در مهرماه سال جاری به زیر ۲۰ درصد رسیده است که کمترین مقدار از سال ۱۳۹۰ به بعد به شمار می‌رود. تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده نیز در ماههای پس از اجرای فاز نخست هدفمندی (دی ۱۳۸۹ به بعد) کمترین مقدار را دارا است. نکته مهم در این آمارها، نرخ بسیار محدود و پایین تورم ماهانه تولیدکننده (۲/۰ درصد) است که پس از رشد صفر درصدی شاخص تولیدکننده در خرداد ۱۳۸۹، در ماههای بعد از این تاریخ بدون سابقه بوده است.
بانک مرکزی برای تعریف ماهیت و اهمیت شاخص قیمت تولیدکننده، توضیح داده است: «شاخص‌های قیمت در ادبیات پژوهش‌های اقتصادی، به‌منظور ارزیابی چگونگی تغییرات سطوح مختلف قیمتها محاسبه و منتشر می‌شوند. شاخص بهای تولیدکننده (Producer Price Index-PPI) و شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی (CPI) از جمله شاخص‌های قیمتی هستند که در مباحث اقتصادی بالاخص مقوله داده‌ها و ستانده‌های تولیدکننده، وضعیت تجارت خارجی و همچنین برای نشان دادن سلامت و پیشرفت اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. شاخص بهای تولیدکننده هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای جهان تهیه، منتشر و مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شاخص روند تغییرات قیمتها را از دیدگاه تولیدکننده و خریدار در بخش‌های مختلف اقتصادی (کشاورزی، صنعت و خدمات) نشان داده و می‌تواند به‌عنوان یک شاخص پیش‌نگر (Leading Indicator) برای اطلاع زودهنگام از روند تورم به کار برده شود. سبد اقلام شاخص PPI مشتمل‌بر ۷۰۸ قلم کالا یا خدمت است که مطابق با آخرین توصیه‌های بین‌المللی براساس ویرایش چهارم ISIC* (طبقه‌بندی استاندارد بین‌المللی کلیه فعالیت‌های اقتصادی) در ۸ گروه اصلی طبقه‌بندی و منتشر می‌شود.»
زمان انتشار آمار PPI مشخص شد
همچنین، سایت رسمی بانک مرکزی در کنار انتشار آمار شاخص قیمت تولیدکننده، اظهارات علیرضا مقتدایی، مدیر کل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی را نیز پیرامون آمارهای اخیر، پوشش داده است. به گزارش این پایگاه، وی درخصوص این آمارها گفت: «درصد تغییر ماهانه شاخص تولیدکننده در مهرماه به ۲/۰ درصد رسید که کمترین سطح در سال‌جاری بوده است. علاوه‌بر این، درصد تغییر شاخص نسبت به ماه مشابه سال قبل، با نرخی معادل ۱۴ درصد به کمترین میزان خود در ۴۶ ماه گذشته رسیده است. همچنین درصد تغییر میانگین شاخص بهای تولیدکننده در ۱۲ ماه گذشته نسبت به دوره مشابه سال قبل نیز در مهرماه به ۱۹ درصد رسیده که کمترین مقدار از فروردین ۱۳۹۰ به بعد بوده است.» به گفته مدیرکل آمارهای اقتصادی، «با تغییر در فرآیند تولید و محاسبات آمارهای اقتصادی در مرحله اول، زمان انتشار شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی را در شرایط عادی به پنج روز کاری پس از پایان هر ماه و زمان انتشار شاخص بهای تولیدکننده را به ۸ روز کاری پس از پایان هر ماه رسانده‌ایم.» تصمیم جدید مسوولان بانک مرکزی برای تدوین یک تقویم مقدماتی برای انتشار آمارهای مربوط به شاخص‌های قیمتی تولیدکننده و مصرف‌کننده، در حالی است که پیش از این «دنیای اقتصاد» در چندین نوبت با اشاره به برخی ضعف‌های موجود در سازوکار فعلی تهیه و انتشار آمارهای اقتصادی کشور، پیشنهادهایی را جهت اصلاح برخی از ضعف‌های کنونی مطرح کرده و بر «ضرورت تدوین یک تقویم آماری» تاکید کرده بود. از جمله ۸ تیرماه سال جاری، در گزارشی با عنوان «ضرورت تدوین یک تقویم آماری» تاکید شد: «به‌نظر می‌رسد که بانک‌مرکزی با ایجاد یک جد‌ول زمان‌بند‌ی د‌قیق برای انتشار آمارهای اقتصادی می‌تواند گامی بلند نیز برای متعهد کرد‌ن سیاست‌گذاری پولی و بنیان‌گذاشتن یک رویه صحیح و غیرقابل تخطی در اطلاع‌رسانی، حتی برای سال‌های آینده برد‌ارد. د‌ر‌صورتی‌که انتشار آمارها به شکل منظم از سوی بانک‌مرکزی انجام شود.» این امر به یک مشخصه ساختاری بانک مرکزی تبد‌یل خواهد شد و از اتکای رویه‌ها به افراد نیز، جلوگیری می‌شود. در نتیجه می‌توان انتظار داشت که حتی با تغییر مسوولان بانک‌مرکزی نیز، کار برای افراد جدید برای بر هم زد‌ن رویه انتشار منظم آمارها، د‌شوار شود. بنابراین و با توجه به مزیت‌های انتشار منظم آمارها، می‌توان اقدام اخیر بانک مرکزی را یک گام در مسیری ضروری و بسیار مفید دانست که از این جهت، تصمیم اخیر مسوولان بانک مرکزی قابل‌تقدیر بوده است.
انتظار تداوم کاهش تورم مصرف‌کننده
در روزهای گذشته و با انتشار آمارهای مربوط به شاخص قیمت مصرف‌کننده و تورم (آمار مربوط به مهرماه)، «دنیای اقتصاد» در گزارشی به بررسی روند تورم در ماههای گذشته پرداخت و با فرض اینکه اتفاق بسیار غیرمترقبه‌ای در ماههای آینده رخ نمی‌دهد، سناریوهایی برای ترسیم مسیر پیش روی تورم را مشخص کرده بود. در سناریوی «محتمل»، فرض بر این است که رشد قیمتها در ماههای بعدی نیز، با نرخی تقریبا نزدیک به نرخ رشد قیمتها در ماههای گذشته صورت بگیرد. با چنین فروضی، مشخص می‌شود که از آبان‌ماه به بعد، از سرعت کاهش تورم کاسته خواهد شد و روند نزولی تورم نیز از بهمن‌ماه به بعد، تقریبا متوقف خواهد شد. امری که می‌توان آن را پایان موقت دوره کاهش تورم دانست و حتی، تردیدهایی نیز درباره احتمال افزایش تورم در ماههای نخست سال بعد وجود دارد.
بانک مرکزی همزمان با اعلام رقم شاخص تولیدکننده، از قول مدیرکل آمارهای اقتصادی بانک مرکزی اضافه کرده است: «شاخص بهای تولیدکننده (PPI) تصویری از تغییر سطح قیمتها در کالاها و خدمات مورد نیاز برای تولید را ارائه می‌کند. به‌طور معمول، انتظار می‌رود تغییرات در شاخص قیمت تولیدکننده، با یک وقفه زمانی در شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) منعکس شود؛ بنابراین می‌توان تغییرات شاخص بهای تولیدکننده را بیانگر تحولی مناسب در زمینه تغییرات آتی شاخص بهای مصرف‌کننده دانست». اشاره این مقام مسوول به اهمیت تغییرات «شاخص قیمت تولیدکننده» در پیش‌بینی تورم، در حالی است که پیش از این، «دنیای اقتصاد» نیز در گزارش‌های متعددی بر اهمیت این شاخص از جنبه‌های مختلف تاکید کرده و با نام‌گذاری شاخص تورم تولیدکننده تحت عنوان «تورم دوم»، به بررسی تغییرات این شاخص در ماههای مختلف پرداخته بود. به‌عنوان مثال در آخرین گزارش که با عنوان «رکوردشکنى تورم پیش‌نگر در سه نگاه» در تاریخ ۳۰ مهرماه منتشر شد، به روند نزولی نرخ تورم تولیدکننده اشاره شد و با استفاده از دیدگاه‌های کارشناسی، تاکید شد که می‌توان با استفاده از روندهای اخیر، نزولی شدن تورم در ماههای آینده را پیش‌بینی کرد.
سه ماه متوالی با تورم زیر یک درصدی
یکی از نکات قابل‌توجه آمارهای جدید از شاخص قیمت تولیدکننده، این موضوع است که در مهرماه، برای سومین ماه متوالی رشد ماهانه این شاخص (نرخ تورم ماهانه تولیدکننده) کمتر از یک درصد بوده است (مقادیر سه ماه اخیر به ترتیب معادل ۹/۰ درصد، ۷/۰ درصد و ۲/۰درصد بوده است). همچنین، متوسط نرخ تورم تولیدکننده در پنج ماه گذشته به میزان ۶/۰ درصد بوده است. این در حالی است که نرخ تورم تولیدکننده در فروردین‌ماه معادل ۵/۲ درصد، در اردیبهشت‌ماه معادل ۷/۳ درصد گزارش شده که علت اصلی آن، اصلاح قیمت حامل‌های انرژی در روزهای نزدیک به ابتدای سال جاری بوده است.
اهمیت نرخ‌های زیر یک درصدی تورم ماهانه از این روست که در صورتی که قرار باشد تغییرات شاخص بهای تولیدکننده، با چند ماه تاخیر در مقادیر شاخص بهای مصرف‌کننده منعکس شود، منجر به این خواهد شد که نرخ‌های تورم ماهانه (مصرف‌کننده) نیز به زیر یک درصد باز گردد. در ماههای گذشته و به خصوص از اسفند ۱۳۹۲، نرخ‌های تورم ماهانه به سطوح بالاتری منتقل شد و متوسط نرخ تورم ماهانه در هشت ماه گذشته نیز، معادل ۳/۱ درصد بوده است. این در حالی است که سطح تورم ماهانه در هشت ماه قبلی، یعنی از ابتدای تیرماه تا پایان بهمن ماه سال گذشته، با کاهش قابل توجهی مواجه شده بود و متوسط نرخ آن در آن بازه هشت ماهه نیز، معادل ۱/۱ درصد عنوان شده بود. این کاهش، پس از دوره تورمی شدیدی صورت می‌گرفت که آخرین ماه آن با نرخ تورم بالای ۳ درصدی، خردادماه سال گذشته بود. نکته قابل‌توجه این است که از شهریور ۱۳۹۰ تا خرداد ۱۳۹۲ (به مدت ۲۲ ماه)، متوسط نرخ تورم ماهانه در اقتصاد ایران، معادل با ۶/۲ درصد بوده است که سطح بسیار بالایی برای رشد ماهانه قیمتها محسوب می‌شود.
برای درک تفاوت نرخ‌های تورم ماهانه، کافی است توجه کنید که تداوم تورم ماهانه یک درصدی به مدت یک سال، سطح قیمتها را به میزان ۷/۱۲ درصد بالا خواهد برد. در حالی که تداوم نرخ تورم ماهانه ۲درصدی به مدت ۱۲ ماه، در پایان سال سطح قیمتها را به میزان ۸/۲۶درصد افزایش خواهد داد. به‌عبارت دیگر، تفاوتی یک واحد درصدی بین دو نرخ تورم ماهانه، به فاصله‌ای حدودا ۱۴ درصدی در نرخ‌های تورم سالانه منجر می‌شود. این موضوع، اهمیت ارقام اعشاری و به ظاهر کوچک را در نرخ‌های تورم ماهانه مشخص می‌کند.
تکرار تورم تولید در تورم مصرفی؟
با توجه به مباحث مطرح شده، می‌توان برآورد کرد که انعکاس تغییرات اخیر تورم تولیدکننده در مقادیر آتی تورم مصرف‌کننده، چه اثری روی سطح قیمتها خواهد داشت. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد پیش از این، تکانه‌های وارد شده به شاخص قیمت تولیدکننده (PPI)، در مدت زمان نسبتا کوتاهی (کمتر از ۶ ماه) در شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) منعکس می‌شود و همچنین، سطح این دو شاخص نیز از اواخر سال ۱۳۸۹ به بعد، تقریبا معادل با هم بوده است. به‌عبارت دیگر، به نظر می‌رسد که پس از هر شوک قیمتی که ابتدا قیمت‌های تولیدکننده را تحت‌تاثیر قرار داده، CPI نیز متمایل به این بوده که در فاصله کوتاهی، افزایش صورت گرفته را در قیمت‌های خود تخلیه کند و «عدد» خود را نیز با PPI معادل کند. بر اساس آخرین آمار، عدد PPI در مهرماه به ۶/۲۰۶واحد رسیده و سطح CPI نیز معادل ۸/۲۰۴واحد شده است؛ بنابراین در صورتی که شاخص قیمت مصرف‌کننده به میزان ۹/۰ درصد دیگر رشد کند، این دو شاخص معادل با هم خواهند شد. با توجه به این موضوع، شاید بتوان انتظار داشت که با فرض عدم وقوع شوک ارزی (به‌ویژه در آذرماه) و تداوم روند کنونی تورم ماهانه تولیدکننده، نرخ‌های تورم ماهانه (مصرف‌کننده) نیز در ماههای بعد به زیر یک درصد برسد. این فرضیه، منجر به این می‌شود که اولا، سرعت کاهش تورم در ماههای بعدی نیز تقریبا حفظ شود؛ ثانیا، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در سطح نزدیک به ۱۴ درصد تا ۱۵ درصد بماند و از ۱۵ درصد بیشتر نشود و ثالثا، نرخ تورم در پایان سال، حتی از سطح پیش‌بینی شده قبلی (بین ۱۵ تا ۱۶درصد) پایین‌تر بیاید و برای نخستین بار در این سال‌ها، تورم کمتر از ۱۵درصدی در اسفندماه ثبت شود.
ارسال نظر