نیلی: تورم درسال95 تک رقمی می‌شود
آمارها از کاهش 28 واحد درصدی تورم نقطه‌ای از خرداد 92 تا فروردین 93 خبر می‌دهد
تب تورم کاهش یافت

گروه بازار پول - آمارها نشان می‌دهد اقتصاد ایران در ۱۰ ماه گذشته، کاهش بسیار شدیدی را در تورم نقطه‌به‌نقطه تجربه کرده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی، در خردادماه سال قبل نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه معادل ۱/۴۵ درصد بود، در حالی که این شاخص در فروردین‌ماه سال‌جاری معادل ۴/۱۷ درصد شده است. به عبارت دیگر طی ۱۰ ماه، حدود ۲۸ واحد درصد از شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه کاسته شده است.
این روند نشان می‌دهد شاخص تورم از سطوح بحرانی پیشین تا حدودی خارج شده و وارد سطوح معتدل‌تری شده است. این موضوع را می‌توان به «کاهش تب تورم در اقتصاد ایران» تعبیر کرد. در صورت تثبیت تورم در سطوح زیر 20 درصد، می‌توان بیش از پیش به امکان «یک‌رقمی شدن تورم» در اقتصاد کشور و ورود ایران به کشورهای دارای نرخ تورم متعادل در سال‌های آینده، امیدوار بود.
جزئیات شاخص تورم در فروردین
بانک مرکزی آمارهای مربوط به رشد قیمت‌ها و تورم در فروردین‌ماه را اعلام کرد. بر اساس گزارش جدید بانک مرکزی، «شاخص قیمت مصرف‌کننده» (CPI) در مناطق شهری کشور در ماه گذشته، فروردین‌ماه سال‌جاری، به عدد 5/188 رسیده است. مقایسه عدد شاخص در فروردین‌ماه در مقایسه با عدد شاخص در اسفندماه 1392 که معادل 6/186 گزارش شده بود، رشد 0/1 درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع به معنای این است که نرخ «تورم ماهانه» در فروردین‌ماه معادل 0/1 درصد بوده است؛ همچنین مقایسه عدد شاخص قیمت مصرف‌کننده با مقدار این شاخص در فروردین‌ماه 91 که معادل 5/160 گزارش شده بود، رشدی 4/17 درصدی را نشان می‌دهد که معادل با نرخ «تورم نقطه‌به‌نقطه» در فروردین‌ماه است. سومین نرخ تورم که با استفاده از جدیدترین آمار شاخص قیمت مصرف‌کننده قابل محاسبه است، مهم‌ترین و رایج‌ترین شاخص تورم تحت عنوان «شاخص تورم میانگین» (12 ماهه) است. آمار جدید نشان می‌دهد میزان شاخص تورم میانگین نیز در 12 ماه به سطح 5/32 درصدی رسیده است.
ادامه کاهش تورم با شروع سال
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد روند کاهشی تورم که از انتهای بهار سال گذشته آغاز شده بود، در شروع سال جدید نیز همچنان ادامه یافته و رشد ماهانه قیمت‌ها در فروردین نیز کماکان در سطحی کنترل شده بوده است. براساس گزارش‌ها، یکی از بالاترین نرخ‌های تورم در تاریخ اقتصادی کشور، در خردادماه 1392 به ثبت رسیده بود. در این ماه آمارهای رسمی حاکی از این بود که میزان تورم نقطه‌به‌نقطه، به سطح بی‌سابقه 1/45 درصدی رسید که حداقل در تمام دوره بعد از انقلاب، به جز یک دوره 10 ماهه از فروردین تا دی 74، چنین سطحی از تورم مشاهده نشده بود. با این حال، گزارش‌ها نشان می‌دهد که تورم نقطه‌به‌نقطه پس از رسیدن به این سطح تاریخی در انتهای بهار سال قبل، در مسیر نزولی قرار گرفته است. به‌طوری‌که در شهریورماه و در انتهای تابستان، میزان تورم نقطه‌به‌نقطه به سطح 6/41 درصدی کاهش یافته بود که با وجود کاهش، همچنان بالای 40 درصد بود. در ماه‌های بعدی روند کاهش نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه شتاب بیشتری به خود گرفت. به‌طوری‌که در پایان پاییز، این شاخص 12 واحد درصد افت کرد و معادل با 6/29 درصد گزارش شد. این موضوع حکایت از کاهش شدیدی در مسیر این شاخص داشت؛ به‌طوری‌که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه درست یک ماه قبل از پاییز سال گذشته بالاتر از 40 درصد بود و در پایان پاییز این سال؛ یعنی با گذشت تنها سه ماه، از 30 درصد نیز کمتر از شد. مشابه چنین روندی در زمستان سال قبل نیز قابل مشاهده است. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه پایانی پاییز، یعنی یک ماه قبل از زمستان، به میزان 6/29 درصد گزارش شد که به صورت تقریبی، در حدود 30 درصد است، اما با ادامه روند کاهشی، این شاخص تا پایان زمستان به سطح 7/19 درصدی رسید. این روند به این معنا است که با گذشت سه ماه دیگر، بیش از 10 واحد درصد دیگر از میزان تورم نقطه‌به‌نقطه کاسته شد و از حوالی
30 درصد، وارد سطوح زیر 20 درصدی شد. از این موضوع می‌توان نتیجه گرفت که طی بازه سه ماهه زمستان سال قبل، حدود 2/10 واحد درصد دیگر از میزان شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه کاسته شده بود. آمارهای جدید نشان می‌دهد که با شروع سال جدید و در فروردین‌ماه، روند کاهشی تورم نقطه‌به‌نقطه همچنان ادامه یافته و این شاخص در فروردین‌ماه به میزان 3/2 واحد درصد دیگر کاسته شده است. شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه در فروردین‌ماه سال‌جاری، معادل با 4/17 درصد گزارش شده است. آمارها نشان می‌دهد آخرین باری که تورم نقطه‌به‌نقطه در چنین سطحی قرار داشت، دی ماه سال 1389 بود. از سال 1384 به بعد، تنها در 2 سال یعنی سال‌های 1385 و 1389 شاخص تورم وارد سطوح «تک‎رقمی» شد.
روند کنترل شده تورم ماهانه
یکی از نقاط امیدوارکننده آمار جدید تورم، نرخ یک درصدی تورم نقطه‌به‌نقطه در فروردین‌ماه است که «رشد متوسط سطح عمومی قیمت‌ اقلام مصرفی» در نخستین ماه سال را نشان می‌دهد. بر اساس گزارش‌ها، این شاخص پس از این ثبت مقدار 4/3 درصدی در خردادماه سال گذشته در ادامه ماه‌ها در سطوحی معتدل‌تر قرار گرفته است.
به عبارت دیگر، میزان افزایش متوسط قیمت‌ها در ماه‌های بعدی از شدت پیشین برخوردار نبوده است. متوسط نرخ تورم ماهانه از تیرماه سال گذشته تا فروردین‌ماه سال‌جاری، به میزان
1/1 درصد بوده است که در مقایسه با ارقام پیشین، رقم بالایی ندارد.
همچنین بیشتری مقدار تورم ماهانه در این مدت، در مردادماه سال گذشته و با نرخ 7/1 درصدی و کمترین مقدار این شاخص در این مدت در بهمن‌ماه و با نرخ 4/0 درصدی بوده است. این در حالی است که نرخ تورم ماهانه در برخی از ماه‌های سال 1391، حتی به سطح 3/5 درصدی نیز رسیده بود که در مقیاس یک ماه، رشد بسیار شدیدی را در قیمت‌ها نشان می‌دهد. گزارش‌های بین‌المللی حاکی از این است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، حتی نرخ سالانه تورم هم کمتر از پنج درصد است. این موضوع به این معنا است که درصد افزایش متوسط قیمت‌ها در اقتصاد ایران در بازه یک ماهه بهمن 91، از نرخ رشد سالانه قیمت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان بیشتر بوده است.
نتایج تداوم تورم ماهانه 1/1 درصدی
همچنین آمارها از یک روند امیدوارکننده دیگر در پیش‌بینی شاخص تورم با توجه به مقادیر قبلی تورم ماهانه حکایت دارد. با توجه به اینکه متوسط تورم ماهانه در 10 ماه گذشته به میزان 1/1 واحد درصد بوده است، می‌توان پیش‌بینی کرد که اگر این روند در آینده نیز ادامه داشته باشد، مقدار تورم در ماه‌های پیش رو چقدر خواهد بود. براساس محاسبات، اگر برای یک سال، مقدار متوسط تورم ماهانه معادل با 1/1 واحد درصد باشد، رشد کلی قیمت‌ها در آن سال یا به عبارت دیگر، نرخ تورم سالانه مربوط به آن سال، معادل با 14 درصد خواهد شد. به بیان ساده‌تر، تداوم یک تورم ماهانه 1/1 درصدی به یک تورم سالانه
14 درصدی منجر می‌شود که این شاخص را به سطح کمتر از 15 درصدی می‌رساند. البته تورم دورقمی و حتی نرخ‌های بین 10 تا 15 درصد، در بسیاری از کشورهای جهان، یک تورم بسیار شدید و یک چالش جدی برای اقتصاد محسوب می‌شود؛ اما با توجه به اینکه اقتصاد ایران در سال‌های اخیر به تورم‌های 30 درصدی و حتی 40 درصدی عادت کرده است، می‌توان نرخ‌های تورم 15 درصدی را یک هدف کوتاه‌مدت به شمار آورد که می‌تواند زمینه را برای تک‌رقمی شدن نرخ تورم در اقتصاد ایران فراهم کند.
تورم 5/32 درصدی تا فروردین‌ماه
آمار بانک مرکزی نرخ تورم متوسط یا تورم 12 ماهه را نیز در فروردین‌ماه به میزان 5/32 درصد اعلام کرده است. شاخص تورم متوسط که گاه به صورت ساده به آن «تورم» نیز گفته می‌شود، متداول‌ترین شاخص برای بیان تورم است که از مقایسه میانگین مقادیر شاخص قیمت مصرف‌کننده، در دو فاصله زمانی 12 ماهه محاسبه می‌شود. به دلیل وجود 24 عدد مربوط به شاخص‌های قیمت قبلی، نرخ تورم متوسط با سرعت کمتری کاهش یا افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال، در صورتی که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه‌های آینده در همین سطح بماند و کاهش بیشتری پیدا نکند، انتظار می‌رود که تورم میانگین به تدریج به کاهش خود ادامه دهد تا در نهایت در اواخر سال، معادل با مقدار تورم نقطه‌به‌نقطه شود. به همین دلیل، برای رصد تحولات قیمت‌ها، استفاده از تورم میانگین ممکن است «اطلاعات زمانی جدید» را نتواند با سرعت خوبی منعکس کند. با وجود همه این مسائل، آمارها نشان می‌دهد میزان تورم متوسط نیز در فروردین‌ماه، به کاهش خود با سرعت قابل‌توجهی ادامه داده است.
این شاخص در اسفندماه سال گذشته معادل با 7/34 درصد بود و در فروردین‌ماه به میزان 5/32 درصد کاهش یافته است که افتی 2/2 واحد درصدی را طی یک ماه نشان می‌دهد. بر اساس آمارها، تورم میانگین نیز پس از اینکه در مهرماه سال گذشته به سطح 4/40 درصدی رسید، در ماه‌های بعدی وارد مسیر کاهشی شد؛ به‌طوری‌که تا پایان پاییز، این شاخص معادل با 3/39 درصد شد و با گذشت سه ماه یعنی تا پایان زمستان، نرخ تورم متوسط معادل با 7/34 درصد شد. این شاخص در فروردین‌ماه نیز 5/32 درصد بوده است و انتظار می‌رود با ادامه این روند و تا پایان خردادماه، به زیر 30 درصد برسد.
فاصله ۷ درصدی تورم با نرخ هدف ۹۳
دولت یازدهم هنگام روی کار آمدن در تابستان سال گذشته که اقتصاد کشور با نرخ‌های تورم بالای ۴۰ درصدی دست به گریبان بود، دو هدف تورمی را برای خود در نظر گرفت و قول داد که آنها را اجرا کند. هدف نخست این بود که نرخ تورم تا پایان سال ۹۲، به ۳۵ درصد برسد. این هدف با رسیدن تورم به سطح ۷/۳۴ درصدی در اسفندماه سال قبل محقق شد. هدف دومی که از سوی دولت اعلام شد، این بود که تا پایان سال ۱۳۹۳ نرخ تورم به ۲۵ درصد کاسته شود. مطابق با آخرین آمارها، نرخ تورم در نخستین ماه از این سال، به میزان ۵/۳۲ درصد بوده است که نشان از یک شکاف ۵/۷ واحد درصدی دارد. البته دولت یازده ماه دیگر فرصت دارد که این شکاف ۵/۷ واحد درصدی را برطرف کرده و نرخ تورم را تا ۲۵ درصد کاهش دهد.
تحقق تورم ۲۵ درصدی در مردادماه
این در حالی است که پیش‌بینی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از این است که این هدف تورمی، در صورتی که اقتصاد ایران در ماه‌های آینده با یک رخداد کاملا غیرمترقبه مواجه نشود، تا اواسط تابستان سال‌جاری محقق خواهد شد. مطابق گزارشی که در تاریخ ۲۰ فروردین‌ماه سال‌جاری تحت عنوان «تورم ۲۵ درصدی تا پایان تابستان» در روزنامه «دنیای اقتصاد» به چاپ رسیده بود، حتی در یک سناریو نسبتا بدبینانه نیز نرخ تورم متوسط تا پایان مردادماه سال‌جاری کمتر از ۲۵ درصد خواهد شد. سناریو در نظر گرفته‌شده در این گزارش این بود که تورم حاصل از فاز اول هدفمندی در فاز دوم نیز ادامه داشته باشد. بر اساس آمارها، متوسط نرخ تورم ماهانه در ۶ ماه نخست پس از فاز اول هدفمندی در سال ۱۳۹۲، معادل با ۲/۲ درصد بود. در پیش‌بینی تورم سال‌جاری فرض شده بود که در ۶ ماه نخست امسال نیز متوسط نرخ تورم معادل با ۲/۲ درصد باشد. (این سناریور از آن جهت نسبتا بدبینانه بود که در فاز اول هدفمندی، متوسط رشد بهای انرژی ۵۵۰ درصد بود، در حالی که متوسط رشد بهای انرژی در فاز دوم در حدود ۵۰ درصد بوده است). به هر حال، حتی با وجود چنان سطوحی برای تورم ماهانه، محاسبات نشان می‌داد که تورم تا پایان مرداد به زیر ۲۵ درصد می‌رسد. این در حالی است که در فروردین‌ماه، میزان تورم ماهانه معادل با ۰/۱ درصد گزارش شده که فاصله قابل‌ملاحظه‌ای با مقدار در نظر گرفته شده در این سناریو نسبتا بدبینانه؛ یعنی نرخ ۲/۲ درصدی دارد. البته انتظار می‌رود که در اردیبهشت‌ماه، اثر افزایش قیمت بهای انرژی در تورم ماهانه خود را نشان دهد و یک نرخ بین ۳ تا ۴ درصدی برای تورم ماهانه در دومین ماه بهار پیش‌بینی می‌شود، اما با ادامه روند فعلی و با فرض تداوم شرایط موجود، نرخ تورم ماهانه در ماه‌های بعدی مجددا پایین خواهد آمد و اقتصاد ایران در میانه تابستان امسال، تورم ۲۵ درصدی را تجربه خواهد کرد.

حرارت تورم رو به کاهش