دنیای اقتصاد- بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد نرخ تورم هدف‌گذاری شده 35 درصدی برای پایان سال‌جاری، حتی با وجود رشد غیرمنتظره قیمت‌ها در اسفندماه نیز محقق خواهد شد. در چند ماه اخیر، به میزان قابل‌توجهی از شتاب ماهانه قیمت‌ها در مقایسه با مقادیر تورم ماهانه در دو سال اخیر کاسته شده است. تازه‌ترین آمارهای منتشرشده نیز نشان می‌دهد رشد قیمت‌ها در بهمن‌ماه، تنها به میزان 4/0 درصد بوده است که کمترین تورم ماهانه در 31 ماه اخیر بوده است. مطابق برخی از محاسبات انجام‌شده، تورم 4/0 درصدی یک ماه گذشته، برابر با «دو روز» از بهمن سال گذشته بود. در بهمن سال گذشته، نرخ تورم ماهانه به میزان 7/5 درصد گزارش شده بود. این موضوع موجب روند کاهشی قابل‌توجهی در تورم نقطه‌به‌نقطه در ماه گذشته شد. این شاخص با 0/6 واحد درصد کاهش، از نرخ 8/28 درصدی در دی‌ماه به 8/22 درصد در بهمن‌ماه نزول کرد. محاسبات «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد حتی در یک سناریوی بدبینانه با تورم ماهانه 3 درصدی در اسفندماه نیز، نرخ تورم در پایان سال، حداکثر به میزان 35 درصد خواهد بود؛ موضوعی که بیانگر این است که نرخ پیش‌بینی‌شده و هدف دولت برای تورم سال 1392، در اسفندماه محقق می‌شود.
تحقق تورم هدف 35 درصدی در پایان سال
گروه بازار پول- بانک مرکزی جزئیات تغییرات شاخص تورم در بهمن‌ماه را منتشر کرد. بر اساس این داده‌ها، متوسط قیمت اقلام مصرفی در این ماه به میزان ۴/۰ درصد افزایش یافته که به معنای نرخ تورم ماهانه ۴/۰ درصدی در این ماه (کمترین مقدار در ۳۱ ماه گذشته) است. همچنین نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه، با ۰/۶ واحد درصد نزول نسبت به دی‌ماه (بیشترین مقدار کاهش ماهانه در ۲۱۳ ماه گذشته)، به سطح ۸/۲۲ درصدی رسیده و تورم میانگین نیز، با افتی ۷/۱ درصدی (بیشترین مقدار کاهش ماهانه در ۵۲ ماه گذشته)، رقم ۷/۳۶ درصد را ثبت کرده است.
پیش از این دولت نرخ هدف را برای تورم سال‌جاری، به میزان 35 درصد و برای تورم سال آینده، به میزان 25 درصد اعلام کرده بود. در این زمینه بررسی‌های «دنیای اقتصاد» با استفاده از داده‌های قیمتی چند ماه گذشته و آمارهای جدید، بیانگر این است که حتی در یک حالت بدبینانه مبتنی بر فرض رشد نهایتا 0/3 درصدی قیمت‌ها در اسفند نیز، نرخ تورم پایان سال، به کمتر از سطح 0/35 درصدی خواهد رسید. موضوعی که بیانگر این است که نرخ پیش‌بینی‌شده و هدف دولت برای تورم سال 1392، در اسفندماه محقق خواهد شد.
افزایش قیمت‌ها در دوازده گروه
بانک مرکزی با اعلام تورم بهمن، جزئیاتی از تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده در این ماه را اعلام کرد. بر اساس اعلام بانک مرکزی، در این ماه از بین دوازده گروه اصلی کالاها و خدمات مصرفی، به جز گروه‌های «دخانیات»، «ارتباطات» و «تفریح و امور فرهنگی» قیمت سایر گروه‌ها افزایشی بوده است.
در این ماه قیمت متوسط دخانیات به میزان 2/0 درصد و میانگین قیمت‌های مصرف‌کننده در بخش ارتباطات نیز به میزان 1/0 درصد کاهش یافته است. به گزارش بانک مرکزی، در بهمن‌ماه قیمت‌ها در گروه تفریح و امور فرهنگی، به‌طور متوسط بدون تغییر بوده است.
به جز این سه گروه، قیمت‌ها در 9 گروه اصلی دیگر افزایشی بوده است. در این بین، متوسط قیمت‌ها در دو گروه «حمل‌ونقل» و «رستوران و هتل» در بهمن‌ماه با نرخی بیش از یک درصد (به ترتیب به میزان 3/1 درصد و 1/1 درصد) رشد کرده است. همچنین، در چهار گروه از گروه‌های دوازده‌گانه، رشد متوسط قیمت‌ها در بهمن‌ماه در بازه 5/0 درصد تا 0/1 درصد بوده است؛ به طوری که نرخ تورم بخشی در گروه «پوشاک و کفش» در این ماه به میزان 9/0 درصد، در گروه «کالاها و خدمات متفرقه» به میزان 7/0 درصد و در گروه‌های «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» و «بهداشت و درمان» به میزان 6/0 درصد بوده است.
گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سه گروه دیگر، میزان نرخ تورم (بخشی) در بهمن‌ماه، معادل با یک‌دهم درصد بوده است. در این ماه، متوسط قیمت‌ها در سه گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» و «تحصیل»؛ تنها به میزان 1/0 درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده ثبات نسبی قیمت‌ها در این حوزه از کالاها و خدمات مصرفی مردم بوده است.
بانک مرکزی علاوه‌بر دسته‌بندی کالاها و خدمات مصرفی به دوازده گروه اصلی، آنها را به سه گروه «اختصاصی» شامل موارد «کالاها»، «خدمات» و «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» تقسیم‌بندی می‌کند که البته به‌طور کلی، می‌توان «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» را زیرمجموعه کالاها تلقی کرد. این گزارش نشان می‌دهد در بهمن‌ماه، تورم در گروه کالاها به میزان 2/0 درصد و تورم در گروه خدمات، به میزان 7/0 درصد بوده است.
کاهش 0/6 واحد درصدی تورم نقطه‌به‌نقطه
گزارش بانک مرکزی بیانگر این است که شاخص قیمت مصرف‌کننده در بهمن‌ماه، به رقم 3/184 رسیده است. میزان این شاخص در دی‌ماه، معادل رقم 5/183 گزارش شده بود.
مقایسه این دو عدد نشان می‌دهد سطح متوسط اقلام مصرفی در بهمن‌ماه در مقایسه با دی‌ماه، به میزان 44/0 درصد افزایش یافته که با استفاده از آن، مشخص می‌شود نرخ تورم ماهانه در بهمن‌ماه، معادل با 44/0 درصد (به‌طور خلاصه و تقریبی، 4/0 درصد) بوده است. این نرخ یکی از کمترین سطوح تورم ماهانه در ماه‌های گذشته است. به طوری که بررسی‌ها نشان می‌دهد در 31 ماه گذشته (از تیرماه سال 1390)، نرخ تورم ماهانه در بهمن‌ماه در کمترین سطح بوده است. علاوه‌بر این مقایسه مقدار اعلام شده شاخص قیمت مصرف‌کننده در بهمن‌ماه (3/184) با مقدار آن در بهمن‌ماه سال قبل (1/150)، بیانگر رشد 8/22 درصدی قیمت‌ها در این یکسال است که به این نرخ رشد، در اصطلاح اقتصادی تورم نقطه‌به‌نقطه گفته می‌شود. دلیل این نام‌گذاری آن است که این تورم، سطح قیمت‌ها را در دو نقطه زمانی مشخص (در اینجا بهمن 91 و بهمن 92) با هم مقایسه می‌کند. در ماه گذشته؛ یعنی دی‌ماه، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به میزان 8/28 درصد گزارش شده بود؛ بنابراین این آمارها نشان از کاهش 0/6 واحد درصدی تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن‌ماه دارد. این میزان کاهش برای یک شاخص در تنها یک‌ماه، بسیار قابل توجه بوده است. بررسی آمارهای قبلی نشان می‌دهد آخرین باری که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تنها طی یک ماه، کاهشی معادل یا بیشتر از این را ثبت کرده بود، مربوط به اردیبهشت‌ماه سال 1375 می‌شد که تنها طی یک ماه، نرخ تورم نقطه به نقطه به میزان 0/9 واحد درصد نزول کرد. بر این اساس، می‌توان گفت کاهش 6 واحد درصدی نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن‌ماه، بیشترین سطح کاهش در این متغیر در 213 ماه گذشته بوده است.
همچنین آخرین باری که تورم نقطه‌به‌نقطه معادل یا کمتر از نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه بهمن‌ماه (8/22 درصد) بود، مربوط به دوره زمانی خرداد 1391 می‌شود که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در این ماه، به میزان 9/21 درصد گزارش شده بود.
کاهش 7/1 واحد درصدی تورم میانگین
تورم نقطه‌به‌نقطه یکی از تورم‌های سالانه است و متغیر دیگر برای بیان تورم سالانه، تحت عنوان «تورم میانگین»، «تورم متوسط» یا «تورم 12ماهه» شناخته می‌شود. در محاسبه این تورم، میزان «متوسط شاخص قیمت مصرف‌کننده در 2 بازه 12 ماهه متوالی» با هم مورد مقایسه قرارمی‌گیرد و رشد «متوسط شاخص در دوره متاخر نسبت به دوره پیشین»، تورم میانگین نامیده می‌شود. به عنوان مثال، متوسط شاخص قیمت مصرف‌کننده در 12 ماه منتهی به بهمن‌ماه سال‌جاری (از اسفند 1391 تا بهمن 1392) معادل عدد 3/173 بوده است. این در حالی است که متوسط شاخص قیمت مصرف‌کننده در 12 ماه منتهی به بهمن‌ماه سال گذشته (از اسفند 1390 تا بهمن 1391) به میزان 8/126 بوده است. مقایسه این دو عدد، بیانگر یک رشد 7/36 درصدی است که در اقتصاد، به این رشد، تورم میانگین گفته می‌شود. بررسی آمارهای قبلی نشان می‌دهد که در دی‌ماه، میزان این شاخص معادل با 4/38 درصد بود؛ موضوعی که از کاهش 7/1 واحد درصدی تورم میانگین در بهمن‌ماه حکایت دارد. همچنین آمارهای قبلی نشان می‌دهد که چنین کاهشی در نرخ تورم میانگین، از آبان‌ماه سال 1388 به بعد (52 ماه گذشته) بی‌سابقه بوده است. در آبان‌ماه این سال نیز نرخ تورم میانگین به میزان 7/1 واحد درصد در یک ماه، کاهش پیدا کرد.
علاوه‌بر این، آخرین باری که نرخ تورم میانگین، در سطحی معادل یا کمتر از نرخ آن در بهمن‌ماه (۷/۳۶ درصد) قرارداشت، مربوط به دوره زمانی خردادماه سال‌جاری می‌شود که نرخ تورم در این ماه، معادل با ۹/۳۵ درصد گزارش شده بود.
پیش‌بینی تحقق تورم هدف ۳۵ درصدی
پیش از این مسوولان اقتصادی دولت نرخ تورم هدف سال‌جاری را به میزان ۳۵ درصد (تورم میانگین در پایان اسفندماه) مشخص کرده ‌بودند. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» با استفاده از آمارهای مربوط به روندهای اخیر تورم، نشان می‌دهد حتی در بدبینانه‌ترین شرایط نیز، نرخ تورم ۳۵ درصدی در پایان اسفندماه «حتما» محقق می‌شود. به طوری که حتی با در نظر گرفتن فرض‌های غیرواقعی مبنی بر رشد «بسیار شدید» قیمت‌ها در اسفندماه، باز هم نرخ تورم میانگین در این ماه، کاهش خواهد یافت. به عنوان مثال، در صورتی که متوسط قیمت‌ها در اقتصاد کشور در اسفندماه، به میزان نزدیک به ۸ درصد هم افزایش پیدا کند (که آشکارا به‌دلیل احتمال بسیار اندک، فرضی غیرواقعی است)، تورم میانگین کمتر از ۵/۳۵درصد خواهد بود.
تورم اسفند چقدر خواهد بود؟
بررسی آمار مربوط به سال‌های پیش نشان می‌دهد معمولا در اسفندماه، نرخ تورم ماهانه تا حدودی بیشتر از نرخ تورم ماهانه بهمن‌ماه بوده است. به عنوان مثال، فاصله نرخ تورم ماهانه در اسفند با این نرخ در بهمن در سال ۱۳۹۰ به میزان ۶/۰ درصد، در سال ۱۳۸۹ به میزان ۹/۰ درصد، در سال ۱۳۸۸ به میزان ۲/۱ درصد، در سال ۱۳۸۷ به میزان ۸/۰ درصد، در سال ۱۳۸۶ به میزان ۹/۰ درصد، در سال۱۳۸۴ به میزان ۵/۰ درصد، در سال ۱۳۸۳ به میزان ۸/۰ درصد، درسال ۱۳۸۲ به میزان ۹/۰ درصد و در سال ۱۳۸۰ به میزان ۴/۰ درصد بوده است. در سال‌های ۱۳۹۱، ۱۳۸۵ و ۱۳۸۱ نیز، نرخ تورم ماهانه در اسفندماه کمتر از نرخ تورم ماهانه در بهمن‌ماه بوده است؛ بنابراین با توجه به نرخ تورم ماهانه تقریبا ۴/۰ درصدی بهمن‌ماه سال‌جاری، به نظر می‌رسد یک فرض واقع‌بینانه می‌تواند پیش‌بینی نرخ تورم ۵/۱ درصدی تا ۰/۲ درصدی در اسفندماه باشد. در صورت وقوع تورم ماهانه ۵/۱ درصدی در آخرین ماه سال، نرخ تورم میانگین برای سال ۱۳۹۲، معادل با ۷۶/۳۴ درصد خواهد شد و یک نرخ تورم ۰/۲ درصدی در اسفندماه نیز، تورمی به میزان ۸۲/۳۴ درصدی را نتیجه خواهد داد. بنابراین به نظر می‌رسد با یک پیش‌بینی نسبتا واقع‌بینانه برای تورم پایان سال، بتوان تورم ۸/۳۴ درصدی را برای اسفندماه انتظار کشید که به معنای تحقق نرخ هدف‌گذاری شده از سوی دولت است. مطابق محاسبات انجام شده از سوی «دنیای اقتصاد» حتی یک نرخ تورم ۰/۳ درصدی در اسفندماه نیز به تورم ۹/۳۴ درصدی منجر می‌شود که بیانگر این است که اقتصاد ایران، سال‌جاری را با تورمی کمتر از ۳۵ درصد به اتمام خواهد رساند.

تحقق هدف تورمی دولت؟